Автожолдың сан алуан мәселесі

Іс-шараның негізгі пікірталас алаң­дарының бірі «Автожол саласын дамыту перспективалары» пленарлық отырысы болды. Индустрия және инфра­құрылымдық даму министрлігі Авто­мобиль жолдары комитеті төрағасының орынбасары Жамбыл Бақтияр баяндама жасап, автомобиль жолдарының сапасына кері әсер ететін түйткілдерге тоқталды, оларды шешудің кешенді жоспарын таныстырды.

Оның айтуына қарағанда, саладағы не­гізгі проблемалардың қатарында кли­маттық жағдайларды ескере отырып, шетелдік технологияларды сынақтан дұрыс өткізбеу, кадр тапшылығы, жолдарды салу және пайдалану кезінде тозығы жеткен техниканы пайдалану бар. Сондай-ақ жабдықты, техниканы, қосалқы бөлшектер мен компоненттерді жеткізу, шетелдік өндірушілер шығаратын қоспаларды қолдану бойынша 100 пайыз импортқа тәуелділік те бар екенін алға тартты.

– 7 жылдан артық пайдаланылған техниканы құрылыс және реконструкция­лау нысандарында қолданбауды ұсынамыз. Аталған шарт келісімшарттарға енгізілуі керек. Бұдан бөлек, жеңілдіктер бере отырып, жол-құрылыс техникасын өндіру және құрастыру бойынша шетелдік инвес­торларды шақыру қажет деп санай­мыз. Бұл ретте Индустрия және инфрақұры­лым­дық даму министрлігі тиісті ұсынысқа бастама­шылық етуге дайын, – деді Ж.Бақтияр.

Ол Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша жол саласын реформалау аясындағы жаңашылдықтарды да тілге тиек етті. Солардың бірі – автожол жобаларын ЕРСМ келісімшартына көшіру және сол қағидат бойынша іске асыру.

– Аталған келісімшарттың негізгі артықшылығына тоқталар болсам, құны техникалық-экономикалық негіздеме мен жобалық-сметалық құжаттамаға байланбай ірілендірілген бағалар бойынша айқындалатын болады. Аталған қағида бойынша бір орындаушы жобаны толықтай өзі жүзеге асырады, яғни жобалау сатысынан бастап осы учаскені одан әрі 10 жыл бойы күтіп ұстайды, – деп нақтылады Ж.Бақтияр.

Ресей Федерациясы Федералды жол агенттігі басшысының орынбасары Андрей Самарьянов өз баяндамасында «Росав­тодор» қарама-қарсы бағытта жүріп, соқтығысуды болдырмау және жол-көлік оқиғасы салдарынан болатын өлім-жітім деңгейін төмендету мақсатында қарсы қозғалыс ағындарын бөлудің басымдығы туралы айтып берді. Ол мысал ретінде салынып жатқан М-12 жылдамдық күре жолына жанасатын Қанаш елді мекенінен Ресей Федерациясы мен Қазақстан Респуб­ликасының шекарасындағы «Сагарчин» халықаралық автомобиль өткізу бекетіне дейінгі учаскені келтірді.

– Бүгінгі таңда оның көліктік-пайдалану көрсеткішіне сәйкестігі 80,4 пайызды құрайды. Автомобиль көлігі қозғалысының ағымдағы қарқындылығын ескере отырып, 2027 жылға дейін «Росавтодор» ұзындығы 341,3 шақырымды құрайтын учаскелерді төрт жолаққа ауыстыруды жоспарлап отыр. Бұл – негізінен ірі елді мекендерге кіреберістер. Осылайша, 2027 жылға қарай Қанаштан «Сагарчин» халықаралық автомобиль өткізу бекетіне дейінгі учаскенің жартысы төрт жолақты болады деп көзделген. Бұл – 868,6 шақырымның 427,8 шақырымы, – деді А.Самарьянов.

Қос елдің шекарасындағы өткізу пункт­теріне апаратын автомобиль жол­дары желісін кешенді дамыту Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерация­сы делегацияларының кездесуінде де талқыға салынды. Автомобиль жол­дары комитетінің төрағасы Төлеген Абдул­лин Қазақстан мен Ресей стратегиялық әріптес екені және қос мемлекет арасында кең ауқымды спектр бойынша өзара іс-қимылдар жүзеге асырылып жатқанын атап өтті.

– Жыл сайын тасымалдау көлемі артып келеді. Осыған байланысты екі елдің ше­карасындағы өткізу бекеттерін қоса ал­ғанда, жол инфрақұрылымын дамыту өте маңызды. «Батыс – Шығыс», «Мери­диан» көлік дәліздері, сондай-ақ Ресей Феде­ра­циясының аумағына шығатын бағыт­тарымыз басымдыққа ие. Мәселен, «Омбы – Майқапшағай», «Ақтөбе – Атырау – Астрахань» бағыттары, – деді Т.Абдуллин.

Өз кезегінде «Росавтодор» басшысының орынбасары Андрей Самарьянов Қазақ­стан-Ресей мемлекеттік шекарасы арқылы автомобиль өткізу бекеттерін, сондай-ақ оларға кіреберістердегі автожол инфрақұрылымын дамыту жөніндегі бірлескен іс-қимыл жоспарларының орындалу барысы туралы баяндады. Қос тарап белгілеген барлық жоспар уақтылы орындалып жатқаны айтылды.

«Kaztraffic-2022» халықаралық көрме­сі аясындағы пленарлық отырыста Л.Б.Гон­чаров атындағы Қазақ автомобиль-жол инсти­тутының бірінші проректоры Гүлсім Еспаева автожол саласында білікті маман­дардың жетіспеушілігі мәселесін көтерді.

– Бүгінгі таңда кадр тапшылығы сезі­леді. Бұл аталған мамандық бойынша тү­лектердің аз болуына байланысты. «Көлік құрылысы» бағытында дайындықты бар-жоғы 8 жоғары оқу орны жүргізеді. Ұзақ жылдар бойы «Көлік құрылысы» мамандығы бойынша докторантураға бірде-бір білім гранты бөлінбей, салдарынан 11 жылда небәрі 3 докторант білімін шыңдады. «Көлік құрылысы» дайындық бағытын жеке ашып, топтарға бөлу қажет, – деді Г.Еспаева.

Бұл пікірді «Қазақстан жол ғылыми-зерттеу институты» АҚ президенті Арман Әлібаева да қолдады. Оның айтуынша, жол мамандары жетіспеушілігінің басты себептерінің бірі – «Автожолдар мен әуеай­лақтар құрылысы» мамандығын «Сәу­лет және құрылыс» бағытына қосу. Осы­ған байланысты студенттер, яғни бола­­шақ жолшылар өз мамандықтары бо­йынша жеткілікті білім ала алмайды. Сал­дарынан дайындық деңгейі де, білікті жол құрылысшыларының саны да күрт төмендеген.

Мәселенің балама шешімі ретінде Қазақстан жол ғылыми-зерттеу институты жол саласы қызметкерлерін даярлау, қайта даярлау және олардың біліктілігін арттыру бойынша оқу орталығының жұмысын жандандыруда. Онда тек студенттер ғана емес, сонымен қатар тәжірибелі мамандар да білімін жетілдіре алатынын айта кету керек.

– «Жол құрылысын қадағалайтын мамандарды оқытасыздар ма?» деген сұрақты жиі естіміз. Әрине, оқытамыз. Кейде қала құрылысы бағыты бойынша білім алғандар да біліктілікті арттыру үшін оқу орталығының мамандарына жүгініп жатады, – дейді «Қазақстан жол ғылыми-зерттеу институты» АҚ зертханасының меңгерушісі Мейрамгүл Қабдығалиева.