Алхимик

Алхимик кітабы өзін іздеп өлке кезген жолаушыға таптырмас гид. Сантьяго қойшының белгісіз жақ­қа сапар шегуінің нәтижесінде ­пай­да болған «Өз жолы» түсінігі қы­зық­ты оқиғалар арқылы сан-салалы бейнеленеді. Жазушының жеке өмір-тағдыры да сан қилы. Наша­қор­лыққа ұрыну, жындыханаға түсу, діни сектаға кіріп қара ма­гия­мен айна­лысу, отбасылық тау­қы­мет сын­ды күрделі жайттар Коэльоның тәжірбиелік білі­мін арт­тырды. Шым-шытырық өмір ­ағыстарында суицид жайлы ойларға шырмалғанымен, автор­дың өмірге құштарлығы арта тү­седі. Ол Ницшенің «жар жағалап құлап бара жатқан адамды қолынан тартып, аман алып қалу қажетсіз, оны әрі қарай ите­яріп жібер, өйткені ол соған лайық» деген ойына қар­сылық танытады. Бұл түйінді дербес сабақтай келіп: «жар жағалап құ­лауға айналған адамды бір емес, бірнеше рет кездестірсең де аман алып қал, бірақ оған әрі қарай қалай өмір сүруді үйретіп әуре болма, өзі сол санаға жетпей болмайды» дейді. Расында, кісі ақылы өзгеге ақыл болмайды. Жауған нөсерден кейбір жер көгарай шалғынға айналса, кейбір жер тақыр қалпын сақтар. Жазушы бірде: «мен өзімді соңына жетіп болмайтын жолмен кетіп бара жатқан зиярат етушімін деп суреттер едім» деген-тін.

«Алхимикте» жан-жақты құбы­­лыстардан түйілген, ақылда қорда­ланған философиялық түйіндер көп­теп кезігеді. Шынайылығынан ба екен, әлде көңіл пернесін тап басатын ішкі ағындарға ілесе кететіндігінен бе, әрбірі ойға қона кетеді. Серпін, күш береді. «Өз тағдырының жүзе­ге асуына қол жеткізу – адамның бірден-бір міндеті. Барлық адамдар жас кезінде-ақ өз тағдырын біледі... Бірақ уақыт өте келе жасырын бір күш сол тағдырының жүзеге асуы мүмкін еместігін дәлелдей бастайды. Бұл күш адамға жақсылық тіле­мейтіндей көрінеді, дегенмен, шын мәнінде, ол адамға өз тағды­рын қалай жүзеге асыруға болатынын көрсетіп тұрады. Ол, осыған адам­ның рухы мен жігерін дайындайды. Бұл ғаламшарда бір ұлы ақиқат бар: егер сен шынымен бір нәрсені қаласаң, оған жетесің, өйткені мұн­дай қалау Әлемнің көкірегінде пайда болады. Нақ осы – сенің жерде не үшін жүргеніңді білдіреді». Жазушы сөзі қашан да ғайыпқа сенуге, біз­дің сана­мыздан тыс кеңістік барын дәлел­деуге күш салады. Осының бәрі кітаби тіл емес, шын сенім мен кү­рестен туған тәмсіл екені сезі­ліп тұрады. «Ең қараңғы кез таң ату­ға жақындағанда болады» дейді жа­зу­шы. Құдай тағаланың жолы үздік­сіз алмасып отыратынын, еш­қа­шан үміт үзуге болмайтынын ескер­теді. Қалың қардың астында қыл­тиып шығар бәйшешек гүлдің өмі­рі бар. «Бар құпия қазіргі сәтте. Оған ла­йықты көңіл бөлсең – оны жақсар­тасың. Оны жақсартсаң – болашақты да жақ­сарта аласың. Сондықтан бола­шағым жақсы болсын деген адам нақ бүгінгі сәтін қолдан жіберіп алмасын. Әрбір күн – мәңгіліктің бір бөлшегін құрайды».

Коэльо кітаптарының әлем­нің 155 елінде таралып, 56 тілде 70 миллион данамен тара­луының сыры – ішкі өмір процес­терінен құйыл­ған пәлсапалардың қоюлығында бол­са керек. Кабус­намада айтылған­дай, тума ақыл мен кәсіби ақыл қосылса ғана кісі­ге даналық бітеді. Жазушы қия­лын көзбен көріп, көзін қияндарға суарып, 40 жасында тұң­ғыш шығармасын жазыпты. Әлемді кезіп, жаңа адамдармен сырласып, замандастарының діңіне үңіліпті. Діни түсініктердің қайшылығы жө­нінде жалғыз ауыз сөзбен шешімтал пікір өрбітіп: «Бар­лық дін жа­рық­қа ұмтылады, оны қараңғыға сүй­релеп, өз пай­дасы­на жұмсағысы келетіндер – саясатшылар» депті.

Шығарма соңында Сантьяго таныс ағаш түбіне, алхимик қалдырған алтынға жетеді. Мұнда бір жылдары өзі қой баққан шаңдауыт жолын еске алады. Ағаш түбінен алтын мен жауһарға толы сандықшаны қазып, қуанышқа батады. Сантьяго «кім өз жолына ерсе, өмір соған жомарттық танытады» деген ойға бекиді. Қазы­насының оннан бір бөлігін ескі сығанға апаруды көздейді. Соңыра сүйіктісіне оралуға мүмкіндік ала­ды. Алхимик – даналық ойлар же­мі­сімен нығыздалған кәр­зең­ке іс­петті. Мәселен, «жер бетін­де әрбір адам қандай іспен айналыс­қа­нына қарамастан әлемнің тари­хында басты рөл ойнайды», «адам­ның төңірегіндегі адамдар өзге­ріп тұрмаса, олар адамның бүкіл болмысына еніп кетеді», «қой­лар­мен бірге жүрген адам онша жа­лғызсырамайды», «бар құпия қазіргі сәтте».