Әуелгіде «Өзенмұнайгаз» компаниясының мердігерлері арасындағы ауыс-түйістен шыққан шу ұлғая келе мұнайшылардың ереуіліне ұласты. Маңғыстау облысындағы «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы офисінің алдында басталған жұмысшылар наразылығы уақыт өте келе Астанада жалғасты.
Алайда наразылық акциясы бейбіт митинг өткізу талаптарына қайшы келгендіктен, ереуілшілерді елордалық полиция мен арнайы жасақ көлікке мінгізіп, қала аудандарындағы полиция басқармасының ғимаратына апарған болатын. Ал бұл оқиғадан құлағдар болған маңғыстаулық мұнайшылардың тағы бір тобы Астанаға келген әріптестерін қолдап, Жаңаөзен және Ақтау қалаларында қарсылық білдірді. Қуанышқа қарай, іс оңынан шешіліп, полиция бөлімшесіне жеткізілген ереуілшілерге түсіндіру жұмысы жүргізілгеннен кейін олардың негізі тобы кері қайтты. Ал еңбек дауын оңтайлы шешу үшін комиссия құрылып, оған мұнайшылардың да өкілдері кірді. Бір қарағанда мұнайшылардың кезекті дауы сияқты көрінген бұл жағдайдың жиі қайталануын жақсылыққа жоруға болмайды. Сондықтан да Үкімет мүшелері, депутаттар және «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы мен мұнайшылардың өкілдерінен құралған комиссия бұл дауға нүкте қояды деген сенімдеміз.
Ал жаңаөзендік мұнайшыларды ереуіл атқа мінгізіп, елордаға дейін жеткізген мәселенің мәнісі мынада екен. «Берали Маңғыстау Company» серіктестігінде еңбек етіп жүрген жұмысшылар компанияның кезекті тапсырысқа қол жеткізе алмай қалуының кесірінен жұмыссыз қалуға мәжбүр болған. Енді аталған серіктестіктің орнына «Өзенмұнайгаз» компаниясының мердігері атанған «КезБи» серіктестігі өндірістен қол үзіп қалған мұнайшыларды толыққанды жұмыспен қамтуға қауқарсыз болып шыққан. Осыдан кейін мұнайшылардың наразылығы күшейіп, олар Жаңаөзен қаласында ереуіл бастаған.
«Бұл дау мұнайшылардың әлеуметтік жағдайының шешілмеуінен шықты. Біз өзіміздің еңбегімізге лайықты ақы төлеуді ғана талап етіп отырмыз. Мәселенің байыбына бару керек, мұнай саласында жұмыс істейтін компаниялардың жиі ауысуы мұнайшылардың кінәсінен емес, керісінше мердігердің өзгеруі бізге көптеген қиындық әкеледі. Рас, компаниялар бізге жұмыс орнын ұсынғанымен, ол көп жағдайда тұрақты болмайды. Мердігер ұтып алған тапсырысты 3 айдан 9 айға дейін орындап бітсе, қалған уақытта мұнайшылар жұмыссыз отырады. Біздің отбасымыз бар, заңды демалысқа шығып, балаларымызды қыдыртқымыз келеді, ал толық 1 жыл жұмыс істемеген адамға қандай компания болсын демалыс ақысын төлемейді. Сондай-ақ мұнайшының жалақысына қатысты қоғамда алып-қашпа сөз көп. Жергілікті мұнайшылар 700 мың теңге жалақы алса, дәл осындай жұмыс жүктемесін істейтін шетелдік еңбек күшіне екі есе көп төленетіні белгілі. Тағы бір басын ашып алатын нәрсе, біздің айлығымыз жоғары болғанымен, оны жыл он екі ай бойы алмайтынымызды жоғарыда айттым. Демек, мұнайшылар қойып отырған талап әділетті деп санаймыз», дейді жаңаөзендік мұнайшы Есімжан Әбдірахымұлы.
Жалпы, мұнайшылардың мәселесі Парламент мінберінен де тұрақты көтеріліп жүр. Осы оқиғаға орай Мәжіліс депутаты Еділ Жаңбыршин кеше Үкімет басшысының атына тағы да сауал жолдады.
«Күні кеше бір топ маңғыстаулық мұнайшылар өңірде өз мәселелері шешілмегеннен кейін Астанаға келді. Өткен жылы да осындай оқиға бас қаламызда орын алған болатын. Сонымен қатар кешегі сайлауалды үгіт-насихат кезінде бірнеше сервистік компаниялар «Самұрық-Қазына» әл-ауқат қорының ережелері талаптарының ескіргенін және қазіргі жағдайға сәйкес келмейтінін айтып шағымданды. Мысалы, Маңғыстауда бір жауапкершілігі шектелген серіктестік жұмыссыздық белең алған Жаңаөзен қаласында, Жетібай кентінде, Мұнайлы ауданында цехтар ашып, негізінен жергілікті әйел азаматтарды тұрақты жұмыспен қамтып, мұнай компанияларына арнайы киім тігуді қолға алған-ды. Бірақ жыл сайын өтетін тендерлердің кесірінен келісімшарт ала алмай қалса немесе баға демпингісінен оның сомасы едәуір төмендесе 90 пайыз жұмысшылары жұмыссыз қалайын деп отыр», деді Е.Жаңбыршин.
Мәжіліс депутаты өз сөзінде бұған дейін де жұмыссыздыққа және еңбек дауларына қатысты дабыл қаққанын айта келе, Үкімет, «Самұрық-Қазына», «ҚазМұнайГаз» компаниясы және жергілікті атқарушы билік жүйелі жұмыс атқармағанын сынға алды.
«Маңғыстауда жарылайын деп тұрған «жара» көп. Оларды кешенді түрде «емдеумен» айналыспаса, дау-дамай әрі қарай жалғасып, ушыға береді. Үкімет комиссиясын құру жөнінде сізге хат та жолдадық. Оған әлі жауап бермедіңіз. Қашанғы көзді жұмып, құлақты бітеп, ауызды буып отыра бересіздер?! Мәселені шешетін уақыт өтіп бара жатыр. Ертең «қолымызды мезгілінен кеш сермедік» деп жүрмеңіздер. Сервистік және басқа да мердігер компаниялар бюджетке салығын төлеп, өздеріне инвестиция құйып, халықты тұрақты жұмыспен қамтамасыз етуге мүдделі. Бірақ келесі факторлар: тендерлердің әділетсіз өтуі, жемқорлық, тарифтердің төмендігі, баға демпингісі және басқа да мәселелер оған мүмкіндік бермей отыр. Бұл өз кезегінде компаниялардағы жалақы деңгейінің төмендеуіне, әлеуметтік пакеттердің төленбеуіне, еңбек қауіпсіздігінің сақталмауына, техникалардың жаңаланбауына себеп», деді ол.
Осы орайда Мәжіліс депутаты Еділ Жаңбыршин Үкіметке бірнеше ұсынысын жеткізді. Біріншіден, баға демпингіне шектеу қою керек. Екінші, сервистік компаниялармен көпжылдық келісім-шарттарға отыру мәселесі шешімін табуға тиіс. Яғни мердігер компаниялардың жұмысы тұрақты қамтамасыз етілуі қажет. Үшіншіден, мемлекеттік тапсырысқа шығарылатын жұмыстар мен қызметтердің қаржылық есебінде еңбекақы қоры және әлеуметтік пакет бөлек көрсетіліп, оған бағаның құбылуы әсер етпейтін жағдай қарастыру керек. Ал депутаттың бұл ұсынысы Үкіметтен қаншалықты қолдау табатынын уақыт көрсетеді.