• RUB:
    4.91
  • USD:
    494.87
  • EUR:
    520.65
Басты сайтқа өту
Қоғам 15 Қыркүйек, 2023

Сарыарқаның сәні болған жәрмеңке

264 рет
көрсетілді

Қарқаралы еліне құт болған Қоянды жәрмеңкесінің 175 жылдық мерейтойы дүркіреп өтті. Бұл жолғы той ас ішіп, аяқ босатумен өткен жоқ. Елдің түпкір-түпкірінен жиналған ғалымдар, тарихшылар мен өлкетанушылар келелі конференцияда бас қосты. Онымен қоса, аудан орталығында ауыл-ауыл болып, көрме ұйымдастырылды. Дәстүрлі әннің дүбірі естіліп, қара өлеңнің рухы аспандады.

Той шымылдығы тарихшы­лар­дың конференциясымен түріл­ді. Әуелі аудан әкімі Ерлан Құса­йын алыс-жақыннан келген мей­мандарға жылы лебіз білдірді. Келелі отырысты өткізуге Е. Бөкетов атындағы Қарағанды университе­ті мұрындық болды. Ректор Нұр­лан Дулатбеков сөз алып, жәрмеңке­дегі тарихи тұлғаларды тілге тиек етті және сол кездегі саяси, құқық­­тық мәселелерге тоқталды. Зерттеу­ші қауымның Қоянды жәрмеңкесі­­­нің ұлт тарихындағы орны тура­сын­дағы баяндамалары тыңдалды.

Конференция мінберіне алды­мен белгілі тарихшы ғалым Са­тай Сыздықов көтеріліп, Қоян­ды жәрмеңкесінің күнгейі мен көлеңкесі тақырыбында сөз қоз­ғады. Ғалым Қарқаралының көне тарихы қарлұқ кезеңімен тамырласып жатқанын айтып өтті.

«Тұлғатану» ғы­лыми-зерттеу орталығының дирек­торы Нұрсахан Ахметқызы Қоянды жәрмеңкесіне қатысқан тарихи тұлғалар төңірегінде тамаша мағлұматымен бөлісті. Алаш­танушы, жазушы Елдос Тоқтарбай жәрмеңке тойының халықаралық деңгейде өтуі керектігін айтты.

«Қоянды жәрмеңкесінде қа­зақ ме­ценаттығының, қазақ ақсүйек­тігінің негізі қаланған. Осы жерде қазақтың талай байлары ақы­сыз, пұлсыз жұртына адал қызмет етудің ерен үлгісін көрсетті», деді Е.Тоқтарбай.

Қазақстан тарихы порталы­ның бас редакторы Алтынбек Құмырзақ «Қоянды жәрмеңкесі ұлттық баспасөз тақырыбында» атты баяндама жасады. Қоянды жәрмеңкесінің тарихы мен даму шежіресі туралы ХХ ғасыр басын­дағы ұлттық баспасөзде жазылған мақалаларға тоқталып өтті.

Сонымен қатар белгілі тарих­шы, өлкетанушы Темірғали Аршабеков те жәрмеңке төңірегінде терең пайымдау жасады. Ал жас тарихшы Әділет Жағыпар «Халық жадындағы Қоянды жәрмеңкесі» атты Қасым журналына шыққан мақаласы негізінде сөз өрбітті.

Қысқасы, конференцияда жәрмең­кеге қатысты тарихи деректер айтылып, Қояндының маңызды елдік шешімдер қабылданған өлке екені айтылды. 1905 жылы осы жерде жазылған әйгілі Қарқаралы петициясы жөніндегі құнды деректерге тарихшылар кеңінен тоқталды.

Мемлекеттік сыйлықтың лау­реаты, ақын Серік Ақсұңқар­ұлы конференцияда керемет ойлар айтылғанын, Қарқаралы – Алаш идеясының алтын қазығы екенін айта келіп, өлең оқып, рух сыйлады.

Конференция аясында Қар­қаралы ауданы мен Түркістан қаласы әкімдігінің арасында ғылым, экономика, туризм және мәдениет салалары бойынша ынтымақтас­тық жөніндегі меморандумға қол қойылды. Мұнымен қоса, белгілі суретші Кәріпбек Күйіковке «Қарқара­лы ауданының Құрметті азаматы» атағы берілді.

Жиналған жұрт жәрмеңке тарихы баяндалатын жаңа деректі фильмді тамашалады. Фильм авторы қарымды қаламгер, журналист – Әшмұхан Жампейісов.

Шаһар орталығында сурет­шілердің, қолөнер шеберлерінің көрмесі өтті. Ерсін Темірғалиев, Елена Нивиденская, Наталья Сай­гушова, Жаңабек Жұмабеков секілді суретшілер өз туындыларын халық назарына ұсынды. Айта кетейік, Қоянды жәрмеңкесінің 175 жылдығына арналған логотиптің авторы Еуразия дизайнерлер ода­ғының мүшесі – Ерсін Темірғалиев.

Көрмеден бөлек, ашық аспан астында әдеби-сазды кеш өтті. Ақын, Қазақстан Жазушылар ода­ғы облыстық филиалының төр­ағасы Жанат Жаңқаш, ақын­дар Жәлел Шалқар, Сұлтан Дәулетхан, Айбек Байтөре, Салтанат Қайырбек, Ерік Нарын туған жер тақырыбында өлеңдерін оқыды. Бір сөзбен айтқанда, сұлу Қарқаралының аспанына поэзия қанат қақты. Медет Осатаев, Арайлым Жүкенова, Қуандық Төкен, Нұрлытаң Саятқызы шыр­қаған әндер рухты көтерді. Күйші Мадияр Сүлейменов домбырамен, Әмір Амангелді қобызбен күй тарт­ты. Қарқаралылықтар өнер жәр­мең­кесін тапжылмай тұрып тамашалады.

Ауыл-ауыл болып, көрме ұйым­дастырылды. Дастархан жайылды. Қонақтар құрақ көрпеге малдас құрып, қазы-қарта асап, қымыз ішті. Қолына қыранын қондырған, жүйрік тазысын жетектеген саятшылар тойдың сәні болды. Той базары кешке дейін тарқамады.

Қасиетті Қарқаралының ардақ­ты еліне «Базарың құтты болсын!» айта келген меймандар дүркі­реген дүбірдің куәсі болды. Осы­лайша, жұдырықтай жұмылған Қар­қаралының жұрты жәрмеңке тойын абыроймен өткерді.

 

Қарағанды облысы,

Қарқаралы ауданы