«Жемқорлар кім?» десе...

Астана қаласы прокуратурасының мәліметінше, «ҚазТрансГаз» АҚ-ның ақ­шалай қаражатын иемденіп, оларды заңдастыруға қатысты іс бойынша кінәні мойындау туралы мәміле негізінде Қ.Боранбаев және басқа сотталушылармен процестік келісім жасалған. Заң бо­йынша мұндай келісім сотталушылардың өз еркі бойынша тағылған айыппен ке­лісуі, дәлелдемелерге дау келтірмеуі, за­лалды мойындау жәбірленушінің келі­сі­мімен жасалады. Олардың кінә­ла­рын толық мойындауы және 14,5 млрд теңге залалды өтегенін ескеріп, қала прокуратурасы процестік келісім жасау туралы ше­шім қабылдады.

Келісімшарттарына сәйкес сотталушылар жасаған қылмыстарын мо­йындаумен қатар, мемлекеттік қызмет атқару құқығынан өмір бойына айыру жазасының тағайындалуымен келіскен. Процестік келісім қазіргі күні сотқа жолданды.

Естеріңізге сала кетейік, бұған де­­­йін Қаржы мониторингі агенттігі Қайрат Боранбаевтың жалпы құны 90 млрд теңгеден асатын активтерді, оның ішін­де, мұнай кен орнын, газ тарату ком­паниясын, сервис саласындағы кәсіпорынды, қонақүй және сауда-ойын-сауық кешендерін, фитнес орталықтар желісін, кеңсе үй-жайларын және басқа да активтерді мемлекет меншігіне ерік­ті түрде қайтарғанын хабарлаған еді. Сонымен қатар Қ.Боранбаев Білім беру инфрақұрылымын қолдау қорына 30 млрд теңге аударды. «Осы объектілердің барлығы мемлекеттік органдар мен ком­па­ниялардың балансына беріледі. Ал ақшалай қаражат білім беру инфра­құ­рылымын дамыту үшін пайдаланылады», деп хабарлады Қаржы мониторингі агенттігі.

Елімізде заңсыз иемденілген актив­тер­ді мемлекет меншігіне қайтару жұмыс­та­ры кең көлемде жүргізіліп жатыр. Қайрат Боранбаевтың ісі – осы бағытта ең­се­рілген белестердің бірі. Одан бөлек, өзге де кішігірім қылмыстардың беті ашылып, заң жүзінде тиісті шешімдер қа­­былданып жатыр. Мәселен, Бас про­ку­ра­тураның ресми өкілі Дархан Дүйсем­бай мәлім еткендей, Маңғыстау об­лы­сы­­ның прокурорлары құны 145 млн теңгеден асатын «Маңғыстау облыстық тері-венерологиялық диспансері» ком­му­налдық кәсіпорнын мемлекетке қай­тар­ған. Бұған дейін кәсіпорын Үкіметтің Денсаулық сақтау нысандарын мемлекет иелігінен шығаруға салынған ты­­йымына қарамастан, кейіннен сатып алу құқығымен 5 жыл мерзімге «Қарақия оңалту орталығы» ЖШС-на сенімгерлік басқаруға берілген. Бүгінгі таңда сенімгерлік басқаруға беру шарты бұзылып, мүлік қайтадан мемлекет меншігіне өтті.

Бұдан басқа, елордалық прокуратура мемлекет гранттар түрінде бөлген ақ­шаны қайтару жөнінде шаралар қа­был­дады. Ғылым қоры 2017-2019 жыл­­дар аралығында «Flow System» ЖШС-на ғылыми-техникалық қызмет нәти­же­ле­рін коммерцияландыруға 259 млн теңге көлемінде грант берген. Алайда грант алушы Ғылым қоры алдындағы міндеттемелерін орындамай, жобаны іске асырмаған. Осыған байланысты прокуратура сотқа талап арыз енгізіп, нәтижесінде, сот жауапкерден мемлекет пайдасына 259 млн теңге өндірді.

Кейінгі жылдардағы саяси рефор­ма­лард­ың нәтижесінде әділ қоғам ор­на­тудың бір көрінісі – заңсыз ием­денілген ак­­тивтерді қайтару болса, екінші бір ма­ңыз­ды мәселе – бизнесті қорғау. Бұл жа­йында Мемлекет басшысы да жиі айтып келеді. Жуырда Ақмола облысының прокуроры Айдос Майлыбаев ірі кәсіп иелері және инвесторлармен кездесіп, кәсіпкерлерді қолдау және прокуратура органдары тарапынан сүйемелдеуді қажет ететін инвестициялық жобалар мәсе­лесін талқылаған болатын. Ол абердин-ангус сиыр етін бордақылайтын кешен құрылысын салу жобасын жүзеге асыру кезінде облыс экономикасына 127 миллион еуродан аса инвестиция құюды жоспарлаған инвестордың қан­дай кедергіге тап болғанын хабарлады. Құрылыс бастауға қажет жер учаскелерін және рұқсат құжаттарын ала алмауынан, инвестициялық жобаны жүзеге асыру 3 жылға жуық созылып, тек прокуратураның араласуынан кейін ғана 2 айдың ішінде инвесторлар өз жұмысын бастаған. «Тап­сырма бар, міндеттер қойылды, прокуратура та­ра­­пынан ин­вес­­тициялық жобаларды сүйемелдеу жал­ға­са­ды», деді облыс про­куроры.

Жиынға қатысқан инвесторлар биз­нес-ахуалдың жақсарғанына тоқ­тал­ды, дегенмен өңірдегі инвести­ция­­лық жобалар­ды қалыпты жүзеге асы­ру­ға кедергі кел­тіріп отырған бір­қа­тар мәсе­ле­ні атап өтті. Кәсіпкерлік субъек­ті­лерін қыл­­­­мыстық қу­далау ор­би­­тасына тарту және Мем­ле­кет бас­шы­сының биыл 12 қыр­­­күйек­те бизнес өкіл­де­рімен өткен кеңесте айтқан «кінә­сіз­дік презумпция­сын» сақтау мәсе­ле­­лері талқыланды.

Бүгінде халық тарапынан айтылып жатқан наразылықтың бірі – коммунал­дық шығын тарифтерінің жоғарылығы. Бірақ кейбір мекемелер бұл межені де азсынып, тарифті негізсіз түрде тағы көте­руге асық. Солардың бірі – «Жам­был­ЖарықСауда-2030» ЖШС. Жамбыл облы­сының тұрғындарына электр энергиясын жеткізуді жүзеге асыратын қоғамдық маңызы бар нарық субъектісі өткен жылы 30 мамырда өз шығындарының орнын тол­тыру үшін қосымша 1 млрд 841 млн тең­гені қосу қажеттілігін алға тартып, тарифті көтеру талабымен монополияға қарсы органға жү­гінген. Монополияға қарсы орган се­рік­­тестіктің талабын қанағаттан­дыр­май, тарифтің өсуіне жол бермеді.

Алайда Жамбыл облысының маман­дан­дырылған ауданаралық әкімші­лік соты серіктестіктің талап қоюы бойын­ша реттеуші органның бас тартуын заң­сыз деп таныған. Биыл 5 қыркүйекте облыс прокуратурасының өтініш хаты бойынша облыстық соттың әкімшілік істер жөніндегі сот алқасы жоғарыда көр­­сетілген сот актісінің күшін жойды. Жо­ғары тұрған сот прокурордың электр энер­гиясына тарифті көтеру үшін заңды негіздердің жоқтығы туралы дәлелдері негізді деп таныды.

Осы орайда, ел үшін жағымды, жем­қорлар үшін жағымсыз бір жаңалық­пен бөлісе кетсек. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметтің хабарлауынша, алдағы уақытта жемқорлардың жалпыға қолже­тімді тізімін жасау көз­деліп отыр. Тізім­­де­гі жемқорлық қылмысы үшін сот­тал­ған адамдардың барлық дерегін кез келген тұрғын көре алады.

Сондай-ақ қазіргі күні Парламент пара беру уәдесі мен ұсынысын қыл­мыс қатарына жатқызу мәселесін қарап жатыр. Бұл жерде параны нақты беру-алу емес, «беремін» деп келіскен адамды жауапқа тарту сөз болып отыр. Яғни ал­да­ғы уақытта параны бермесе де, соған оқталған адамның кінәсі нақ­тыланса, ол қылмыскер болып санал­мақ.