Буалдыр елес біртүрлі сұраулы жүзбен қарап тұрады. Әлдене айтқысы келе ме, қалай? Үмітін ақтамаған перзентіне налыған әкедей көзінде күрсініс бар. Мен жақындай түсемін. Тұман сейіліп, тұлғасы тұнық көріне бастады. Иә, соның өзі екен. Қолында мылтық, үстінде шинель, ауыр жараланған сарбаздың бейнесі тұр алдымда. Санамда сансыз жаңғырық... Тәңірдің тылсым дәргейінен уақытша жерге ұшып, құран дәметіп, шапағатына тұтылған аруақ па екен бұл өзі? Есімі де, сойы да бір жолата желге ұшып, қан майданда ұмытылған солдат па екен бұл өзі? Мағауия Хамзиннің «Белгісіз солдат» күйі осындай ойға жетелейді.
Иә, соғыс талай шаңырақты ортасына түсірді. Күллі жүректерге қап-қара мөр басып кетті. Талай тегеуріні темірдей азаматтар бабалар түскен жүрі жол, бұрылып сонда кете барды десеңші...
Майданнан аман оралған сарбаздардың да жағдайы мәз болмағанын білеміз. Соғыстан оралғандардың арбаға жегілген аттай еңбек етіп, үкіметтен тиісті жеңілдік ала алмағаны қаншама. Қарапайым қазақ оны да құнттамай, аман келгеніне қуанып қана жүрген екен. Украин даласында опат болған атамның іні-қарындастарының жадағай жағдай кешкенін айтып отыратын ауыл шалдарының әңгімесі есіме түседі осындайда. Рас-ау деймін ішімнен.
Редакцияда отырғанымызда аға журналист Талғат Батырханның майдангер әкесі туралы айтқан әңгімесі ойыма оралып отыр. Бір күні соғыстан жараланып оралған Садық Батырханұлының үйінен өрт шығып, әскери билеті жанып кетеді. Содан аудандық әскери комиссариат тарапынан ол құжат қайта рәсімделмепті. «Қай бір жылы Ресейдің «Память», «Подвиг народа» атты іздеу сайттары ашылғанын естідім», дейді ұлы Талғат Батырхан. «Әкемнің аты-жөнін теріп қалсам, күллі құжаттары жарқырап шыға келді. Қуанғанымнан төбем көкке екі елі жетпей қалды. Жоғым табылғандай, жанартауым жарылғандай күй кештім. Сөйттім де, «военкоматқа» дереу олжамды көрсетуге асықтым. Бұл қуанышымды су сепкендей басты әлгілер. «Мына деректер әкеңіздің соғысқа барғанын растамайды» десін. Одан кейін қанша жүгірдім. Біздегі қақсал бюрократия бет қаратпады. Ақыры әкемнің майдангер болғанын дәлелдей алмадым. Көзі тірісінде сөйтіп, соғысқа қатысушылар көрген игіліктердің бірін де көрмей кетті, жарықтық.
Талай-талай тау тұлғалар туралы мақала дайындап, өз әкем туралы жарытып жаза алмағаным қынжылтады. Өкініш пе? Өкініш!
Жоғары шенділер онсыз да жазылады. Ал үлкен соғыстағы кішкентай солдаттардың тағдыры ше».
Ағамыздың перзенттік жүрегінің өксігі мен өкініші еді бұл.
Мағауияның «Белгісіз солдатын» қайта тыңдадым...