Ауыл қартының институт бітіргені шамалы, бірақ кеудесі көмбе, айтары ғибрат пен «қарағым», «шырағым». Кейбір қала қартының профессорлық атағы бар, жақсы қызмет атқарған, екі тілге бірдей жорға, бірақ кісәпір, міншіл, кісіліктен, үлкендіктен алыс. Ауыл келінінің оқығаны аз, алайда қабағы жылы, жүрегі жұмсақ, қызметі әзір. Қала келінінің дипломы көп, бірақ түсі сынық, сөзі суық. Бұ л неткен парадокс? Сонда кім оқыған, кім оқымаған?
Әлқисса, білім екіге бөлінеді дейді. Бірі – бас білімі, екіншісі – жүрек білімі. Бас білімі – кәсіптік білім, салалық, мамандықты игеру, мал табуға арналған дүниелік білімдер. Ал жүрек білімі – ар-ұят, иман, обал, сауап білімі. Шығыста тек бас білімін меңгеріп, жүрек білімін алмағанды жалғыз көзді төбекөзге теңеген екен. Төбекөз ұғымы осы түсініктен шыққан деседі. Яғни обал, сауап білімін игермеген жан кісіге жаны ашу, тазалық, кісілік деген қасиеттерді «ескілік» деп қарап, суық ақылмен межесіне ұмтылады. Неге ауыл қартының кеудесі көмбе, түсі мен сөзі жылы? Олар дәстүр атты институттың үздік шәкірттері екен. Ал қазақы салт-сана, ырым мен жоралғы, дәстүр сабақтастығы иман білімімен, ар-ұят, обал, сауаппен біте қайнасқан. Кейде елдік дәстүр атты институтына жетер білікті орын жоқ шығар деген ой келеді. Өз басым Батыстан, Шығыстан, әлемнің түкпір-түкпірінен іздеген, тапқан білімім қазақылық атты киелі ұғымның тобығына да жете алмайтынын сездім. Шын қазақ болу қиынның қиыны, бірақ бұл бақыт екен. Бақыт болатыны, сіз қазақ болып-ақ орасан зор бай дүниетанымға, нұрлы ақылға, алқам-салқам дарқан мінезге ие боласыз.
Әдебиетке қарасақ, Мұқағали, Бердібек, Сайындар ауылдан Алматыға кеш келіпті. Елдік дәстүр институтына тойып келіп, тойған қозыдай томпайып жүріпті. Солайша ұлттық биікке қолтаңбасын қалдырыпты.
Едіге БӨКЕЙ,«Egemen Qazaqstan»