Жабылуға жақын мектептер жайы

Әрине, біз жабылғанына қар­сы шығып, өре түрегелгеніміз­бен, заңға қарсы келе алмаймыз. Себебі 4-5 баланы оқытудың, оларды тамақпен қамтамасыз етудің әуресі көп. Ол – мемлекет­ке де артық шығын. Ең дұрысы, арнайы көлік бөліп, көрші ауылға қатынап оқудың амалын жасау тиімді. Қиыны сол, кейбір аядай елді мекенде тапшы ма­мандардың дені аудан­­нан не маңай­­дағы ауыл­дан қатынып жұ­мыс істеуге мәж­бүр. Қазір об­лыс­тық білім басқармасы осы мәсе­­ле­нің шешімін табу жолымен айналысып жатыр.

Бұл – бір ғана Кербұлақ ауда­­нындағы жағдай. Жалпы, Жеті­суда ауыл мәрте­бесінен айыры­луға жақын елді мекендер жетер­лік. Тіпті болашағы жоқ ауыл­дардың саны жылдан-жылға өсіп отыр. Себебі жастардың дені қалаға жұмыс істеуге кетіп, туған жеріне қайтып кел­мейді. Ауылдағы әке-шешелері мал­­дың қамымен алысқа ұзамай, қара­шаңырақта қалып қояды. Сондай ауыл­дың бірі – Көксу ауылдық округіне қа­расты Көктал елді мекені. Мұнда бар жоғы 300-ге жуық адам тұрады. Бір қа­бат­ты шағын үйде оқыған оқушылар жоғары сыныпты көрші ауылға барып жалғастырады. Ауыл әкімінің міндетін атқарушы Айдос Көкеннің айтуынша, балаларының болашағы үшін ата-аналар бұған түсіністікпен қарағаны жөн.

«Көксу ауылдық округіне Көктал, Көксу, Беріктас, Қосағаш елді мекені кіреді. Ішінде халқының саны аз осы Көктал аулы. Мұндағы бастауыш мек­тепте 5 қызметкер жұмыс істейді, 6 бала оқиды. Оның төртеуі осы елді мекен­де тұрса, бір маман көрші ауылдан қатынайды. Ауылдың басым бөлігі мал шаруашылығымен айналысады. Оларды халқы тығыз орналасқан басқа ауылға көшіріп апару мүмкін емес. Сондықтан ата-аналар жағдайға илануы қажет, қатынап істейтін мамандарға да қиын», дейді Айдос Көкен.

Негізі Көксу ауылдық округінде 1 622 адам тұрады. Оған қарайтын Көктал ау­лында – 293 тұрғын, Көксу аулында – 803 тұр­ғын, Беріктас аулында – 464 тұрғын, Қосағаш аулында 460 тұрғын бар. Көкталдағы мектеп 2006 жылы Көктал бастауыш мектебінің негізінде Көктал жалпы негізгі мектебі болып ашылған. Бертін келе бала саны күрт азайып, ауыл халқы да тіршілік қуып сыртқа көшіп кеткен.

Жалпы, Жетісу облысында 337 мек­тептің ішінде 32 бастауыш мектеп тіркелген, яғни мұнда 1-4-сынып оқушы­лары ғана білім алады. Соның 11-і Кер­бұлақ ауданына қарасты. Аудандық білім бас­қармасының басшысы Тұрар Бақыш­ұлы жеті мектептің жағдайы мүшкіл екенін жеткізді.

«Бұл мектептердің көбі ескі ғима­ратта орналасқан. Оның үстіне он шақты ғана бала білім алады. Мұғалімдердің сағатын толтыру ғана емес, қатынап жұ­мыс істеу оларға да тиімсіз. Алдағы уақыт­та бала саны азайса, біз амалсыз­дан мектепті жабуға құқылы боламыз. Ондай жағдайда сол ауылдағы оқушы­ларды тасымалдайтын арнайы автобус сұраймыз. Балалар білімсіз қалмайды, ата-аналардың алаңдауына еш себеп жоқ», дейді Тұрар Бақышұлы.

Жабылуы мүмкін 7 мектептің жайы­на үңілейікші. Көктал бастауыш мек­тебін жоғарыда айттық. Шаған бас­та­уыш мектебінде – 8 бала, 4 маман; Қар­лы­ғаш бастауыш мектебінде – 5 ба­ла, 2 ма­ман; Сарыбұлақ бастауыш мек­те­бін­де 6 бала, 7 маман, оның 4-еуі аудан­нан қатынайды; Сайлыкөл бас­тауыш мек­тебінде – 8 бала, 4 маман; Қызыл­құ­дық бастауыш мектебінде – 9 бала, 5 ма­ман; Желдіқара бастауыш мекте­бін­де – 6 бала, 5 маман, оның 2-еуі Сарыөзекте қосымша қызмет көрсетеді. Яки ешқайсының жағдайы оңып тұрған жоқ. Оның үстіне бұл мектептер әбден ескірген.

Біз осы орайда облыстық білім бас­қар­масына хабарласып, аталған мәсе­ленің жай-жапсарын сұрадық. Қараңыз, өңірдегі 32 бастауыш мектепте 5-тен 30 оқу­шыға дейін 488 оқушы білім алып отыр. Түстеп көрсетсек, 5-10 оқушы – 15 мектепте, 11-25 оқушы – 13 мектепте, ­26-30 оқушы 4 мектепте оқиды. Мұн­дай кішкентай білім ошақтары Ескелді­де – алтау, Ақсу, Панфилов, Сарқанда – төрт мектептен, Қараталда – екеу, Көксуда – біреу.

«Ең бастысы, Оқу-ағарту министрі­­нің 2022 жылғы 3 тамыздағы № 348 бұй­ры­ғына сәйкес бастауыш, негізгі орта, жал­пы орта білім берудің мемлекет­тік жалпыға міндетті стандарттарының орын­далмауы болып отыр. Жоғарыда аталған 32 мектеп бейімделген ғимаратта орналасқан, спорт және акт залдары, асханалары жоқ. Кабинеттер заман талабына сай жабдықталмаған, бастауыш сынып оқушыларын тегін ыстық тамақпен қамтуда да қиындық тудырып отыр. ­2022, 2023 жылдары бала саны азайып ке­туіне байланысты Ақсу, Қаратал аудан­да­рын 4 бастауыш мектепте оңтайлан­дыру жұмыстары жүргізіліп, бастауыш ­сынып оқушылары, жоғары сыныптармен бірге тасымалданып, білім алуда», дейді облыстық білім басқармасының баспасөз қызметі.

Ал жоғарыда аталған 32 ауылдан тиіс­ті жоғары сыныптары жоқ болған­­дық­тан, 5-11-сыныптардан 758 бала негіз­гі мек­тептерге 21 автобуспен тасымал­данды. Биыл 32 бастауыш мектеп­тің ішіндегі бала саны аз мектептерді ке­зең-кезең­мен оңтайландыру жұмыста­ры жүзеге асады. Оңтайландыру жұ­мыс­тарын жүргізу нәтижесінде бюджет қаража­ты үнемделіп, асхана, спорт және акт залдары жоқ мектептер мәселелері шешіледі.

«Әрине, баламыздың білімсіз қалға­нын қаламаймыз. Ауыл күннен-күнге ыдырап барады. Кеңес өкіметі кезінде үлкен ұжымшардың бірі болған. Кар­топ егіп, жүгері өсіріп, облыстың ме­ре­йін өсірген. Ал қазір малдан басқа еш­қан­дай тірлік қалмады. Тіпті ауыл тұр­ғындары ауданға қатынап жұмыс істейді. Балалардың қатарынан қал­ға­ны дұрыс емес. Мектеп жабылса, осында істеп жүрген ауыл тұрғындары жұмыссыз қал­ғалы тұр. Ол да уайым. Көрші ауылға қаты­нап оқығаны дұ­рыс та шығар, бірақ алаң­дайсыз. Қыс мез­гілінде қиын», дей­ді Көктал аулының тұр­ғыны Самал Асқарова.

Өңірде мектебі жоқ отызға тарта ша­ғын ауыл бар. Оларға арнайы қоғамдық көлік қызмет көрсетеді. Талапқа сай бастауыш сынып оқушыларына ыстық тамақ берілуі қажет. Алайда алыстағы ауылдағы 5-6 оқушыға арнайы қызмет көрсетуге ешкім келіспейді. Тағы бір түйткіл – тасымалдайтын автобус­тар ескіргені. Қазір бұл олқылық­тың ор­нын толтыру үшін жаңа автобустар бері­ліп жатыр. Алдағы уақытта облыс­тық білім басқарамасы қоғамдық көлік­терді толығымен жаңартуға ниетті.

Жетісу облысы