Еліміздің экономикалық дамуы үшін жұмыссыздық деңгейі төмендеп, білім сапасы жоғары болуы керек екені белгілі. Әсіресе аймақтарды, соның ішінде бір саланың өндірісі төңірегіне шоғырланған моноқалалардың әлеуетін көтеру аса маңызды. Осы орайда «ҚазМұнайГаз» ҰҚ АҚ қолдауымен Маңғыстау өңірі мен Жаңаөзен жастары үшін іске асырылып жатқан «Жарқын Болашақ» бағдарламасының орны бөлек. Іргелі жобаның мақсаты мен ерекшелігі туралы Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының президенті Рауан КЕНЖЕХАНҰЛЫ әңгімелеп берді.
– Жаңаөзен қаласы Қазақстанның жаңа тарихында ерекше орын алады. Қазір бұл қалада тек ресми дерек бойынша 160 мыңнан аса халық тұрады. Халық саны күн санап өсіп келеді. Сонымен қатар мектеп инфрақұрылымының жетіспеуі мен кейбір маңызды пәндерді оқытатын жоғары білікті мамандардың тапшылығынан Жаңаөзен қаласындағы білім беру сапасы да ақсап тұр. Қазақстандық және халықаралық білім сапасын анықтайтын зерттеулер нәтижесінде кейінгі жылдары Маңғыстау облысы, соның ішінде Жаңаөзен қаласының білім деңгейі ұдайы кенже қалып келеді.
Осы жағдайды ескере келе, мұнай өндірісі саласының төңірегіне шоғырланған өңірдегі білім сапасын арттыру және қала мен Маңғыстау облысы жасөспірімдерінің әртүрлі заманауи мамандық алуына жағдай жасайтын арнайы бағдарлама жасалды. Осы «Жарқын Болашақ» деп аталатын гранттық білім беру бағдарламасының бас демеушісі «ҚазМұнайГаз» Ұлттық компаниясы (ҚМГ) болды.
Бағдарлама аясында Жаңаөзен қаласы мен Маңғыстау облысының бірнеше ауданының жоғары сынып оқушылары еліміздің түрлі аймағындағы іріктеулі оқу орындарында білім алып жатыр. ҚМГ бағдарламасына қатысатын балалардың оқу ақысы, жол шығыны, жатақханасы мен жоғарылатылған шәкіртақысы төленіп, тіпті қосымша білім алу мүмкіндіктері де қарастырылған. Бүгінгі күні оқуды аяқтаған түлектерге ҚМГ тарапынан жұмысқа орналасуға да көмек көрсетіліп, әлеуметтік тұрғыдан бейімделуге қолдау бар.
– Бағдарламаға қанша бала қатысып жатыр, олар қай өңірдің оқушылары?
– Қазір 674 оқушы Қазақстанның 11 өңіріндегі 56 білім беру ұйымында білімін жетілдіріп, ауыз толтырып айтарлық жетістіктерге жетіп отыр. Келер оқу жылындағы бағдарламаға қатысатын оқушылардың жалпы саны мыңнан асады.
Бұған дейін бағдарламаға Жаңаөзен қаласымен бірге Маңғыстау облысының Түпқараған, Маңғыстау, Қарақия аудандарының 12-22 жас аралығындағы жастары ғана қатысса, биылғы оқу жылында Маңғыстау облысының Бейнеу, Мұнайлы аудандарының өрендеріне де осы мүмкіндік берілді. Атап айтсақ, 15 жастан бастап балаларымыз үздік техникалық және кәсіптік білім беретін колледждерге, 12 жастағы жас жеткіншектеріміз еліміздегі маңдайалды мектеп-интернаттарға түсе алады. 2024-2025 оқу жылына 730 өтініш келіп түсті.
– Оқу орындарын оқушылар өздері таңдай ала ма?
– Иә, оқушыларға 11 өңірде орналасқан 56 оқу орнын таңдау мүмкіндігі берілген. Ол үшін ереже бойынша арнайы емтихан тапсырып, тиісті балл жинау қажет. Өнер бағытын таңдаған талапкерлер шығармашылық емтиханнан өтеді. Медицина және педагогика саласындағы оқу орындарына талап ерекше жоғары және оқу қиын екені мәлім.
– ҚМГ грант иегері атанып, оқуға түскеннен кейін балаларға тағы қандай мүмкіндіктер жасалған?
– Грант иегерлеріне бағдарлама үйлестірушілері толығымен ақпараттық, логистикалық және психологиялық қолдау көрсетіп отырады. Олармен үнемі байланыста болып, бағыт-бағдар береді. ҚМГ бағдарламасының аясында білім ордасындағы оқушының оқу ақысы төленеді, колледжде оқитындарға жоғарылатылған шәкіртақы тағайындалады, оқу демалысындағы жүріп-тұруына жол шығындары өтеледі. Студенттердің уақытын тиімді әрі белсенді ұйымдастыру үшін көптеген пайдалы, жан-жақты тұлғалық дамуға бағытталған іс-шара ұйымдастырылады.
– Оқушының оқу орнындағы үлгеріміне талдау жасала ма?
– Әрине. Бағдарламаға қатысатын оқушылардың оқу үлгерімі, тұлғалық жеке дамуы, денсаулығы, психологиялық ахуалы ұдайы бақылауда болады. Алыстан келген, шетке шығып үйренбеген ауыл баласы еліміздегі жетекші білім ордаларындағы ең озық оқушылармен бірге оқып, қатар жүргенде, адаптациядан жылдам өтеді. Оған тәрбиелі де білімді орта, әлбетте, жағымды әсер етеді. Грант иегерлерінің оқу үдерісіндегі үлгерім нәтижелерін салыстырып, оқу жылындағы өзгерістерді әрдайым бақылаймыз. Өз бетінше ойлана білу қабілетін дамытып, әр тақырып аясындағы терең түсінік қалыптастыру дағдыларын да орнықтыруға тырысамыз. Мәселен, 2023-2024 оқу жылында колледжде оқитын студенттердің I-ІІ семестрдегі оқу үлгерімдерінің орташа көрсеткіштерін салыстырғанда, оқу жылының соңында 2,65%-ға өскен. Мектеп-интернаттарда білім алып жатқан оқушылардың I-IV тоқсан аралығындағы оқу үлгерімінің орташа көрсеткіші 4,9% өсімге жетті.
– Оқуын аяқтағаннан кейін түлектерге қандай көмек көрсетіледі?
– Былтыр бағдарламаны екі түлек бітірді. Қазір олар теміржол саласында жұмыс істеп жүр. Биыл оқу орнын аяқтайтын 118 түлектің 36-сы студент, 82-сі оқушы. 1 түлек Алтын белгімен бітірсе, 6-ауы қызыл аттестат, 5-еуі колледжде қызыл диплом алды. Бұл – батыстан келген оқушылардың білім деңгейіндегі айтарлықтай жетістік.
Бағдарлама аясындағы білім алушылардың Ұлттық бірыңғай тестілеудегі орташа көрсеткіші Маңғыстау облысындағы оқушылардың деңгейінен 12,3 балға жоғары екені анықталды. Сапалы да терең білім алған түлектер армандаған жоғары оқу орнына түсіп жатыр. Оқуын өндіріспен ұштастыра отырып, дайындықтан өткен студенттер маман ретінде қалыптасып, еңбек нарығына уақтылы қосылып жатыр.
– Грант иегерлері жақсы нәтижеге жетіп отыр екен. Олардың жұмысқа орналасуына қолдау көрсету жағын ескересіздер ме?
– ҚазМұнайГаздағы бағдарлама кураторы Қазақстан Республикасының Оқу-ағарту министрлігі Техникалық және кәсіптік білім департаментімен бірлесе отырып, колледждің өндірістік оқыту әдістемесінің барлық талабын меңгерген студенттердің өз кәсібін тауып, жұмысқа орналасуына жәрдемдеседі. ҚМГ тапсырмасымен еліміздің 10 өңіріндегі жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасымен ынтымақтастық жөнінде меморандумға қол қойдық. Үйлестірушілер бітірген түлектерге бағыт-бағдар көрсетеді. Ал жұмысқа орналасу туралы шешімді түлектер өзі бетінше қабылдайды. Бірақ оларды жұмысқа тұрғанға дейінгі қолдау, бағыттау біздің міндетімізге жатады.
– Иә, Маңғыстау облысы оқушыларының білім алуына, дамуына, өмірде тура жол табуына барлық жағдайды жасап отырған ҚазМұнайГаздың «Жарқын Болашақ» гранттық білім беру бағдарламасы алғыс жаудыруға әбден лайық екен. Бағдарлама болашақта да жалғасын табатынына сенімдіміз.
– Әңгімеңізге рахмет.
Әңгімелескен –
Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ,
«Egemen Qazaqstan»