Жеңісбай Қабаржан – Алматы қаласындағы химия-биология бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінде биология пәнінен сабақ береді. Мәскеу мемлекеттік тамақ өндірісі университетін азық-түлік биотехнологиясы мамандығы бойынша тәмамдаған. Жақында Жеңісбай Қабаржанның жетекшілігімен осы мектептің 10-сынып оқушысы Ерасыл Жұмабаев 8-11 сынып оқушыларына арналған республикалық ғылыми жобалар конкурсында І дәрежелі дипломға ие болды. НЗМ оқушысының өсімдік сығындыларын пайдалану арқылы нан өндірісін дамыту технологиясы инновациялығы жағынан және өндірістік әлеуетімен қазылар алқасының назарын аударды.
«Нан өндірісі технологиясын өсімдік компоненттерін қолдану арқылы алу» жобасына Жеңісбай Қабаржан мен Ерасыл Жұмабаевқа авторлық куәлігі берілді. «Биология сабағында өткен тағам өнеркәсібінде биотехнологияны пайдалануға қатысты тақырып Ерасылды қатты қызықтырды. Оқушының бұл салаға қызыққаны соншалық, ол дереу өз тәжірибесін бастап кетті. Зерттеу жұмысы Қазақ ұлттық аграрлық зерттеу университетінің агрохабында кәсіби деңгейде Альбина Ержанқызының жетекшілігімен жалғасты. Ерасыл зертханадағы жұмысын нанның дәрумендік құрамына, сапасына өсімдік қоспаларының әсерін зерттеуден бастады», дейді Жеңісбай Кенжетайұлы.
Ерасыл бастапқыда көптеген қиындыққа тап болғанын айтады. Тіптен зерттеуді тастап та кеткісі келген. Бірақ ғылыми жетекшілерінің қолдауы әрі өзінің еңбекқорлығының нәтижесінде жобаға тың идея, жаңа тыныспен оралды.
«Нәтижеге жетуіме ғылыми жетекшім Альбина Ержанқызы мен ұстазым Жеңісбай Кенжетайұлының көмегі зор болды. Олар мені үнемі жаңа бастамаларға жігерлендірді. Жаңа технологияларды енгізу жұмысымның ажырамас бөлігіне айналды. Басқарудың автоматтандырылған жүйесін пайдалану арқылы ашытқы жасауға кірістім. Өндіріс нәтижесінде fogeltrauben жүзім сортынан saccharomyces cerevisiae ашытқысын бөліп алдым. Нан пісіру өнері тек техникалық әдісімен шектелмейтініне зерттеу барысында көз жеткіздім. Нәтижесі дәстүрлі әдістерді заманауи аспаздық ағымдармен үйлестіре отырып, бірегей рецепт жасауға әкелді. Жаңа қоспаларды қосу тәжірибесі және арнайы диеталық нұсқаларды әзірлеу шығармашылығыма шабыт берді. Күнделікті дастарқанның әрін де, сәнін де келтіретін сапалы нан тағамын әзірлеуге бірқатар технологиялық әдісті меңгеру қажет болды. Алғашында шығармашылық пен нақты ғылымды үйлестірудің тетігіне қатысты көп іздендім. Әсіресе шикізат таңдау кезеңі қиындық туғызды. Оған ұнның түрлерін зерттеп, құрамын, соңғы өнімге дейінгі өндірістік кезең туралы ақпарат жиыстырдым. Нан пісіру технологиясында температура мен ылғалдылықты басқарудың қыр-сырына қанығып, қытырлақ және жұмсақ целлюлозаның пайда болуының оңтайлы жағдайын қарастырдым. Дәл осы кезеңде ұннан дәмді нан пісірудің құпиясын ашуға тура келеді. Соңғы нәтижеге жету барысында көптеген сынақ пен қателік кездесті», дейді Ерасыл.
Дүкен сөрелерінде нан өнімдерінің сан түрі самсап тұр. «Нан өнімдері технология мен жаңа үдеріс нәтижесінде ғана пайда болмайды екен, ол өндірушінің шеберлігі, өнерімен тығыз байланысты» деген Ерасыл бұл салада жинаған тәжірибесін жетістік деп қабылдап қана қоймай, әлемде кәсібін зор сүйіспеншілікпен атқарып жатқан жандар мен сапалы білім алуына, жаңа тақырыптарды игеруіне қолдау көрсететін ұстаздар еңбегіне зор құрметпен қараудың маңызды екенін айтты.
АЛМАТЫ