Республикамыздағы қала құрылыстарының даму бағдарламасын және оның жүзеге асуы жөніндегі стратегиясы мен тактикасын айқындайтын бас жоспар мен сәулет саласы арасында тығыз байланыс бар. Тіпті, мұның екеуін бір-бірінен бөліп қарастыру еш мүмкін емес. Бас жоспарды тек қалалардың еншісіндегі іс деуге болмайды. Өйткені, үлкенді-кішілі кез келген елді мекен мұнсыз дами алмайды. Бір сөзбен айтқанда, бас жоспар адамдарға қолайлы әрі ыңғайлы орта қалыптастыру деген сөз. Ал мұндай орта оларға сапалы өмір сүріп, алаңсыз еңбек етуі үшін аса қажет.
Сондықтан да, біз бүгін еліміздің батыстағы қақпасы Орал қаласы мысалында бас жоспар талаптарының қандай деңгейде сақталып, әрі қандай деңгейде орындалып жүргені жөнінде әңгіме қозғағанды жөн көрдік. Негізінен алғанда қаланың бас жоспарлары ұзақ мерзімге, нақтырақ айтқанда, алдағы 20-30 жылға болжамдар жасау арқылы жасалады. Бірақ бұл қатып қалған нәрсе емес. Өмір бір орнында тұрмайды. Ол үнемі алға жылжу, даму үстінде. Ал бүгінде техникалық прогресс дегеніңізді қуып жету тіпті мүмкін болмай қалды.
Мұның өзі белгілі бір уақыт аралығында әрбір 4-5 жыл ішінде бас жоспардың басты нормативтік-техникалық базасы одан әрі нақтыланып, өзгеріске түсіп отыратынын көрсетеді. Өйткені, уақыт, заман талабы осындай. Егер бас жоспар оған сәйкеспейтін, үйлеспейтін болса – оның құны көк тиын.
Айталық, Орал қаласының бас жоспары республика Үкіметінің №1362 қаулысына сәйкес 2014 жылдың 19 желтоқсанында бекітілген. Кезінде журналистік әуестікпен осының алдындағы бас жоспарларда қарастырылған міндет-межелермен де танысудың орайы келген еді. Содан ұққанымыз бен көңілге түйгеніміз – алдыңғы бас жоспарларда қойылған талаптар толықтай игеріліп үлгермегені. Дәл осы талаптар өз ресурстарын тауыспағаны. Өзгесін айтпағанда, сәулетке қойылатын басты және қосымша өлшемдердің ойдағыдай жүзеге аспағаны. Урбанизация мен ішкі көші-қон үдерістерінің кейінгі жылдарға тигізетін салмағы мен жүктемесі ескерілмегені.
Жағрафиялық тұрғыдан қарастырғанда Орал қаласы өте ұтымды орналасқан. Сірә, елімізде үш бірдей өзеннің тоғысқан, түйіскен тұсында қоныс тепкен бірде-бір қала болмаса керек. Оралдың өзгешелігі осында. Қала іргесіндегі Жайықты, ерке Шағанды, Деркул өзенін жырға қоспаған ақындар, әнге қосып шырқамаған әншілер сирек шығар. Ендеше, табиғаттың өзі сыйлаған осы тамаша мүмкіндікті неге ұтымды түрде пайдаланбасқа?! Жоқ, мүлдем олай емес. Өзен жағалаулары бір бөлек, қала бір бөлек автономия. Бейнелеп айтқанда, біріне-бірі қолын созбайды. Біріне-бірі жақындамайды. Бірімен-бірі бітіспеген.
Бұл маңайлардан демалыс аймақтары мен жағажайларды кездестіре алмайсыз. Қала іргесіндегі өзендер қала тіршілігінен тыс әрі онымен қабыспай, үйлесім таба алмай жүргендей әсер билейді. Міне, осындай бас жоспарда ескерілген жағдайлардың кейіннен назардан тыс қала беретіні қынжылтпай қоймайды. Әрине, мұның бәрі көзді ашып-жұмғандай жылдам уақытта орныға қалатын оп-оңай іс емес. Қай-қайсысы да қомақты қаражатты қажет ететін күрделі жобалар. Әйтсе де, көз қорқақ, қол батыр дегендей, байыпты да орнықты көзқарас болса сеңді сөгіп, сатылап, сабақтастыра жүргізуге әбден болатындай әлеуметтік жобалар.
Тек сонда ғана қала көркі табиғатпен тығыз үйлесім тауып, адамдарға жақындай түсер еді. Оралды республиканың батыстағы қақпасы, Еуропа мен Азия құрлықтарының түйіскен тұсында орналасқан ежелгі қала дейміз. Ал қазір Орал түбегейлі өзгеріп, бүгінгі заманғы көрікті қала болды. Ендеше, оның осы ерекшелігі де сәулеттік белгілерден атойлап көрініп тұрса жарасып кетпес пе еді. Мысалы, Ресейдің Самара мен Саратов қаласы бағытынан келген жолаушылар осындай ерекше қалаға кіріп келе жатқандай әсер ала алмайды. Тым сұрғылт көрініс олардың көңіліне қуаныш сыйлай алмайды. Тағы да қайталап айтқанда, сәулет өнерінің басты миссиясы адамдарға жайлы орта құру, оларға дос, жақын болу десек, бүгінгі көріністер бұған қарама-қайшы. Тұрғын үйлер аулаларына оның жандарына дүкендер мен кафе-мейрамханалар тұрғызылған.
Аулалар ең алдымен тұрғындардың дем алуы, қозғалып тұрып-жүруі, орындықтарға аяқ басуы үшін жасалмай ма? Жоқ, керісінше. Бүгінде тұрғын үй аулалары автокөліктердің тұрақтарына айналып кеткен. Бұл тек Оралға ғана емес, республиканың барлық қалаларына тән көрініс десек, қателеспейтін шығармыз. Сәулет талаптары бойынша автокөліктер орны үй сыртында болуы қажет. Подъездерге кіруге тек жедел-жәрдем, өрт сөндіру және қоқыс таситын арнаулы көліктерге ғана рұқсат берілетін дамыған елдер тәжірибесіне қашан жетер екенбіз? Нақты жобалау жобасының белден басылу мысалдарының бірі осындай.
Бас жоспарлардың қай-қайсысында да құрылыс салуды реттеудің қызыл сызықтары тайға таңға басқандай айқын көрсетілген. Әйтсе де, көрмес түйені де көрмес деген жағдайға тап болып отырғанымыз өкінішті-ақ. Осы арада бұған дейінгі бас жоспар талаптарының бұзылу көрінісіне бір мысал келтірудің орайы келіп тұр. 2005-2006 жылдары Орал қаласындағы Құрманғазы көшесінің бойында шағын бизнес нысандары құмырсқадай қаптады да кетті. Сөйтіп, кезінде сәнді де сәулетті түрде тұрғызылған тұрғын үйлер мен әлеуметтік-тұрмыстық ғимараттар сол нысандардың тасасында қала берді. Қызыл сызық дегеніңіз автокөліктер жүріп жатқан жолға тіреліп жатты. Осылайша, қаланың басты көшелерінің бірі тарыла түсті. Мұндай жағдай бұл арада жол-көлік оқиғаларының жиілуіне әкеліп соқтырды. Араға тағы он жыл түсті. Қазіргі күні сол кезде орын алған үстірттіктердің сазайын тартып отыр оралдықтар. Ең бастысы, қозғалысы көп көшені кеңейтудің жолы кесілді.
Міне, сәулет талаптары мен қызыл сызықтың бұзылу көріністері соңғы жылдары Орал қаласында тағы да бой көрсете бастады. Мұның өрескел мысалдарын Зашаған кенті аумағындағы «Жазира» сауда үйі маңынан және қаланың 9-шағын ауданы аумағынан кездестіре аламыз. Тұп-тура асфальт жолдың түбінде қиқы-жиқы «бір қызым бар, ол бұдан да өткен сорақы» дегендей, іркес-тіркес, жүйесіз салынған шағын бизнес ғимараттары сол аудандардың сиқын кетіріп-ақ тұр. Айталық, аталған 9-ауданда сәулеттік ажары тәп-тәуір емхана ғимараты бой көтерген болатын. Жоспарсыз салынған әлгі сүреңсіз нысандар осы әп-әдемі ғимаратты бір жағынан қалқалап жауып тұр. Мұны кім жобалаған? Әрі оны жобалау кезінде қала құрылысы кеңесінің мүшелері қайда қараған? Осы сауалымызды тиісті органдарға жолдаған кезде бұған тұшымды жауап ала алмадық.
Әрине, қазіргі кезде елімізде шағын және орта бизнесті дамытуға барлық жағдайлар туғызылған. Тіпті, бұл іс қазақстандық қоғамда мемлекеттік саясат деңгейіне көтерілген. Алайда, бір нәрсе айқын. Қандай керемет бизнестік жоба болмасын, бұл адамдар мен қарапайым тұрғындардың мүдделеріне кедергісін келтірмеуі, оны аяққа таптамауы керек. Өйткені, ешкім де қоғам мүшелерінің заңды мүдделері мен талап-тілектерінен жоғары тұра алмайды. Әрі сол бизнес өкілдерінің өздеріне де қаланың бас жоспарын бұзу мен қойылған талаптарды аяққа басу құқы берілмегені тағы да аян.
Сәулет талаптары дегенде әрбір тұрғызылатын нысанның тек өзіне тән кескін-келбеті болуы қажеттігі ескеріле бермейтінін де айта кеткен жөн. Егіз қозыдай бірінен-бірі айнымайтын тұрғын үйлер көпшілікке белгілі «Тағдыр тәлкегі...» кинофильміндегі көріністерді еске түсіреді. Осы тұрғыда жергілікті сәулетшілердің қажетті ізденістерге бой ұра бермейтіні, баяғы таптаурын тәсілмен тарта беретіні байқалып жүр. Тұрғын үй құрылысын салу ойластырылған кезде бұған қоса оның маңайын абаттандыру, жоғарыда айтып өткеніміздей, адамдарға қолайлы орта қалыптастыру мәселелері де қоса жобалануы керек емес пе?! Әрине солай. Өйткені, бас жоспар талаптары осындай.
Ойдан ой туады. Осыдан отыз жыл бұрын кеншілер қаласы Ақсайда чех құрылысшылары тұрғын үй кешені құрылыстарын көтерді. Мұнда адамға қажетті жағдайдың бәрі де жан-жақты ойластырылған еді. Қысқасы, чехтар сол кезде батысқазақстандықтарға тұрғын үйді қалай салу керектігін көрсетіп беріп кетіп еді. Бұған да ешкім мойын бұрмағанына, оны ескермегеніне не дерсің?
Еліміздің барлық қалалары елордамыз Астанаға қарап бой түзеуі керек деген ой-пікірлер жиі айтылады. Өте орынды байлам. Елордадағы сәулет өнерінің жаңа үлгілері үйренуге әрі өнеге алуға әбден тұрарлықтай. Тіпті, оралдық сәулетшілер өзгесін айтпағанда, көршілес атыраулық әріптестерінің іс-тәжірибесі мен шығармашылық ерекшеліктерінен неге тағылым алмайды деген ой келеді. Айталық, кеңестік кезеңде Атырау сәулеттік тұрғыдан республикада ең артта қалған қала болса, бүгінде ол еліміздегі дәулетіне сәулеті сай қала болып, көркейіп келе жатқаны ешкімге де жасырын емес.
Мүмкін, бұл арада біреулер мәселе қаражатта ғой деп пікір қосар. Талас жоқ. Қаржылық жағынан шешімін таппаған сәулет жобаларының бәйгесі алысқа бара алмайды. Алайда, «жібекті түте алмаған жүн қылады» дегендей, бар қаражаттың өзін ұқсата алмай жүргендер де жоқ емес. Бұл кәсіби шеберлік деңгейінің төмендігі мен дарынсыздықтың көрінісі, дилетанттықтың тұп-тура тап өзі болып табылады. Қазіргі күні еліміздің батыстағы босағасы – Оралда жаңаша сәулет үлгілерінің кемшін соғуының басты сыры неде?
Бұл сауалға жоғарыда ішінара жауап қайтарған секілдіміз. Бұған қосарымыз өңірде сәулет жөніндегі үлкенді-кішілі мәселелерді дербес реттеп отыратын жергілікті ведомствоның жойылып кеткені, яғни бұрынғы Батыс Қазақстан облысы сәулет және қала құрылысы басқармасының кейінгі жылдары бөлім деңгейіне төмендеп құлдырағаны да теріс әсерін тигізуі әбден мүмкін.
Сондай-ақ, өңірде қала мен облыс үшін үлкен маңызы бар нысандарды жобалаған кезде конкурстық жүйе мен тәсілдің қолданыла бермейтіні де сәулеттік сүреңсіздіктің пайда болуына әкеліп соқтырмақ. Бәсеке мен таңдау еркіндігі жоқ жерде, осылай болатыны айтпаса да түсінікті емес пе? Екіншіден, қала құрылысы кеңесі мүшелерінің сапалық деңгейін көтеру ісі де кезек күттірмейді. Оның қатары сәулет өнерінің тылсым сырын терең түйсіне алатын, кәсіби деңгейі жоғары, осы салада іс-тәжірибесі мол мамандар сапынан толықтырылғаны жөн. Тек сонда ғана Ақжайық аймағында сәулетті жоба мен сапалы құрылыс кеңінен қанат жаяры хақ.
Темір ҚҰСАЙЫН,
«Егемен Қазақстан»
Батыс Қазақстан
Республикамыздағы қала құрылыстарының даму бағдарламасын және оның жүзеге асуы жөніндегі стратегиясы мен тактикасын айқындайтын бас жоспар мен сәулет саласы арасында тығыз байланыс бар. Тіпті, мұның екеуін бір-бірінен бөліп қарастыру еш мүмкін емес. Бас жоспарды тек қалалардың еншісіндегі іс деуге болмайды. Өйткені, үлкенді-кішілі кез келген елді мекен мұнсыз дами алмайды. Бір сөзбен айтқанда, бас жоспар адамдарға қолайлы әрі ыңғайлы орта қалыптастыру деген сөз. Ал мұндай орта оларға сапалы өмір сүріп, алаңсыз еңбек етуі үшін аса қажет.
Сондықтан да, біз бүгін еліміздің батыстағы қақпасы Орал қаласы мысалында бас жоспар талаптарының қандай деңгейде сақталып, әрі қандай деңгейде орындалып жүргені жөнінде әңгіме қозғағанды жөн көрдік. Негізінен алғанда қаланың бас жоспарлары ұзақ мерзімге, нақтырақ айтқанда, алдағы 20-30 жылға болжамдар жасау арқылы жасалады. Бірақ бұл қатып қалған нәрсе емес. Өмір бір орнында тұрмайды. Ол үнемі алға жылжу, даму үстінде. Ал бүгінде техникалық прогресс дегеніңізді қуып жету тіпті мүмкін болмай қалды.
Мұның өзі белгілі бір уақыт аралығында әрбір 4-5 жыл ішінде бас жоспардың басты нормативтік-техникалық базасы одан әрі нақтыланып, өзгеріске түсіп отыратынын көрсетеді. Өйткені, уақыт, заман талабы осындай. Егер бас жоспар оған сәйкеспейтін, үйлеспейтін болса – оның құны көк тиын.
Айталық, Орал қаласының бас жоспары республика Үкіметінің №1362 қаулысына сәйкес 2014 жылдың 19 желтоқсанында бекітілген. Кезінде журналистік әуестікпен осының алдындағы бас жоспарларда қарастырылған міндет-межелермен де танысудың орайы келген еді. Содан ұққанымыз бен көңілге түйгеніміз – алдыңғы бас жоспарларда қойылған талаптар толықтай игеріліп үлгермегені. Дәл осы талаптар өз ресурстарын тауыспағаны. Өзгесін айтпағанда, сәулетке қойылатын басты және қосымша өлшемдердің ойдағыдай жүзеге аспағаны. Урбанизация мен ішкі көші-қон үдерістерінің кейінгі жылдарға тигізетін салмағы мен жүктемесі ескерілмегені.
Жағрафиялық тұрғыдан қарастырғанда Орал қаласы өте ұтымды орналасқан. Сірә, елімізде үш бірдей өзеннің тоғысқан, түйіскен тұсында қоныс тепкен бірде-бір қала болмаса керек. Оралдың өзгешелігі осында. Қала іргесіндегі Жайықты, ерке Шағанды, Деркул өзенін жырға қоспаған ақындар, әнге қосып шырқамаған әншілер сирек шығар. Ендеше, табиғаттың өзі сыйлаған осы тамаша мүмкіндікті неге ұтымды түрде пайдаланбасқа?! Жоқ, мүлдем олай емес. Өзен жағалаулары бір бөлек, қала бір бөлек автономия. Бейнелеп айтқанда, біріне-бірі қолын созбайды. Біріне-бірі жақындамайды. Бірімен-бірі бітіспеген.
Бұл маңайлардан демалыс аймақтары мен жағажайларды кездестіре алмайсыз. Қала іргесіндегі өзендер қала тіршілігінен тыс әрі онымен қабыспай, үйлесім таба алмай жүргендей әсер билейді. Міне, осындай бас жоспарда ескерілген жағдайлардың кейіннен назардан тыс қала беретіні қынжылтпай қоймайды. Әрине, мұның бәрі көзді ашып-жұмғандай жылдам уақытта орныға қалатын оп-оңай іс емес. Қай-қайсысы да қомақты қаражатты қажет ететін күрделі жобалар. Әйтсе де, көз қорқақ, қол батыр дегендей, байыпты да орнықты көзқарас болса сеңді сөгіп, сатылап, сабақтастыра жүргізуге әбден болатындай әлеуметтік жобалар.
Тек сонда ғана қала көркі табиғатпен тығыз үйлесім тауып, адамдарға жақындай түсер еді. Оралды республиканың батыстағы қақпасы, Еуропа мен Азия құрлықтарының түйіскен тұсында орналасқан ежелгі қала дейміз. Ал қазір Орал түбегейлі өзгеріп, бүгінгі заманғы көрікті қала болды. Ендеше, оның осы ерекшелігі де сәулеттік белгілерден атойлап көрініп тұрса жарасып кетпес пе еді. Мысалы, Ресейдің Самара мен Саратов қаласы бағытынан келген жолаушылар осындай ерекше қалаға кіріп келе жатқандай әсер ала алмайды. Тым сұрғылт көрініс олардың көңіліне қуаныш сыйлай алмайды. Тағы да қайталап айтқанда, сәулет өнерінің басты миссиясы адамдарға жайлы орта құру, оларға дос, жақын болу десек, бүгінгі көріністер бұған қарама-қайшы. Тұрғын үйлер аулаларына оның жандарына дүкендер мен кафе-мейрамханалар тұрғызылған.
Аулалар ең алдымен тұрғындардың дем алуы, қозғалып тұрып-жүруі, орындықтарға аяқ басуы үшін жасалмай ма? Жоқ, керісінше. Бүгінде тұрғын үй аулалары автокөліктердің тұрақтарына айналып кеткен. Бұл тек Оралға ғана емес, республиканың барлық қалаларына тән көрініс десек, қателеспейтін шығармыз. Сәулет талаптары бойынша автокөліктер орны үй сыртында болуы қажет. Подъездерге кіруге тек жедел-жәрдем, өрт сөндіру және қоқыс таситын арнаулы көліктерге ғана рұқсат берілетін дамыған елдер тәжірибесіне қашан жетер екенбіз? Нақты жобалау жобасының белден басылу мысалдарының бірі осындай.
Бас жоспарлардың қай-қайсысында да құрылыс салуды реттеудің қызыл сызықтары тайға таңға басқандай айқын көрсетілген. Әйтсе де, көрмес түйені де көрмес деген жағдайға тап болып отырғанымыз өкінішті-ақ. Осы арада бұған дейінгі бас жоспар талаптарының бұзылу көрінісіне бір мысал келтірудің орайы келіп тұр. 2005-2006 жылдары Орал қаласындағы Құрманғазы көшесінің бойында шағын бизнес нысандары құмырсқадай қаптады да кетті. Сөйтіп, кезінде сәнді де сәулетті түрде тұрғызылған тұрғын үйлер мен әлеуметтік-тұрмыстық ғимараттар сол нысандардың тасасында қала берді. Қызыл сызық дегеніңіз автокөліктер жүріп жатқан жолға тіреліп жатты. Осылайша, қаланың басты көшелерінің бірі тарыла түсті. Мұндай жағдай бұл арада жол-көлік оқиғаларының жиілуіне әкеліп соқтырды. Араға тағы он жыл түсті. Қазіргі күні сол кезде орын алған үстірттіктердің сазайын тартып отыр оралдықтар. Ең бастысы, қозғалысы көп көшені кеңейтудің жолы кесілді.
Міне, сәулет талаптары мен қызыл сызықтың бұзылу көріністері соңғы жылдары Орал қаласында тағы да бой көрсете бастады. Мұның өрескел мысалдарын Зашаған кенті аумағындағы «Жазира» сауда үйі маңынан және қаланың 9-шағын ауданы аумағынан кездестіре аламыз. Тұп-тура асфальт жолдың түбінде қиқы-жиқы «бір қызым бар, ол бұдан да өткен сорақы» дегендей, іркес-тіркес, жүйесіз салынған шағын бизнес ғимараттары сол аудандардың сиқын кетіріп-ақ тұр. Айталық, аталған 9-ауданда сәулеттік ажары тәп-тәуір емхана ғимараты бой көтерген болатын. Жоспарсыз салынған әлгі сүреңсіз нысандар осы әп-әдемі ғимаратты бір жағынан қалқалап жауып тұр. Мұны кім жобалаған? Әрі оны жобалау кезінде қала құрылысы кеңесінің мүшелері қайда қараған? Осы сауалымызды тиісті органдарға жолдаған кезде бұған тұшымды жауап ала алмадық.
Әрине, қазіргі кезде елімізде шағын және орта бизнесті дамытуға барлық жағдайлар туғызылған. Тіпті, бұл іс қазақстандық қоғамда мемлекеттік саясат деңгейіне көтерілген. Алайда, бір нәрсе айқын. Қандай керемет бизнестік жоба болмасын, бұл адамдар мен қарапайым тұрғындардың мүдделеріне кедергісін келтірмеуі, оны аяққа таптамауы керек. Өйткені, ешкім де қоғам мүшелерінің заңды мүдделері мен талап-тілектерінен жоғары тұра алмайды. Әрі сол бизнес өкілдерінің өздеріне де қаланың бас жоспарын бұзу мен қойылған талаптарды аяққа басу құқы берілмегені тағы да аян.
Сәулет талаптары дегенде әрбір тұрғызылатын нысанның тек өзіне тән кескін-келбеті болуы қажеттігі ескеріле бермейтінін де айта кеткен жөн. Егіз қозыдай бірінен-бірі айнымайтын тұрғын үйлер көпшілікке белгілі «Тағдыр тәлкегі...» кинофильміндегі көріністерді еске түсіреді. Осы тұрғыда жергілікті сәулетшілердің қажетті ізденістерге бой ұра бермейтіні, баяғы таптаурын тәсілмен тарта беретіні байқалып жүр. Тұрғын үй құрылысын салу ойластырылған кезде бұған қоса оның маңайын абаттандыру, жоғарыда айтып өткеніміздей, адамдарға қолайлы орта қалыптастыру мәселелері де қоса жобалануы керек емес пе?! Әрине солай. Өйткені, бас жоспар талаптары осындай.
Ойдан ой туады. Осыдан отыз жыл бұрын кеншілер қаласы Ақсайда чех құрылысшылары тұрғын үй кешені құрылыстарын көтерді. Мұнда адамға қажетті жағдайдың бәрі де жан-жақты ойластырылған еді. Қысқасы, чехтар сол кезде батысқазақстандықтарға тұрғын үйді қалай салу керектігін көрсетіп беріп кетіп еді. Бұған да ешкім мойын бұрмағанына, оны ескермегеніне не дерсің?
Еліміздің барлық қалалары елордамыз Астанаға қарап бой түзеуі керек деген ой-пікірлер жиі айтылады. Өте орынды байлам. Елордадағы сәулет өнерінің жаңа үлгілері үйренуге әрі өнеге алуға әбден тұрарлықтай. Тіпті, оралдық сәулетшілер өзгесін айтпағанда, көршілес атыраулық әріптестерінің іс-тәжірибесі мен шығармашылық ерекшеліктерінен неге тағылым алмайды деген ой келеді. Айталық, кеңестік кезеңде Атырау сәулеттік тұрғыдан республикада ең артта қалған қала болса, бүгінде ол еліміздегі дәулетіне сәулеті сай қала болып, көркейіп келе жатқаны ешкімге де жасырын емес.
Мүмкін, бұл арада біреулер мәселе қаражатта ғой деп пікір қосар. Талас жоқ. Қаржылық жағынан шешімін таппаған сәулет жобаларының бәйгесі алысқа бара алмайды. Алайда, «жібекті түте алмаған жүн қылады» дегендей, бар қаражаттың өзін ұқсата алмай жүргендер де жоқ емес. Бұл кәсіби шеберлік деңгейінің төмендігі мен дарынсыздықтың көрінісі, дилетанттықтың тұп-тура тап өзі болып табылады. Қазіргі күні еліміздің батыстағы босағасы – Оралда жаңаша сәулет үлгілерінің кемшін соғуының басты сыры неде?
Бұл сауалға жоғарыда ішінара жауап қайтарған секілдіміз. Бұған қосарымыз өңірде сәулет жөніндегі үлкенді-кішілі мәселелерді дербес реттеп отыратын жергілікті ведомствоның жойылып кеткені, яғни бұрынғы Батыс Қазақстан облысы сәулет және қала құрылысы басқармасының кейінгі жылдары бөлім деңгейіне төмендеп құлдырағаны да теріс әсерін тигізуі әбден мүмкін.
Сондай-ақ, өңірде қала мен облыс үшін үлкен маңызы бар нысандарды жобалаған кезде конкурстық жүйе мен тәсілдің қолданыла бермейтіні де сәулеттік сүреңсіздіктің пайда болуына әкеліп соқтырмақ. Бәсеке мен таңдау еркіндігі жоқ жерде, осылай болатыны айтпаса да түсінікті емес пе? Екіншіден, қала құрылысы кеңесі мүшелерінің сапалық деңгейін көтеру ісі де кезек күттірмейді. Оның қатары сәулет өнерінің тылсым сырын терең түйсіне алатын, кәсіби деңгейі жоғары, осы салада іс-тәжірибесі мол мамандар сапынан толықтырылғаны жөн. Тек сонда ғана Ақжайық аймағында сәулетті жоба мен сапалы құрылыс кеңінен қанат жаяры хақ.
Темір ҚҰСАЙЫН,
«Егемен Қазақстан»
Батыс Қазақстан
Соңғы жаңалықтар
АЭС құрылысы: Сеулдегі отандасымыз бірінші болып дауыс берді
Референдум 2024 • Бүгін, 07:22
Елімізде барлық дауыс беру учаскесі жұмысын бастады
Референдум 2024 • Бүгін, 07:09
Астанадан Қызылордаға қосымша әуе рейстері ашылады
Аймақтар • Кеше
Ақтауда жастар егде жандарды жабылып ұрған
Қылмыс • Кеше
