Оңтүстікте туризмді түлетудің мүмкіндігі көп
Оңтүстік Қазақстан облысында туризмге сұранып тұрған жерлер көп дегенімізбен, әзірге мақтанатындай жағдай жоқ. Бұл жағынан көрші Өзбекстаннан көп нәрсе үйренуге болады. Көне қалашық, сәулет өнерінің ірі ескерткіштерін бір рет қатырып жөндеп алады да жыл сайын мыңдаған туристі еш кедергісіз қабылдайды. Ал біздің маңдайымызға басқан Қожа Ахмет Ясауи кесенесі қашан барсаң да жөнделіп жатады.
Түркістан мен Жаңақорған ауданының ортасындағы көне Сауран қорғаны жаңбыр мен жел, қар астында шөгіп барады. Археологтарымыз Отырар маңындағы талай қорғандарды қазып, керегіне қол жеткізгеннен кейін консервация жасамай ашық аспан астына тастап кетіп жүрді. Тек, кейінгі жылдарда ғана бұл бағытта жақсы жұмыстар атқарыла бастаған.
2004 жылы «Егемен Қазақстан» газеті тілшілерінің құрамында Үрімшіде бір аптадай болдық. Үш тілде шығатын «Шыңжаң» газетінің басшылығы көне Тұрфан қаласының орнына алып барды. Жер астынан аршылып алған қалашық толықтай консервацияланған. Бүгінгі өркениеттің сәулетінен әбден кеңірдектеп тойған шетелдіктер қара құртша қыбырлап сонда өріп жүр. Көне қаланың жер асты кәріз жүйесі аршылып, бұлақ сарқырап ағып жатыр.
Сол кәріз жүйесі біздің ескі Отырар қаласында да бар. Бірақ, насихаты кемшін, туристерді дұрыс тарта алмай жатырмыз.
Басқасын айтпағанда, адам бойындағы жаман энергияны бір мезетте сылып тастайтын «Ақмешіт» үңгірінің кереметі көршілес мемлекеттердің ешқайсысында жоқ. «Ақмешітке» арнайы келген академик, мемлекет және қоғам қайраткері Мырзатай Жолдасбеков «бұл өзі әлемнің жеті кереметіне татитын дүние екен» деген баға беріп кетті. Бірақ, тиісті орындар осы табиғат кереметіне әлі де жеткілікті мән бермей келеді. Алайда, Оңтүстікте өткен «Ontustik Tourism-2016» халықаралық туристік форумы жақсы жаңалықтарымен тәнті етті. Инвестициялар және даму министрлігі Туризм индустриясы департаментінің директоры Марат Игалиев айтқандай, 2014 жылы Елбасы Н.Назарбаевтың ұсынысына сәйкес, «Түркітілдес мемлекеттердің ынтымақтастық кеңесіне» мүше елдер арасында «Жібек жолы бойынша бірыңғай туристік маршрут» әзірленіп, аталған бағыттарға Түркістан қаласының туристік нысандары да енгізіліпті. Сонымен қатар, ЭКСПО-2017 халықаралық көрме қонақтары үшін Оңтүстік Қазақстан облысы ерекше туристік аймақ ретінде жарнамаланып жатыр.
Марат Игалиев «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» транзиттік дәлізінің бойына қоғамдық нысандар салу бойынша жасалған талдау нәтижесінде, Оңтүстік Қазақстан облысына жергілікті жердің тарихи мұрасымен байланысты үш қызмет көрсету нысанын салу ұсынылғанын айтты. Бұл, әрине, жағымды жаңалық. Бүкіл дүние жүзі көз тігіп отырған ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесінде Оңтүстіктің сырт қалмайтындығы белгілі. Біз осыған орай «Ontustik Tourism Center» туристік ақпарат орталығының директоры Жасұлан Төлебековтің ойын білген едік.
Оңтүстiк Қазақстан облысының туристiк ақпараттық орталығы ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесiне барынша дайындалып жатыр. Осы жылдың тамыз, қыркүйек айларында орталық мамандары Астана қаласында өткен тренингке қатысып қайтты. Сол жиында облыс атынан жаттықтырушылар мен үйлестiрушiлер тағайындалды. Астана iссапарының ерiктiлер жұмысын тиiмдi ұйымдастыруды үйренуге көмегi мол болды. Бүгiнде республиканың әр облысындағы жастар және туристiк орталықтар 150-ден астам ерiктiнi даярлап, ЭКСПО көрмесiне жiберуге әзiр. Әсiресе, студент жастар арасында ерiктiлер қатарын толықтыруға қызығушылық күннен-күнге артып келедi. Жыл соңына дейiн «Астана ЭКСПО-2017» ҰК» АҚ пен Оңтүстiк туризм орталығы бiрлесiп, азаматтарға арнайы оқыту тренингтерi мен курстарын ұйымдастырмақ.
ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесiнiң қарсаңында облыста көптеген маңызды iс-шаралар өткiзу жоспарлануда. Солардың арасындағы ең айтулысы – халықаралық туристiк форум. Ауқымды шара барысында туристiк кәсiпорындар мен жергiлiктi бизнесмендер және түрлi ұйымдардың қатысуымен арнайы жәрмеңке өтедi. Онда аталған ұйым өкiлдерi туристiк бағыттағы өз тауарларын келушiлер назарына ұсынады. Сондай-ақ, өңiрдiң тарихи, мәдени, көрiктi аймақтары саналатын Түркiстан, Шымкент қалалары мен Ақсу-Жабағылы қорығына ақпараттық турлар ұйымдастырылады. Бұл Оңтүстiк Қазақстан облысы ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесiнде туристердi қабылдап, өңiрдiң көрiктi жерлерiн тамашалатуға әзiр екенiн бiлдiредi. Қазiргi таңда облыста елiмiз үшiн маңызды iс-шараны насихаттау жолында 137 жоба iске асырылып, көрме жайлы халықтың таным-түсiнiгiн арттыру бағытында тиiстi жұмыстар жүргiзiліп жатыр.
Туристік ақпарат орталығының жетекшісі осындай жобалардың іске асырылып жатқандығын айтады. Туризм – егер жұмысы дұрыс үйлестірілсе ақшаны күреп табатын сала. Дүние жүзінің шикізаты жоқ, бірақ тарихи ескерткіштері мол көптеген мемлекеттері туризммен жан бағып отыр. Ал жер көлемі жөнінен әлемде ондыққа кіретін Қазақстанның бұл салада алар асулары алда.
Келер жылы «Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркі» РММ аумағында салынатын «Эко Кэмпинг» жобасының құрылысы басталмақ. Халыққа қолжетімді бағада ұсынылатын шатырлы қалашық туристерге қажетті барлық жабдықтармен қамтылады. Мұнда жарықтандыру күн батареялары есебінен жүзеге асады. Оңтүстіктің туристік әлеуеті мен тау туризмін және альпинизмді дамыту мақсатында қолға алынған жобаны «Сайрам-Өгем мемлекеттік ұлттық табиғи паркі» РММ мен «Ontustik» альпинизм федерациясы бірлесе іске асырмақ.
Туризм саласында Оңтүстіктің орны ерекше. Ол Ұлы Жібек жолының бойында тұр. Көне Түркістан, Сайрам, Отырар, Сауран сияқты қалалардың инфрақұрылымдарын қалпына келтірсе, этнотуризм туристерді магнитше тартар еді. Оның сыртында «Ақсу-Жабағылы» мемлекеттік қорығы, Сарыағаш емдеу-сауықтыру және дем-алыс аймағы бар, Шардара су қоймасының маңайы жағажай туризмiн дамытуға өте қолайлы. Төле би ауданындағы «Қасқасу» тау шаңғысы базасының келешегiнен де көп үмiт күттіреді.
Осы жағдаяттарды қорыта айтқанда, облыстың жаңа басшысы Жансейіт Түймебаевқа артылар жауапкершілік жүгі үлкен. «Сен салар да мен салар, атқа шөпті кім саларды» уақыт шіркін көтермейді. Ұлы Жібек жолының бойында отырған, қазақ мемлекетінің негізін қалаған хандар мен батырлардың, билер мен әулие-әмбиелердің мәңгі дамылдаған қасиетті жері – Оңтүстікте туризмнің әлеуеті үлкен. Кейбір аймақтардай шикізатқа емес, адамға бай өңірдің бір түлейтін саласы осы.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік Қазақстан облысы
