«Ойран» – Баянғали Әлімжановтың ниеті қарау миссионерлердің бүлдіргі әрекеттерін әшкерелеген өзекті шығармасы. Өмірде теріс ағымдардың кесірінен шын мәнінде бақытсыздыққа ұшыраған жандар бар ғой. «Ойран» – солардың жиынтық бейнесі. Мұнда бәрі символ арқылы беріледі. Өзге дінге кіріп кеткен жас жігіттің аты – Арман. Ол біреудің асыл арманы, үкілеген үміті еді. Бірақ, сол асыл арманды секта сиқырлап алды. Анасының аты – Шекер. Отбасының ұйытқысы, жары мен ұлының ортасында тәтті ғұмыр кешуі тиіс әйел ащы тағдырмен бетпе-бет келді. Ұлының соңынан ол да сектаға кірді. Отағасы – Елтай. Ашумен отқа түсті. Түрмеге қамалды.
Иә, мұнда бәрі ап-анық, тайға таңба басқандай ғып көрсетілмейді. Әр көрермен өз түсінігінің дәрежесінде ұғатындай ишаралы, астарлы тұстар көп. Режиссер тірліктің ащы шындығын символмен көрсетуге ұмтылады. Сахнадағы көріністер тез ауысып отырады. Бебеулеген зарлы әуен ниеті қарау, пиғылы жат миссионерлердің жұмбақ та жасырын әлемінің хабаршысы сияқты. Сектанттардың қап-қара киімі де соны меңзейді. Тіпті оның қандай секта, қандай дін екені аталмайды. Параллельдер, сахнаның түрлі мезетін түрліше декорациялау, актерлердің сөздеріне ғана емес, әрекеттеріне, ым-ишараларына қатты басымдық берілуі – режиссердің тапқырлығы. Арманның отбасындағы сәттері жарықпен, ата-ана алақанының жылуымен, ал сектадағы өмірі сахнаны қараңғылау арқылы бір-бірімен сөйлеспейтін кісілердің жын қаққан кісілерше құтырынып билеуімен сипатталған.
Драма барысында өзге дінге кіріп кеткен Арманның аузынан бір сөз шығады. Әке-шешесіне қарап тұрып: «Мәңгілік ақиқатқа жету жолын мен осы жерден таптым. Біз мәңгіліктің алдында, мың-миллион жаратылыс иелерінің жанында түк те емеспіз», дейді ол. Сөйтіп, қым-қуыт тіршіліктен, кейбір қатып қалған ұстанымдардан, әдет-ғұрып, салт-санадан босағысы келеді. Еркін, тәуелсіз өмір сүруді жаны қалайды. Автор да, режиссер де осы жастық шақтың желігіне баса мән беріп, жастың жаны нені қалайтынын біліп, соны ұтымды көрсете алғаны байқалып тұр.
Қорыта айтқанда, «Ойран» драмасы арқылы қоғамдағы өткір мәселенің бірі жақсы көтерілген. Үгіт-насихатсыз, ақыл айтусыз-ақ жамандық пен жақсылықтың шекарасы белгіленіп, ақ пен қара ажыратылған.
Айгүл СЕЙІЛОВА,
«Егемен Қазақстан»
