Пән мұғалімдерінің алғашқы съезі математика мәселелеріне арналды

Төрткүл дүниенің мектептерінде оқытылатын пәндердің бірі, бірі ғана емес, бірегейі – математика. Ал осы математика пәнінің мектептегі іргетасы мықты қа­лан­са, адам өмір жолында көп қи­налмайтыны ғылымда нақты дәлелденген. Осы мәселені алға шығарып, Отанымыздағы математика пәнінен сабақ беріп жүр­ген мектеп мұғалімдерінің ал­ғаш­қы съезі өткен сәрсенбі күні елордада болды. Оған Президент Әкімшілігі мен Премьер-Минис­тр Кеңсесінің қызметкерлері, Пар­­­ламент Сенаты мен Мәжілісінің депутаттары, шетелдік оқу орын­дары мен ғылыми ұйымдардың өкілдері қатысты. Съезде Мемлекет басшысы Нұр­сұлтан Назарбаевтың құт­тық­тау хатын құрылтайға ар­на­йы кел­ген Премьер-Министрдің орын­ба­са­ры Ербол Орынбаев оқып берді. «Қазақстан мектептерінде ма­тематикалық білім беруді дамы­ту: қазіргі жайы және даму бола­ша­ғы» деген тақырыпта Білім және ғылым министрі Бақытжан Жұмағұлов сөз алып, «Елба­сы­мыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев бүгінгі құттықтау сөзінде мұ­ғалімдердің елді дамытатын, адами капиталды жетілдіретін қозғаушы күш екенін атап өтті. Биылғы жылы еліміздің білім беру жүйесі жаңа даму кезеңіне аяқ басты. Қол жеткен жетістіктер де аз емес. ЮНЕСКО мәліметтеріне сәйкес, білім беруді дамыту индексі бойынша Қазақстан соңғы 3 жылда 29 ел арасында төртінші орынға көтерілді. Бұл көрсеткіш бойынша біз ТМД елдерінің ал­дын­да келеміз. Қазақстан – Еу­ро­палық білімнің Болон процесіне толық мүше болған Орталық Азиядағы бірінші мемлекет», деген ол, 2011 жылы білім беруді дамытуға жұмсалатын мемлекеттік бюджет шығыстары 900 мил­лиардқа жуық теңгені құрап отыр­­ғанын, 1 шілдеден бастап мұ­ғалімдердің айлығы Елбасы­ның тапсырмасымен 30 пайызға өсетінін, педагогтардың орташа жалақысын жеке  сектордағы ең­бекақыға теңестіру мақсатында 1 қыркүйектен әр ұстаздың лауа­зым­дық жалақысына 100 пайыз көлемде қосымша ақы төлене­тінін, оған бюджеттен 5 миллиард теңге бөлінгенін атап өтті. «Білім беру ісіндегі басты тұлға – педагог екені ақиқат. Сол пе­дагогтің мәртебесін арттыру, абы­­ройын көтеру – көп қырлы үдеріс. Бұл білім беруді да­мытудың жаңа бағдарламасынан орын алған. Қа­жет десеңіз, педагог беделін кө­те­руге ерекше кө­ңіл бөлінген арнайы бөлім де бар. Педагогикалық шеберлікті же­тілдіруді біз бірінші кезекке шы­ғарып отырмыз», деген министр үздік мұғалімдердің тә­жі­рибесін тарату жолдарын ұсын­ды. Әсі­ресе, бұқаралық ақ­парат құрал­дарында үздік ұстаздардың білім-білігімен қатар, олардың адами қасиетін де насихаттау қа­жет екенін, оның ішінде ауылдық жерде қызмет етіп жүрген аза­мат­тарға тиімді  қамқорлық жасау арқылы олардың беделін биіктету ісіне барлығымыздың да атсалысуы­мыз керек екенін жеткізді. Бұл үшін «Білім» теле­ар­на­сын ашу қарастырылып жатқа­нын, педа­гог­тарды қайта даярлау ісіне рес­публикалық бюджеттен 500 миллион теңге қаржы қарас­тырылып отырғанын назарға сал­ды. Ол сонымен қатар, педа­го­ги­калық жоғары оқу орындарында кадр дайындау мәселесіне де тоқ­талды. «Алғашқы съезді математика пәні мұғалімдерінен бастау­дың өзі кездейсоқтық емес. Атақ­ты философ И.Кант 18 ғасырда «Қандай ғылым болмасын онда қанша математика болса, сонша шындық болады» деген екен. Шы­нында, «ғылым патшасы» атан­­ған математика пәнінің жөні бөлек. Тіпті, адамның барлық өмірі мате­матикаға тікелей бай­ла­нысты десек, артық айтқандық болмас. Ендеше, отандық білім беру сала­сын жетілдіруді математикадан бастаған жөн. Бұл 12 жылдық оқы­туға көшу қарса­ңында қажет болып тұр. Алдағы уақытта математикамен қатар, басқа да пән мұғалімдерінің осын­дай съезін өткізіп, онда да көптеген проб­ле­маларды талқы­лай­тын боламыз. Осы алқалы жи­ында математика оқытушы­лары­ның қазақстандық қауым­дас­тығын құруды орынды деп санаймын», деген Бақытжан Жұмағұлов әрбір қазақстандық педагог те, басшы да, маман да бұл іске атсалысып, жаңа стандарт қалыптастыру қажеттігін, мек­тептерге жас мамандарды үз­дік­сіз тарту жолдарын алға тарт­ты. Қазір әралуан пікірге арқау болып жүрген оқулықтар мәсе­ле­сіне келгенде ол, заман талабына сай оқулықты да, авторды да жа­ңарту қажеттігі туындап отыр­ға­нын айтты. Сондай-ақ, қолданыс­тағы құралдардың қатаң сараптаудан өтетінін, егер сараптау кезінде көңілжықпастық не бір қа­телік жіберілетін болса, ол жа­рам­сыз болып табылатынын, базадан алынып тасталып, ондай жөнсіздікке жол берген адам келешекте мұндай жауапты жұ­мыс­қа қатыстырылмайтынын, бар­лық оқулықтар республикалық ке­ңестің шешімінсіз оқу үрдісіне жіберілмейтінін назарға салды. Математика пәндері бойынша жа­зылған оқу әдебиеттерінің са­па­сыз аудармасын жою үшін мемлекеттік тілдегі бірыңғай ма­те­мактикалық терминология қа­лып­тастыру қажеттігі алдан шы­ғып отырғанына, ең бастысы – мемлекеттік білім бағдарламасын мүлтіксіз орындау үшін әр бө­лі­міне қаржы қарастырылып, бас­та­латын мерзімі мен аяқталатын шегі шегенделгеніне дәлел-дәй­ек­тер келтірді. Адамның ойлау жүйесін да­мы­туда математиканың алатын орны бөлек десек, соңғы 20 жыл ішінде осы пәннің сағаттары екі рет қысқартуға ұшырапты. Осы мә­селені зерттегенде 1 сағатқа қыс­­қарғанның өзінде басқа пән­дер бойынша үлгерім 10-25 пай­ыз­ға дейін төмендегені дәйек­тел­ген. Әлемдегі жетекші елдердегі математика бойынша сағат саны бізден біршама артық екен. Мы­салы, бастауыш мектептегі математика пәніне бөлінген сағат саны Ұлыбританияда 23 пайызды, Францияда 20 пайызды құраса, бізде 17 пайыз көрінеді. Съезде Мәскеу мемлекеттік педагогикалық университеті ма­те­матиканы оқыту әдістемесі ка­федрасының меңгерушісі В.Гусев оқулық мәселесіне ерекше мән беріп, оқулық қиялдан емес, өмір­ден алыну керектігін, ондай болмаған жағдайда оқушы­лар­дың математикадан алшақтап кететінін тілге тиек етті. Халық­ара­лық математикалық олимпиада­ның үйлестіру кеңесінің төраға­сы Н.Агаханов осы пән бойынша өт­кізіліп келе жатқан олимпиа­да­ларға ден қойып, Қазақ елінің «алтын басты» балаларының өткен жылы елордада болған 51-ші дүниежүзілік математикалық олимпиадада төртінші орынға ие болуын ерекше бағалады. Мәс­кеудегі «Просвещение» баспа­сы­ның бас директоры А.Кондаков, қазақстандық министрдің жазыл­ған оқулықты дұрыс пайдалана алатын мұғалімді қалыптастыру керек, ол үшін мұғалімдерді қай­та дайындауға мән беру қажет деген пікіріне қосылатынын, әр адам өзіне киім алғанда олпы-солпы болмай, қонымдысын таң­дай­тыны секілді оқулық та мұға­лім­дердің, оқушылардың, ата-ана­лардың көңілінен шығуы тиіс. Бұл үшін автор білімді, өмір кө­шінен қалмайтын, сауатты, жан-жақты ғалым, мықты ұстаз, білімді әдіскер болуы керек екенін де атап өтті. Астана қаласындағы №56 мектеп-лицейдің математика пәнінің мұғалімі Ж.Рамазанова: «Мені таңдандыратын мына бір мәселені ортаға сала кетсем деймін. Өткен ғасырдың 60-70- жылдары мектеп бітірген ата-аналар немерелеріне математикадан көмек берсе, 90-2000-жыл­да­ры мектеп бітірген түлектер өзде­рінің ұл-қыздарының  сұрақтары­на жауап бере алмай, қиналаты­ны­на куә болып жүрміз. Осының өзінен-ақ математика пәніне деген ынта-ықыластың азайғанын аңғаруға болады. Бұған тағы бір дәлел, қазіргі мектеп оқушыла­ры­ның көбі гуманитарлық пән­дерге қарай ығыса береді. Ендеше, математика пәнінің, оны оқы­татын мұғалімдердің беделін көте­ру жөніндегі бұл съезді мен ерекше қолдаймын», деген ол мектептегі математикалық талдау бастамаларын оқыту жайына тоқ­талып, бұл пән жоғары оқу орындарының алғашқы курсында қайталанатынын тілге тиек етіп, оқулыққа қосымшалардың жетпейтінін, мектептегі дәстүрлі 5 баллдық бағалау жүйесі туралы да ойын ортаға салды. Пленарлық мәжілістен кейін съезге қатысушылар 4 секция оты­рысында 36 баяндама жаса­ды. Онда математикалық білім беру жайы, проблемалары, бола­шағы, кәсіби мамандар даярлау жұрт талқысына ұсынылды. Қо­рытындысында математиктердің тұрақты жұмыс істейтін қауым­дас­тығы құрылып, оның атқара­тын міндеттері нақтыланды. Сүлеймен МӘМЕТ. ---------------------------------- Суреттерді түсірген Советбек МАҒЗҰМОВ.