Ал кәсіпкерлікпен айналысуға жүрексінгендер күнделікті тапқан азын-аулақ нәпақасын қанағат тұтып, әлі күнге әрі-сәрі күй кешіп жүр. Олардың бірқатары мүмкіндігі бола тұра, өздеріне өздері сенбей, жеке жұмысқа кірісіп кете алмай жүрсе, мал-мүлкі мен жиған-тергені жоқтар жеке кәсіппен айналысу жөнінде мүлдем ойламайды да. Өйткені, олар жеке кәсіппен тек жағдайы барлар ғана, яғни қалталы азаматтар ғана айналыса алады деп ойлайды. Сөйтсек, кәсіпкерлікті қаражатсыз да бастауға болады екен. Бұған біздің жақында облыстық кәсіпкерлер палатасында өткен семинар барысында көзіміз жетті. «Бизнес-кеңесші» жобасы бойынша өткізілген семинарға жеке кәсіппен айналысқысы келетін көптеген жастар қатысты. Бизнес-тренингті тәжірибелі оқытушылар Нұрлан Әбдірахманов пен Зұлфия Халелова жүргізді.
«Қарапайым халықты кәсіпкерлікке үйрету мақсатында біз мұндай семинарларды 2011 жылдан бері өткізіп келеміз. Бұл жолы семинарды облыстық кәсіпкерлер палатасының тапсырысымен ұйымдастырып отырмыз. Семинарларда біз жеке кәсібін ашқысы келген адамдарға бизнесті қалай және неден бастау жөнінде кеңес береміз. Сондай-ақ, оларға бизнес-жоспар жасауға көмектесіп, жеке кәсіпті дамытудың құпиялары мен табысқа жетудің қыр-сырын, салық төлеу тәртібін және есеп-қисап жүргізу амалдарын үйретеміз. Сәуір айынан бастап «Бастау-бизнес» жобасы бойынша бірқатар осы аудандарда болып, ауыл тұрғындарын кәсіпкерлікке тарту мақсатында семинар өткізбекпіз. Оқып болған соң семинарға қатысушыларға арнайы сертификат беріледі. Осындай сертификаты бар адамдар мемлекеттік бағдарламаларға қатысып, тың жобаларға берілетін қайтарымсыз қаражатқа ие болады. Осы жолы мемлекеттік грантты ұтып алуға үміткер 300 адам біздің семинарларымызға қатысуға тілек білдіруде. Бұл жұмыс облыстық кәсіпкерлік палатасымен және жұмыспен қамту бөлімдерімен, олардың аудандардағы бөлімшелерімен бірігіп атқарылады. Аудан орталықтарына алыс ауылдардан келгендерге стипендия төленеді. Бұдан басқа жобалық оқыту деген де бар. Яғни сіздің жаңа жобаңыз болса, оның жүзеге асырылуына көмектесеміз», деген Нұрлан Әбдірахманов қазіргі уақытта банктерден несие алып, кәсібін бастағысы келген адамдардың осындай семинарларға қатысқаны жөн екенін жеткізді. Оның сөзінше, мемлекеттік бағдарламаларға қатысып, бизнесте бақтарын сынағысы келгендерден банк қызметкерлері міндетті түрде «Бизнес-мектебінен» өткендігі жөнінде сертификат талап етеді.
Көп адам жеке қаражаты болмаған соң кәсібін бастау үшін банктерді жағалайды. Олардың кейбіреуі банктің талабынан өте алмай, несие ала алмайды. Сөйтіп, жеке кәсібін бастау туралы ойынан айнып, әр жерден тапқан нәпақасын қанағат қылып жүре береді. Шындығында, ақшаға қарап қалған ештеңе жоқ. Кәсіпкерлікті көк тиынсыз да бастауға болады. Ол үшін әр адам өзінің ақыл-ойын, білімі мен біліктілігін, қол күшін, бойындағы күш-қайратын түгел пайдалануы керек. Мысалы, қазіргі кезде мұғалімдер репетиторлықпен айналысып, білімін пайдаланып ақша табады, дәрігерлер ақылы кабинеттер ашуда, есепшілер де ақылы қызмет көрсетуге көшті, әншілер мен актерлер тойдан табыс табуда. Біліміңіз жоқ болса, біреудің үйін салуға немесе бақшасын өсіруге көмектес. Тіпті, біреудің балаларын бағып та қаражат тауып жүргендер бар екен.
«Мысалы, Жәнібек ауданындағы ІІІ топтың мүгедегі Молдашева дейтін азаматша жеке кәсіпкерлігін қара бақырсыз бастады. Ол кәсіпкерлікке қол жеткізу үшін өзінің қабілетін және мемлекеттік бағдарламаларды пайдаланды. Бұл әйел заманның қиын кезінде қолдан көрпе-көпшік жасап сатқан. Бұған шикізат ретінде ауыл-ауылдарда текке шашылып жатқан қой жүнін пайдаланған. Ал көрпенің сыртқы тысын тігу үшін матаны бұдан бұрын сатылған көрпелердің ақшасына сатып алды. Оның қолынан шыққан бұйымдар көпшілікке ұнап, уақыт өте келе оған тапсырыстар көптеп түсе бастады. Кейін ол жеке кәсібінің өрісін кеңейтуді ойлап, көрпе тігетін жүнді жуатын және оны тазартатын құрылғылар сатып алуды ойластырды. Сөйтіп, мүмкіндігі шектеулі адамдарға арналған мемлекеттік бағдарламаға қатысып, демеушілер арқылы жүн жуатын құрылғыға ие болды. Одан кейін мемлекеттік грант арқылы жүн түтетін және тазартатын құрылғылар алды. Жаңа құрылғылардың арқасында оның қол жұмысы жеңілдеп, уақытын үнемдеді. Сөйтіп, мемлекеттік бағдарламаларды тиімді пайдаланудың нәтижесінде көрпе-көпшікті бұрынғыдан да сапалы, бұрынғыдан да көбірек даярлауға мүмкіндік алды», дейді Нұрлан Әбдірахманов.
Семинар барысында қатысушыларға бизнес-жоспар жасау бойынша тапсырма берілді. Кәсіпкерлікке ниет еткендер арасында жоспарын жұртшылыққа жария еткісі келмегендер де, бұған керісінше, жоспарының тиімділігін айтып, өзінің тәжірибесін әріптестерімен бөліскісі келгендер де болды. Олар өз жобаларының тиімділігін дәлелдеп, әріптестерін жобаны бірігіп жүзеге асыруға шақырды.
Айша ӨТЕБӘЛІ,
журналист
Батыс Қазақстан облысы
