Осындай кездерде Кентаудағы досын Асанәлі Әшімов іздеп келеді. Жастайынан тай-құлындай тебісіп өскен досы, театр, кинодағы сыралғы серігі келген соң Райымбек көкеміздің есі шығып, қазан көтермек болады. Газ жоқ. Жарық бірде бар, бірде жоқ. Пеші құрғыр бықсып от ала қоймайды. Досының күйелеш-күйелеш күйін көрген Асанәлі көкеміз Алматыға қайт деп үгіттегенге ұқсайды.
Түркістанға өз жүрек қалауымен келген ағамыз кейіннен өз ойын былай білдіріпті.
«Түркістанның бүгіні мен ертеңін ойлағанда көңілімде бір түйткіл тұрды. Түркістанның рухын көтеру үшін, ең әуелі сол жердің рухани игіліктерін жасауымыз қажет. Өзім ұзақ жылдар қызмет еткен өнер саласының биігінен қарасам, Түркістанға театр керек. Еліміз егемендік алды, Түркістан қайта түлейтін болады деп, жастайымнан бауыр басып қалған Алматыны, атақ-абыройына ие болған өнер ордасын тастап, туған жерге тартып кетуімнің басты себебі де сол болатын. Осында жинақталған тәжірибемді, азды-көпті өнерімді сонда алып барайын деп шештім. Түркістан қайта түлеп, іргесін кеңітіп жатқанда соның бір шегесі болып қалғым келді». Театр тарланы осылай деп белін бекем буған екен.
Түркістанға театр керектігін айтып Елбасыға хат жазады. Талай емен есіктердің табалдырығын тоздырады. Арманына жетті. Түркістанда сазды-драма театры ашылды.
Түркістанға жұмыс сапарымен көп келеміз. Ағамызбен тонның ішкі бауындай болып кеттік. Қ.Ясауи атындағы ХҚТУ-дің ректоры, академик Мұрат Жұрыновтың қолдауымен әуелі «Өнер» бөлімін ашып, кейін өнер кафедрасына ұластырды. 1999 жылы алғашқы бітірген түлектері бүгінде Оңтүстік қана емес, Қазақстанға белгілі мәдениет қайраткерлеріне айналды. Мәселен, ел ауызында «Тука» аталып кеткен Нұржан Төлендиев, хандар мен батырлардың рөлін мақтаулы әртістерімізден бір мысқал кем ойнамайтын, түр, болмыс пішіні де сол образға сәтті келетін Марат Оразымбетов, Ержан Нұрымбетов, Айдар Наурызбаев, Роза Рымбаева туған інісіндей көретін, әнін жоғары бағалайтын Мақсат Айтжанов, Жұлдызай Дүйсенбі, Ғалымжан Қалыбай сияқты талантты шәкірттерінің басын құрап, театр труппасын жасақтады.
Әзербайжан жазушысы Б.Вахапзаденің «Көк түріктер» тарихи драмасымен театр сахнасының шымылдығы түрілді. Сол жылы Елбасы Түркістанға сапармен келген.
Протокол бойынша он бес минутқа аялдауы керек Мемлекет басшысы қойылымды аяғына дейін тамашалады. Сахнадағы талантты жастардың жарқылдаған жастық жалыны жібермеді, білем.
Ағадан Елбасының қойылымды қалай қабылдағанын сұрадық. Спектакльді мақтапты. «Мына әртістерді Алматыдан шақырттыңыз ба?» деп сұрапты. Рекең өз шәкірттері екенін айтқан. Елбасы «онда Түркістан театрының болашағы зор екен» деген баға беріпті.
Біз бұл қойылымды «Көк тітіреткен көк түріктер» деп «Егеменге» жазған едік. Райымбек аға разы болды. Жинаққа қосыпты. Бұрынғы Теміржолшылар клубы жөнделіп, 2001 жылы қаңтарда ашылғанда Әбіш Кекілбаев, Шерхан Мұртаза, Фариза Оңғарсынова, Асанәлі Әшімов, Сәбит Оразбаев бастаған ұлт зиялылары келген. Сонда жас театрға сәт-сапар тілеген Шерхан ағамыз: «Баяғыда Юлий Цезарь Римнен кетіп жатқанда айтылған деген сөз бар. «Цезарь покидает Рим, чтобы завоеват Рим» деген. Сол айтқандай, Райымбек бір кезде Алматыдан кетуге мәжбүр болды. Алғашында Алматының екi бiрдей театрын басқарған Райымбектiң Түркiстанға кеткенi бәрiмiзге жұмбақ болды. Сөйтсек, Райымбек текке кетпепті, Қазақ театр әлеміне жаңаша тұрпатты театр құру үшін кетіпті» дегенді айтқан еді
Райымбек Сейтметов театрының ерекшелігі, өңкей өрімдей жастардан құралғанымен қатар өзге тілде де спектакль қоя алатындығында еді.
2000 жылы «Көк Түріктер» спектаклімен Түркия мемлекетінің арнайы шақыртуымен Анкара, Сивас, Кайсери, Қырықкәле, Кония, Нидде, Маталия, Ерзум, Герсун, Анталия, Спарта сияқты қалаларында гастрольдік сапарда болып қайтты.
2007 жылы 3 қараша күні Мемлекеттік және Жастар сыйлықтарының лауреаты, Қазақстан мен Қырғызстанның өнеріне еңбегі сіңген қайраткері Қазақстанның халық әртісі, профессор, «Құрмет» орденінің иегері, Тәуелсіз «Платиналы Тарлан» сыйлығының лауреаты, Еуропаның «Театр өнері» номинациясы бойынша белгіленген алтын медалінің, «Түркі әлеміне еткен еңбегі үшін, өнер әдебиет сыйлығының» иегері, Түркістан қаласының сазды-драма театрының негізін қалаушы, әрі тұңғыш көркемдік жетекшісі Райымбек Ноғайбайұлы Сейтметов өмірден озды.
Талантты режиссердің жүрегі тоқтағанымен ұлы өнері өлген жоқ. Бүгінде «Біз Райымбек Сейтметовтің шәкірттеріміз» дегенді жүрегін мақтаныш кернеп айтатын жастардың үлкен шоғыры өсіп келеді.
Әдетте, үлкен қалада отырған театрлар облыс, аудан орталықтарында жұмыс істеп жатқан театрларға шекелей қарамағанымен бағалай бермейді. Өнердегі кейбір кәрі тарландардың өкшесін басқан кейінгі толқыннан болашақ көрмей түңіліп айтып, түңіліп жазатындығын сан мәрте көріп жүрміз. Бұл өзімнен кейін «бұл болмаса күл болсын» деген мысықтілеу, жастардың тауанын қайтару, меселін басу ғой.
Ал, Райымбек Сейтметов «өзін ғана жақсы көретін» сол әріптестерінің пікірін жоққа шығарып, үлкен қала деңгейімен қарағанда ауылдан көптеген жас таланттардың томағасын сыпырды.
Ол «меннің» емес, көптің азаматы, ақберені еді. Райымбек Сейтметов атындағы Түркістан сазды-драма театры осы мақсатқа қызмет етеріне халық сенеді.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік қазақстан облысы
