Биапа деуші еді оны жұрт

Күнделікті дерлік таңертең үйі­ңізге келіп тұратын басы­лым­дардың оқырманның қолына жеткенге дейінгі машақатын біреу біл­се, біреу біле қоймас. Газет мақалаларын дайындайтын тілшіден бастап баспаханадағы түнгі газет шығарушы қаншама адам ая­ғынан тозып еңбек жасайды де­сеңізші. Солардың бірі қазақ бас­па­сөзінің қарашаңырағы «Егемен Қазақстанда» қырық жыл еңбек етіп, құрметті демалысқа шық­қан­ға дейін тапжылмай машинка ба­сып-ақ абыройлы еңбек жолында зор құрметке бөленген Биапамыз – Бибіш Батырбекова болатын. Егер бүгінде ол кісінің көзі тірі бол­ғанда жүз жасқа толар еді... Тумысынан өжет, көкірек көзі ашық Бибіш апай 1937 жылы «Социалистік Қазақстан» газетіне машинистка болып жұмысқа кіреді. Қағылез қыз машинканы бірден үйреніп, кейін машбюроның тізгінін қолына алады. «Дарақ бір жерде көгереді» деген, содан бергі бүкіл саналы ғұмырын осы киелі шаңырақта өткізіп, қызметі қарапайым мәшеңке басушы болса да, үлкен ұжымның зор құрметіне бөленіп, абыроймен 1976 жылы зейнет демалысына шығады. Міне, сол Биапамыздың көзін­дей бір тал қызы Ақмарал ол кісі өмірден өтсе де қарашаңырақтан әлі қол үзбей, «Егемен Қазақ­стан­ның» ардагерлер санатында күні бүгінге дейін араласып, жыл са­йын Наурыз мейрамына құрметті қонақ ретінде қатысып жүреді. Мамандығы есепші, банк қыз­мет­керінің редакцияның ардагері атануының қандай сыры бар деп ойлайтын шығарсыз? Ол былай болған. Бүгінде Ақмаралды көзкөрген редакция қызметкерлері «полк қызы» деп атайды. Өйткені, кішкентай сары қыз 1956 жылы бірінші сыныпқа барған күннен бастап оқитын №16 мектеп тиіп тұрған­дық­тан, сабақтан соң жаяу редак­ция­ға келіп, кітапханада сабағына дайындалып, анасы жұмыстан қайт­қанша сондағы диванда ұйық­тайтын. Редакциядағы апалары мен ағалары тіл алғыш баланы жақсы көріп, оны «полк қызы» деп атап кетеді. Ал машинистка Халима апай екінші шешесіндей еді. Бетіне қарап отырған жалғыз перзенті болғандықтан Бибіш апай қыз баланың дұрыс тәрбие алуына көп еңбек сіңіреді. – Дүние күйіп кетсе де, өтірік айтпа, ұрлық жасама дейтін, – деп еске алады Ақмарал апай. – Ол кез­де біз тұратын үйдің бір бөл­ме­сінде мамам екеуміз, бір бөлмеде Бексұлтан Аманғалиевтар, 8-9 адам тұратын. Жазғы каникулда бос жүрмесін, әрі еңбекке үйрен­сін дей ме, анам газетке курьер етіп тіркетіп қоятын. Жақсыны көр­сін, білсін дегені ғой, театрға, атақты адамдардың мерейтой­лары­­на бара қалса жанынан тастамай, ілестіріп апаратын. Бірде опера жә­не балет театрында Шара Жан­дар­бекова­ның 50 жылдығына келген Тамара ханумды көргенім әлі есімде. 1962 жылы газеттің сол кездегі бас редакторы Кеңес Үсебаев «тех­­никалық қызметкерлердің бә­рі­не баспана беру керек» деп машбюродағы қыздардың бар­лы­ғына үй берді. Бибіш апай қайтыс болғанша сол үйде тұрды. Сол асыл анасынан үйренгені ғой, Ақмарал апай әлі күнге Биапа ара­ласып қатысқан, көзін көрген кісілермен хабарласып, сыйласып тұ­ра­ды. Екі-үш жылда сол кісіл­ер­дің ешқайсысын қалдырмай шақы­рып, құран оқытып, ас береді. Биыл Ақмарал апайдың жолы түсіп Астанаға барған екен. Сонда «Егеменнің» жаңа салынған бас кеңсесіне барып, құтты болсын айтып, шашу шашып қайтыпты. «Мен өмірімде бар жақсылықты редакциядан көрдім. Ол – екінші үйім болды. Мені көтерген де, үй берген де сол қарашаңырақ. Өл­сем редакция көмеді», деп оты­ра­тын еді анам марқұм. Анамды сағынған сәтте менің де осы қара- шаңыраққа бір соғып кету әдетіме айналған, дейді ол. Биапа зейнеткерлікке шық­қан­мен, бірнеше жыл үйде отырып-ақ машинка басуын тоқтатпады. Үйі­не бұрыннан таныс-біліс адамдар, арасында академик, ақын-жазу­шы­лар бар, келіп жазған еңбек­терін бастыратын. Биапамен бір жылдай қызметтес болдық, одан кейін де ара-тұра редакциядағы жиын-той­ларда кездесіп тұра­тын­быз. Мінезді, сөйлесе қара қылды қақ жар­ған­дай, бірден кесіп ай­татын. Сөзі­нен даналық сезіліп тұратын. Денесін тік ұстай­тын. Машбюрода жұмыс істейтін Халима, Сәнем, ол кезде жап-жас Күлтай, Өлмес, Шол­пан апайлардың ақылшы­сын­дай көретінмін. Өйткені, ол кісінің айтқаны заң еді. Келген мақала­лар­ды лезде бөліп беріп, нөмірге баратын асығыс материалдарды өзі алып басатын. Өте ұқыпты, тап-тұйнақтай жүретін. Апайдың ол қасиеттеріне жуырда тағы да көз жеткіздім. Редакцияға келген Ақмарал апай Биапаның жеке мұрағатын түгел көтере келіпті. Сөйтіп, осы шаңырақта отыз бес жыл бірге қызмет істеген апайлар мен ағайлардың суреттен дидарын көріп, бір марқайып қалдық. Сондай-ақ, әр жылдары шыққан мерекелік газеттің нөмірлері, тіпті редакцияның әр кездегі анықта­ма­лығы, өзіне арналған әзіл шу­мақ­тар, Жоғарғы Кеңестің сессия, сьездерге кіруге берген қызметтік рұқсат қағаздары – бәрі-бәрі қат­та­лып тұр. Тіпті, 1950 жылы сатып алған «Континенталь» жазу машинкасының түбіртегіне дейін сақталған. 1958 жылғы Қазақ өнері мен әдебиетінің онкүндігіне, 1961 жылғы республикамыз бен Қазақстан компартиясының 40 жыл­дығына, газеттің елу жылды­ғы­на арналған мерекелік нөмір­лер­ді көріп, қайран қалыстық. КСРО кезінде сауатты, жылдам басатын машинисткаларды Мәс­кеу­де өтетін үлкен жиындарға іссапармен апарып, жұмыс жасата­тын. Биапамыз да 1955 жылы 25 желтоқсанда Мәскеуге бір айға іссапармен барған екен. Соны ай­ғақ­тайтын барлық құжаттары сақ­талыпты. Тіпті, күнделік те жа­зып­ты. Онда Кремльге екі рет бар­ғаны, «Известия» мен «Ведомство» редакцияларында жұмыс істегені айтылған. «Машбюрода жан бар ма. Биапамдай білікті. Өзі-ақ жөндеп жіберер, Сөйлем болса күдікті», деп жоғарыда айт­қан ойымызды дәлелдегендей, өзі­не арналған өлең шумақтарын оқып, мәз болыстық. Бибіш апайдың қырық жылғы еңбегінің атаусыз қалмағанын сол мұрағаттағы қаптаған Алғыс хаттардан, Құрмет грамоталары­нан, бірнеше медальдардан бай­қау қиын емес. Ол кісінің есімі «Социалистік Қазақстан» газеті­нің Құр­метті кітабына жазы­лып­ты. Міне, сол қағаздарды ақта­рып отырып, ішінен таныс жазу көзіме ыстық көрініп кеткені. Ол – «Егеменде» қырық жылдан астам уақыт табан аудармай қыз­мет істеп, ұзақ жылдар газет­тің бас редакторының орынбасары, кейін бас редакторы болған көр­нек­ті қа­лам­гер, қоғам қайраткері Балғабек Қыдырбекұлының 1992 жылдың жаңа жылымен Биапаны құттық­таған тілдей ашық хаты еді (Бибіш апайды ол кісі қазақы жолмен жеңеше дейтін). «Бибіш, жеңеше! Жаңа жыл құтты бол­сын! Сенің жүзге келгеніңді кө­ре­йін! Осылай алшаң басып жү­ре бер. Балғабек Қыдыр­бек­ұлы» деп жазылған. Міне, сол Балға­бек ағамыз көргісі келген жүз жасқа екеуінің де жетуіне Алла тағала дәм-тұз бұйырт­пап­ты. Б­і­рақ, оған артында қалған ұрпағы, елі-жұрты жетіп отыр. Оған да тәубе. Уақыт емші деген. Дегенмен де, адам ең жақын, қимасын са­ғын­ғанда көңілі толқиды екен. Ақмарал апаймен сөйлесе келе оның анасына деген сағынышын көрдім. Анасының ұстаған әр за­ты­на соншама мейіріммен, құр­мет­пен қарап, аялап отырғанына тәнті болдым. Биапаның артында қалған саналы ұрпағына риза­шы­лық көңілмен қарадым. Орнында бар оңалар деген Биапаның өзі бағып, өсірген немересі Әдемі ішкі істер департаментінде ана­сы­ның жолын қуып есепші болса, күзетте істейтін үлкен немересі Артық екеуінен үш шөбересі бар. Ал кенжетайы Айбар университетті бітіріп, туризм сала­сында жұмыс істейді екен. Міне, сол өзі баққан немерелері әже­лерінің жүз жылдығын атап өте­міз деп құл­шынып отыр. Алла жар болсын... Гүлзейнеп СӘДІРҚЫЗЫ.