12 жыл бұрын Алматыдағы академик Б.Жарбосынов атындағы урология ғылыми орталығының бастамасымен «Ерлер денсаулығы» бағдарламасы қолға алынды. Бұл бағдарлама бүгінде әлемдік брендке айналып, халықаралық симпозиумдарда шетелдік дәрігерлер үлкен қызығушылық танытты. Осы аралықта ел ер-азаматтарының денсаулығын жақсартуға бағдарламаның септігі тиді ме деген сұрақ тумақ. Таяуда баспасөз мәслихатында осы мәселелер сөз болды.
– Ерлердің денсаулығына қатысты мәселелер белең алған соң, осы бағдарлама аясында 25 мың ер-азаматты скринингтік тексерулерден өткізген болатынбыз. Нәтижесінде бізге қаралған азаматтардың 56 пайызында эректильді қызметтің бұзылғаны, 44 пайызында жыныстық жолдармен берілетін жұқпалы аурулардың бар екені, 30 пайызында белсіздік анықталған еді. Біз осы нәтижеге сенбей қайта-қайта дәрігерлік сараптамалар жүргізіп, мұның рас екенін айғақтаған едік. Сол кезде «Алшынбаев еліміздің бүкіл еркектерін белсіз қылып бітірді» дескендер де болды. Алайда бұл дүние жүзінде бар мәселе. Өйткені әлемде әйелдерге қарағанда ерлер дәрігердің алдына 6 есе аз барады. Қант диабетіне 3-6 есе көп шалдығады.
Қазір 12 жылда жасаған жұмыс қорытындысы қолымызда. Осы аралықта еркектердің денсаулығына тек андрология жағынан қарамау керек деген қорытындыға келдік. Денсаулығынан кінәрат тауып келген азаматтың ауруының түпкі төркіні кардиология, эндокринология, тіпті болмаса жұқпалы тері ауруларына барып тірелуі әбден мүмкін. Уролог дәрігерге шағым айтып келген азаматтың намысына тиіп алмау үшін сұрақтарды дұрыс қою да маңызды. Оған қоса ұл балалардың денсаулығына ерте бастан мән берген жөн. Біз тек 2009-2012 жылдар аралығында 16 жасқа толмаған 458 баланы тексергенде, оның 414-інде патологиялық ауытқулар барын анықтадық. Әрине сау баланы дәрігерге ешкім алып келмейді. Қай кезде де балалардың арасында туабітті дерттер көп.
Осыдан қорытынды жасай келе, бірінші кезекте Қазақстанда 800-ге тарта дәрігерді «Ерлер денсаулығы» бағдарламасы аясында оқыттық. Бұл бағдарламаға 200 миллион теңге көлемінде демеушілердің қаржысы тартылды. Еліміздің барлық облыстарында Ерлер денсаулығы орталығы ашылды. Орталықта негізгі бес дәрігер – уролог, кардиолог, эндокринолог, дерматовенеролог пен балалар хирургі жұмыс істейді, – дейді «Ерлер денсаулығы» бағдарламасының авторы Мырзакәрім Алшынбаев.
Бұл жоба саты-сатысымен жүргізіліп келеді. Академик Б.Жарбосынов атындағы урология ғылыми орталығында және облыстық орталықтарда ұйымдастырылған «ерлер денсаулығы» күндері арқасында 20 мыңнан аса дәрігерлік талдаулар мен зерттеулер жүргізіліп, 83,3% жағдайда уроандрологиялық ауытқу анықталған.
Андрология, эндокринология, кардиология, психология саласында тәжірибелі мамандар 80-нен аса дәріс оқыған. Облыс орталықтарында жетекші дәрігерлердің қатысуымен күрделі оталар жасалды. Бағдарламаның арқасында қазір 14 облыс пен Алматы және Астана қалаларында «Ерлер денсаулығы және отбасылық ұзақ өмір орталықтары» қызмет етеді.
Еркектер әйелдерге қарағанда 10 жыл кем өмір сүреді. Зейнет жасына да жарларынан екі есе азайып жетеді. Бірақ ер жігіт әйеліне де, балаларына да, қоғамға да масыл болмауы тиіс. Азаматының денсаулығы мықты болған сайын әйелі соншалықты бақытты болады.
Отандық медицина саласының майталманы Михаил Зельцер ерлер денсаулығының мемлекеттік тұрғыда әлеуметтік маңызы бар екенін дәйектеп, осы жобаның арқасында 2014 жылы медициналық емдеу мекемелерінде андрологиялық қызмет енгізілді деді.
Ал Кардиология және ішкі аурулар ғылыми зерттеу институтының директоры Сәлім Беркінбаев халық денсаулығындағы кінәраттың көбеюіне қимыл аздығы да көп кесірін тигізіп отыр дей келе, талай науқасты кардиолог дәрігерге эректильдік қызметтің бұзылуы алып келіп жатқанын атады. Семіздік, қант диабетінің өршуі, қимылдың аздығы жүрек-қан тамырлары дертінің белең алуына, белсіздікке бастап отырғанын жеткізді.
М.Алшынбаев ерлер денсаулығына қатысты перденің ар жағындағы жасырулы жайттардың бәрін рет-ретімен баяндай келе, алдымен ер-азаматтардың денсаулығын сақтауға қатысты психологиясын өзгертіп, оның жасына, экологиялық, кәсіптік, өмір сүру салтына байланысты қалыпты жағдай екенін түсіндіру керектігін атады.
Бір қуанарлығы «Ерлер денсаулығы» жобасы 2018 жылдан бастап мемлекеттік бағдарламалар қатарына еніп, Үкімет тарапынан қаржылай қолдауға ие болмақ
Айнаш ЕСАЛИ,
«Егемен Қазақстан»
