Алдымен агенттік төрағасы Серік Нокин еліміздегі құрылыс саласы мен тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты дамыту және реформалау жөніндегі жұмыстардың негізгі бағыты туралы баяндама жасады. Оның айтуынша, 2009 жылы ІЖӨ көлеміндегі құрылыстың үлесі 8,2 пайызды көрсеткен. Агенттік саласына жататын жұмысшылардың үлес салмағы республика жұмысшыларының 10 пайызын құраған. Өткен жылы 6,2 млн. шаршы метр тұрғын үй жоспарланғанымен 6,4 млн. шаршы метр салыныпты. Мемлекет тарапынан үлестік құрылысты қолдау үшін қабылданған шаралардың нәтижесінде республикалық бюджеттен 205,8 млрд.теңге бөлінген. Бұл қаржыға 63 мың үлескері бар 450 тұрғын үй кешенінің ішінен 318 нысанның құрылысын аяқтауға мүмкіндік туған көрінеді. Ал бұл 36 мың үлескердің құқығы қорғалды деген сөз. Қалған 132 нысан құрылысы 2010-1011 жылдары аяқталады деп күтілуде.
Мемлекет басшысының өткен жылғы тапсырмасына сәйкес “Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты дамыту және жаңғырту” бағыты бойынша “Жол картасы” іске асырылды. Осы мақсатқа бөлінген 61,2 млрд. теңгенің 60,7 млрд. теңгесі немесе пайызбен санасақ, 99,9 пайызы игерілген. 81 мың жұмыс орны ашылып, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласында 284 км. жылу трассасы, 737 км. электр желілері, 284 км. газбен жабдықтау желісі, 1029 сумен жабдықтау желісі және 172 км. су бұру желісі салынған және жөнделген.
Еліміздің коммуналдық шаруашылығы инфрақұрылымындағы нысандардың 70 пайызының тозығы жеткен көрінеді. Инженерлік желінің тозғандығы ресурс қорын жоғалтуға себеп болып отыр екен. Орташа көрсеткішпен алғанда жылу энергиясы 35 пайызға, су 32 пайызға шығындалып отыр. Сондықтан агенттіктің басты жұмысы тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртуға негізделіп отыр, деп атап көрсетті С.Нокин.
Елбасының биылғы “Жаңа онжылдық – жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері” атты Жолдауында қазақстандықтарды әлеуметтік және тұрғын үй-коммуналдық қызметтермен сапалы қамтамасыз ету міндеті баса айтылды. Енді агенттіктің жұмысы ең алдымен пайдалану шығындарының үлесін төмендетуге және ресурс үнемдейтін технологияларды енгізуге негізделген тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту бағытында жүргізілетін болады. 2010-2020 жылға дейін тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты жаңғырту бағдарламасы әзірленетін болады. Атап айтсақ, Елбасы 2020 жылға дейін тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын жаңғыртуды міндеттеген болатын. Осы орайда агенттік Үкімет тапсырмасымен 1 маусымға дейін бағдарлама жобасын нақтылау үстінде. Қазіргі таңда бағдарлама 3 негізгі бағытта, атап айтсақ, инженерлік желілер мен коммуналдық сектор нысандарын жаңғырту және қайта жөндеу, барлық елді мекендерді сапалы ауыз сумен қамтамасыз ету, сондай-ақ ТҮКШ тиімділігін арттыру мақсатында институттық негіз құру қолға алынатыны белгілі болып отыр.
Елімізде құрылыс салуға лицензия алған 38 мың компания бар. Бұл құрылыс саласының дамуын көрсетуде емес, оған қойылар талаптың күшейтілуін талап етуде, деді агенттік төрағасы Серік Нокин. Оның айтуынша, ендігі жерде “Техбақылау” салынған нысанды лицензиямен қабылдамауы керек. Сондықтан болашақта барлық құрылыс компанияларын аттестациядан өткізуді жоспарлап отыр. Бұл құрылысты кім жүргізетіндігін, қандай деңгейде салатындығын анықтауға мүмкіндік бермек. Егер қойылған талапқа сай келмесе оларға рұқсат берілмеуі де әбден мүмкін.
Алқа мәжілісінің қорытындысында сөз алған Премьер-Министр Кәрім Мәсімов соңғы екі жарым жылда атқарушы биліктің көп уақыты алдыңғы жылдары туындаған мәселелерді, атап айтқанда, құрылыс саласында қалыптасқан “бос қауашақтарды” шешуге кеткендігін айтып өтті. Болашақта бұл мәселе қайталанбас үшін дұрыс шешім қабылдау қажет. Дағдарыс аяқталып, Қазақстанға қаржы тартыла бастаған кезде осы оқиға қайталануы әбден мүмкін. Сондықтан банктер бұрынғыша құрылыстарды көрсеткіштен артық несиелендіріп, ескі қалыпты қайтадан киюі ғажап емес, деді Премьер-Министр. Үкімет басшысы Кәрім Мәсімов агенттікке қаржы реттеушілері мен адал құрылыс компанияларымен біріге отырып осы мәселені реттеуді тапсырды. Сонымен қатар алдағы жыл ішінде құрылыс секторы қажетті, белгіленген жоспармен дамуы, сондай-ақ үдерістің “бос қауашаққа” айналмауы үшін жұмысты жүзеге асыру жолдарын Үкіметке баяндап отыратын болады.
Венера ТҮГЕЛБАЙ.
“ҚАЗСАТ-2” БИЫЛ ҰШЫРЫЛАДЫ
Мәжілісте екі мәселе, агенттіктің былтырғы жылы атқарған жұмыстары мен алдағы мақсат-міндеттері жөнінде мәселе қаралды. Сонымен бірге онда агенттікке қарасты “Қазақстан ғарыш сапары” ҰК” АҚ, “Бәйтерек” БК, “Ғарыш байланысы және радиоэлектронды құралдардың электромагниттік үйлесімділігі республикалық орталығы” АҚ, “Инфракос” РМК, “Инфракос-ЭКОС” ЕМК басшыларының есептері тыңдалды.
Мұнда агенттіктің жұмыстарына байланысты мәселе бойынша аталмыш ведомствоның басшысы Талғат Мұсабаев мынадай мәліметтермен бөлісті. Өткен жылы жоспарланған жұмыстардың көбі атқарылды. Агенттік еліміздің ғарыш саласын дамыту және халықаралық ынтымақтастықты нығайту мақсатында бірнеше мемлекеттермен келісім жүргізді. Соның нәтижесінде еліміз Ресейден басқа, Франция, Израиль, Германия, Қытай, Жапония, Оңтүстік Корея, Үндістан, Украина және Ислам Конференциясы Ұйымымен “Байқоңыр” кешенін игеруде екі жаққа тиімді болатын және аэроғарыштық зерттеулерді бірігіп жүргізу бойынша тығыз әріптестік байланыс орнатты. Мұның ішінде өткен жылы Мемлекет басшысының Қазақстанға ресми сапармен келген Франция президентімен ғарыш саласын игеру бойынша қол қойған келісімдерінің маңыздылығын атап өтуге болады.
Осы орайда ол тек бір Ресеймен ғана байланысқа байланып қалуды өзінің пікірі бойынша дұрыс санамайтынын, еліміз тәуелсіз мемлекет болған соң, өзге елдермен де тең дәрежеде байланыс орнату керектігін атап өтті.
Мәжілісте одан әрі Талғат Мұсабаев өткен жылы тағы бірқатар жұмыстардың істелінгенін айтты. Былтыр агенттіктің жұмысы толыққан ғарыштық жүйелерді, технологияларды дамыту мен игеру, “Байқоңыр” кешенін, ғарыштық аппараттарды шығару жүйелерін дамыту, ғарыштық жұмыстың ғылыми-техникалық және тәжірибелік негізін дамыту, ғарыш саласының институттық қамтамасыз етілуі мен білікті мамандарды дайындау мәселесіне арналды. Осы жұмыстардың бәрі Елбасының тапсырмасына сәйкес, алдағы кезде “Байқоңыр” ғарыш айлағын Ресейден қайтару және Қазғарыштың стратегиялық жоспары мен меморандумының аясында жүргізілді. Дегенмен, оның айтуынша, бюджеттен ғарыш саласына бөлінген қаржының жетіспеуіне байланысты кейбір жобалар уақытша тоқтатылып, іске аспай қалды. Мұнда ол “Байқоңыр” айлағында отандық мамандар үшін салынған әлеуметтік инфрақұрылым нысандарының күрделі жөндеуден өтпегенін, қазақ ғарышкерінің халықаралық ғарыштық құрамда ұша алмай қалғанын және аталған стансадағы біздің 12 ғылыми-зерттеу жұмыстарының тоқтатылғанын мысалға келтірді. Мәжілісте агенттік төрағасы Үкімет басшысынан осы жұмыстарды іске асыруға қолдау білдіруді өтінді. Сонымен бірге ол Премьерге “Байқоңыр” айлағында жүзеге асырылатын “Днепр” және “Зенит” ғарыштық зымыран коммерциялық кешендерінде қазақстандық үлесті арттыру керектігін, алдағы уақытта соңғысын қайта жаңарту үшін 100 млн. АҚШ долларының қажет болатынын жеткізді. Одан әрі Талғат Амангелдіұлы өткен жылы стратегиялық жоспарға сәйкес, “Қазсат-2” жер серігін аяқтау жұмысының, “Қазсат-3” спутнигін жасау, жерден басқару нысанының құрылысына арналған келісімдерге қол қою, геостационарлық орбитадағы отандық ғарыш аппаратының орналастыру нүктесін белгілеу шараларының басталғанын, Жерді қашықтықтан зондтау ғарыш жүйесінің пайдалы жүктемесі мен жерүсті кешенін құру, Астана қаласында ғарыш аппараттарын құрастыру-сынау кешенін салу жұмыстарының бастамасы мен құрылысқа арналған жер телімдерін дайындау істері қолға алынғанын айтты. Осы жерде агенттік төрағасы биылғы жылы “Қазсат-2” жер серігін ұшыру жоспарланып отырғанын, қазір алғашқы ұлттық спутникпен қалыптасқан жағдайды қайталамау үшін аппаратты басқару жүйесін жетілдіру, оны жақсарту жұмыстарының жүргізілгенін атап өтті. Мұнда ол “Қазсат-2” жер серігін басқару құралдарының Батыс Еуропа өндірушілерінің жабдығымен ауыстырылғанын, аппаратты құруға және ұшыру келісіміне толықтырулар енгізілгенін айтып, соған байланысты енді спутниктің сапасына кепілдік берілетінін, жер серігі ұшырылғаннан кейін оны сақтандыру мәселесіне аппаратты құрастырған жақтың өзі жауапты болатынын мәлімдеді. Ал “Қазсат-1” спутнигіне қатысты ол оның 65 млн. АҚШ доллары көлеміндегі өтемақысын ресейліктердің төлейтінін ескертті.
Мәжілісте агенттік төрағасы өткен жылы кадрларды дайындау мәселесінің шешілгенін де атап көрсетті. Осы орайда ол Қазғарыш былтыр елімізде арнайы аэроғарыштық оқу орындарын құру жөнінде бастама көтергенін, ал қазір Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ мен Қ.Сәтпаев атындағы ҚазҰТУ-де аэроғарыштық зерттеулер факультетін ашу мәселесі шешілгенін, Орал қаласында Батыс Қазақстан Аграрлық-техникалық университетінің базасында Самара мемлекетік аэроғарыш білім ордасының бөлімі ашылатынын мәлім етті.
Мәжілістегі қорытынды сөзінде Талғат Амангелдіұлы агенттіктің биылға жоспарланған жұмыстарына тоқталып, олардың дені стратегиялық жоспар мен меморандумда көрсетілген міндеттерге байланысты іске асырылатынын жеткізді.
Осыдан кейін Қазғарышқа қарасты мекемелердің өткен жылғы жұмыстарының қорытындылары мен алдағы жоба-жоспарлары қаралды. Алқа мәжілісін Үкімет басшысы қорытындылады. Премьер агенттіктің былтырғы жұмысына жақсы баға беретінін, Талғат Мұсабаев сияқты дүние жүзі бойынша беделді де білікті бес маманның бірі ведомствоны басқарып отырғанда еліміздің ғарыш саласының болашағына әрқашанда үміттенетінін айтып, агенттіктің алдағы жоспарларының іске асуына табыс тілейтінін білдірді. Сонымен бірге ол қорытынды сөзінде Қазғарыштың халықаралық ынтымақтастықты нығайтуда, білікті отандық мамандарды дайындау мен басқа да атқарып жатқан жұмыстарын одан әрі жалғастыруды тапсырып, ғарыш саласындағы жобаларды еліміздің алдағы бес жылға жоспарлаған индустриялық-инновациялық даму бағдарламасына сәйкес, тиісті деңгейде жүргізуді жүктеді.
Дастан КЕНЖАЛИН.
АДАМ ӨМІРІНЕН ҚЫМБАТ ЕШТЕҢЕ ЖОҚ
Денсаулық сақтау министрлігінде өткен кеңейтілген алқа мәжілісінде Денсаулық сақтау министрі Жақсылық Досқалиев саланың өткен жылғы жұмыс қорытындысын баяндап, медицина қызметкерлерінің алда атқаратын міндеттерін айқын тұжырымдап берді. Алқа мәжілісіне Үкімет басшысы Кәрім Мәсімов қатысып, денсаулық сақтау саласына жүктелген жауапкершіліктің алдағы уақытта да маңызды болып қала беретінін, әр адам өзінің денсаулығын қашанда жақсы сезінуі үшін медицина мекемелерінің жұмысы бүгінгі күн талаптарына сай болуы тиістігін айтты.
Сала басшысының мәлімдеуі бойынша, өткен жылы атқарылған іс аз емес, ал алда тұрған міндет одан да қомақты, сондықтан қол жеткен биікті місе тұтпай әлі де көп белестен асуға тура келеді. Жыл қорытындысын оның алдындағы жылғы жағдаймен салыстырғанда, ел медицинасында біршама ілгерілеушілік байқалады, әсіресе нәрестелердің шетінеуінің өткен кездегіге қарағанда 11,4 пайызға, жүрек-қан тамырлары аурулары бойынша көрсеткіштің 14 пайызға кемуі, түрлі дене жарақаттары, улану, туберкулез және қатерлі ісік ауруларының біршама төмендеуі сала қызметкерлері еңбектерінің нәтижесі екені сөзсіз. Өткен он жылда елімізде жаңадан 124 аурухана мен емхана ашылып, халықаралық стандарттарға сай қызмет көрсететін медициналық қызмет көрсету орындары бой көтерген. Ашық түрде жүрекке операция жасау сынды күрделі медициналық ем-домдар облыс орталықтарындағы ауруханалардың өзінде өте бастауы бұрын тек қиялда ғана болса, енді мұнан былайғы уақытта сырқаттарды жергілікті жерлердің өзінде емдеуге мүмкіндіктер тууда. Қазақстан ғалымдары әлемде алғашқылардың бірі болып құс, доңыз тұмауына қарсы вакциналар ойлап тапты. Туу көрсеткіші 1,5 есеге өсті.
Ана мен сәби денсаулығына байланысты қолға алынған шаралар туралы айтатын болсақ, өткен жылы көп жұмыстар атқарылды. Арнайы дәрігерлік тексеруден әйел-аналардың 98 пайызға жуығы өтсе, олардың 12,2 пайызының сүт бездері ауруларына шалдыққаны анықталған. Профилактикалық тексеруден 4 миллионнан астам сәби өтсе, 26,6 пайызының денсаулығынан мүкістік байқалуы ана мен бала денсаулығына әлі де болса жіті назар аудара түсуді міндеттейді. Аяғы ауыр аналарды тиісті медициналық препараттармен, сәбилерді тегін және жеңілдік түріндегі дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуде, медициналық орталықтардың материалдық-техникалық базасын нығайту мақсатында көптеген жұмыстар атқарылған. Медицина қызметкерлерінің білімін жетілдіру мәселесі де назардан тыс қалмаған. Ана мен бала өлімін азайту үшін арнайы республикалық штабтың құрылуы бекер емес. Денсаулық сақтау министрлігінің мәліметі бойынша, “Жол картасы” бағдарламасы аясында өткен жылы 486 медициналық мекемеге жөндеу жұмыстары жүргізілсе, 28 609 жұмыс орны ашылған. 1481 медицина қызметкері даярлық пен қайта даярлаудан өтіп, оған 267,7 миллион теңге жұмсалған. Ал биылғы меже бойынша 230 медициналық нысанға құрылыс жөндеу жұмыстары жүргізіліп, 11 995, 7 миллион теңге жұмсалады, 13 396 жұмыс орны ашылады деп күтілуде.
Соңғы үш жылда елімізде денсаулық сақтау саласына қатысты 217 нысан бой көтерген, оның 102-сі өткен жылдың еншісіне тиесілі болса, 10-ы “100 мектеп, 100 аурухана” жобасы бойынша салынған. Министр өзінің жылдық есебінде осындай мысалдарды алға тарта отырып, денсаулық сақтау саласы қызметкерлерінің биылғы жылы қолға алып отырған басты міндеттерін атап өтті. Онда ана мен сәби өлімін азайтуға, туберкулездің көрсеткішін төмендетуге, жұқпалы басқа да қатерлі сырқаттарды болдырмаудың нақты жобалары қарастырылған. Мұның бәрі әрине, денсаулық сақтау саласының келешегіне жұрт сенімін нығайта түсетін тұғырлар екені сөзсіз, Қазақстан медицинасын әлемдік бәсекенің биігіне бастап бара жатқан соқпақ екені рас. Бірақ та қазіргі таңда көрсетіліп отырған медициналық қызметтің сапасына халықтың көңілі тола ма, ел медицинасы көп талабын қанағаттандырып отыр ма деген көкейтесті мәселелерге келгенде ойланатын жәйттер өте көп. Бұл ретте салаға жаңадан енгізіліп отырған бірыңғай ұлттық жүйені айта кетудің жөні бар. Ол биылғы жылдың қаңтар айынан бастап қолға алынды. Министрдің айтуынша, бұл жүйенің тиімділігі бұрын сырқаттардың дәрігерлерге мұқтаждығы сезіліп келсе, мұнан былай әр адам өзі қалаған дәрігерін таңдауға құқылы.
Үкімет басшысы мұны өте маңызды қадам деп баға берді. Аурухана мен дәрігерден бұрын, ең алдымен емделуге келген адамға жағдай жасалуы керектігін еске салды. Медициналық мекемелердің соңғы кездері заманауи технологиялармен жабдықталып жатқанын, мұның бәрі де халық игілігі үшін жасалынған қамқорлықтар екенін айта келіп, мұндай жаңа жабдықтармен жоғары кәсіби деңгейде жұмыс істей алатын мамандарды даярлау мен қайта даярлықтан өткізу мәселесін сөз етті. Үкімет басшысы айрықша маңыз берген екінші мәселе – жаңа туған нәрестелердің алты жасқа дейінгі сапалы өмірін қамтамасыз етуге көңіл бөлу керек. Осы аралықта сәбидің денсаулығына қаншалықты көңіл бөлініп, сүйіспеншілік пен қамқорлыққа бөленсе, есейгенде соның жемісін тататын болады. Кішкентай күнінде баланы өз денсаулығына жауапкершілікпен қарауға дағдыландырудың маңызы ерекше екенін өмірдің өзі дәлелдеуде. Премьер-Министр қорытынды сөзінде сала басшысына балалардың ақ қан дертіне, С гепатитіне шалдығуына байланысты оқиғаның анық-қанығын біліп, тәртіп орнатуды тапсырды.
Денсаулық сақтау мәселесі Елбасының халыққа Жолдауында да егжей-тегжейлі айтылып, саламатты өмір салты мен адамның өз денсаулығы үшін жауапкершілігі қағидаты денсаулық саласындағы және халықтың күнделікті тұрмысындағы мемлекеттік саясаттың ең басты мәселесі болуы тиіс екенін баса көрсетуі бекер емес. Денсаулық сақтау нысандарын салу мен жабдықтауға, кадрларды даярлауға көңіл бөлініп, саламатты өмір салты жөніндегі мемлекеттік шаралар кешені 2020 жылға қарай ана мен бала өлімін екі есеге төмендетіп, жалпы өлімді 30 пайызға азайтып, туберкулезбен ауруды 20 пайызға қысқартуы тиіс деп медицина саласы қызметкерлеріне нақты тапсырма жүктеп, адам өмірін басты мәселе етіп қоюы мақсат-мүддені айқындаған. Ендігі мәселе – сол үміттің ақталуы, ақ халатқа жұрт сенімінің сақталуы, ананың алаңсыз, баланың қайғысыз өмір сүруіне ең алдымен, халықтың өзін қалтқысыз иландырып, ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол іздеуге үндеудің мәніне үңіле түсуде болып тұр.
Қарашаш ТОҚСАНБАЙ.
РУДНЫЙДА ҚОНЫСТОЙ КӨБЕЙГЕН КҮН
Облыс әкімі Сергей Кулагин өз есебінің алдында Рудный қаласына тағы келді. Неше жыл бойы Қостанай өңіріндегі жылымық қыс биыл есесін алғандай. Қысқы шілде ұзағынан тұрып алды, қаңтар ауып кетсе де сақылдаған сарышұнақ аяздың сынар түрі жоқ. Бірақ Рудныйдағы құрылыс жұмыстары аязды елемеді. Жаңа жылдың алдында ғана мұнда 900 орындық қазақ орта мектебі пайдалануға берілген еді. Енді қайтадан жөнделген №13 орта мектепте балабақшаны жоқтатпайтын шағын орталық салтанатты түрде ашылды. Бұл кеншілер қаласында балабақшаның кезегін сәл де болса алға жылжытады.
Аязды күнгі рудныйлықтардың қуанышы мұнымен шектелмек емес. Облыс әкімі осындағы 52 пәтерлі жалдық-коммуналдық үйдің қызыл лентасын қиды. Қаладағы мұғалімдер мен дәрігерлер, ардагерлер, жетім балалар үйінен қол ұстасып үлкен өмірге қадам басқан жастар тіршілікке ең бірінші қажетті жиһазбен, тұрмыстық техникалармен жабдықталған пәтерлер кілтін әкім қолынан алып, қуанышқа бөленді.
Рудныйлықтар сол күні тағы бір ерекше қоныс тойы қуанышына куә болды. Жаңа жылдың бастапқы күндері Соколов-Сарыбай кен өндіру бірлестігінің қызметкері Виктор Парышевтің отбасында шекесі торсықтай үш ұл дүниеге келген болатын. Виктордың үшемнен бұрын да бір баласы бар еді. Облыс басшысы қала активін бастамас бұрын үшемнің әкесін құттықтап тұрып, “ССКӨБ” акционерлік қоғамының президенті Мұхамеджан Тұрдахуновқа: “Алты жан бар көп балалы отбасына төрт бөлмелі пәтер артық бомас еді” деген болатын. Кен алыбының басшысы әкім ишарасына кідірместен жауап берді.
– Рудныйлықтар қатарын көбейтіп отырған үшемнің әкесіне төрт бөлмелі пәтер берілетініне уәдем берік. Жігітім, қоныс тойыңа дайындала бер!–деді.
Мұнан кейін жалғасқан қала активінде кемшіліктерден гөрі жетістіктер басымырақ айтылды. Қала қыстан қысылмай отыр.
Нәзира ЖӘРІМБЕТОВА, Қостанай.