Суретті түсірген Ерлан ОМАР, «Егемен Қазақстан»
Барыс бейнелі болашағына батыл қадам басқан тәуелсіз Қазақстанның жыл ішіндегі басқа жетістіктерін былай қойғанда, төрт құбыласы түгел дамыған елдердің де қолынан келе бермейтін жаһандық шараны зор табыспен, Халықаралық көрмелер бюросының Бас хатшысының берген бағасы бойынша, «соңғы жиырма бес жыл ішіндегі ең тамаша көрме» ретінде асқан ұйымшылдықпен өткізуі еліміздің әлемдік аренадағы абыройын тағы бір асқақтатып, берік бірлігі мен қуатты әлеуетін паш етті.
Бүкіләлемдік көрмелер бюросының қос ғасырлық шежіресінде Орталық Азияда, тіпті ТМД мемлекеттерінің ішінде алғаш рет тәуелсіз Қазақстанның бас қаласы – ару Астанада өткізілген ЭКСПО-2017 көрмесінің тарихы әлі талай-талай таразыланып, мәні мен маңызы жаһандық мінберлерде түйінделері хақ. Бүгін біз елдіктің ерен жетістігіне айналған жаһандық көрменің салтанатты жабылуынан кейінгі кезеңдегі алғашқы жемістерін тілге тиек етуді жөн көрдік.
Дуалы ауыз сарапшылардың пайымдауынша, «Болашақтың энергиясы» атты бүкіладамзаттық жалпы ұранмен өткен ЭКСПО-2017 халықаралық көрмесі жаһандық энергетиканың жаңа модельдерін жасауға тың серпін берді. Әсіресе бүкіл планетаның жаңғырмалы энергия көздерін ашу мақсатындағы ізденістері барынша жанданды. Мәселен биылғы күзде Аустралияда күн энергиясы панельдерін өндіріске енгізу қарқыны бұрын-соңды болмаған деңгейде дамыды. Тек 2017 жылдың қараша айында ғана бұл елде тұрғын үйлердің және бизнес ғимараттардың шатырына жалпы қуаты 120 МВт болатын шағын күн стансалары орнатылыпты.
Жақында Еуропада «Microsoft» корпорациясының қатысуымен жаңғырмалы қуат көздерін дамыту бағытындағы ірі келісімге қол қойылды. Атақты Vattenfall корпорациясы қуаты 180 МВт болатын жел электр стансалары өндірген электр энергиясын 10 жыл бойы тұрақты түрде сатып алатын болды. Engineering News агенттігінің мәлімдеуінше, 2017 жылдың қорытындысы бойынша кәрі құрлықта жел энергетикасын дамыту бірнеше есе артқан көрінеді. Оңтүстік Африкада өткен әлемдік конференцияда жаһандық жел энергетикасы кеңесінің (GWEC) басшысы Стив Савье 2017 жылдың соңында дүние жүзіндегі жел электр стансаларының қуаты 530-540 ГВт-ға дейін өсетінін мәлімдеді. Бұл жаңғырмалы электр қуатын өндіру саласындағы соңғы жылдары қол жеткізілген зор жетістік болып табылады.
Қазіргі кезде Қазақстанда ЭКСПО-2017 халықаралық мамандандырылған көрмесінде алғаш рет таныстырылған технологияларды өндіріске енгізу мақсатындағы кешенді жұмыстар қолға алынуда. Энергетика министрі Қанат Бозымбаевтың айтуынша, жаңғырмалы қуат көзін өндіру, энергия үнемдеу, «ақылды жүйелер» құрылысы, тұрмыстық қалдықтарды реттеу, су көздерін тазалау, ауа сапасын бақылау бағыттарында ЭКСПО-2017 көрмесінде таныстырылған 105 жаңа технологияны өндіріске енгізу жұмысы басталмақ. Мәселен Қарағанды облысында осы мақсаттағы 31 жаңа жобаны жүзеге асыру көзделіп отыр. Жақын арада Финляндия зауытының жабдықтары бойынша қатты тұрмыстық заттарды қайта өңдейтін жаңа зауыт құрылысы салынбақ. Жалпы, Қарағанды өңірінде 2020 жылға таман «жасыл» энергетика саласындағы алты жаңа жоба пайдалануға берілмек. Осының нәтижесінде жаңғырмалы қуат көздерінің көлемі 261 МВт-ға жететін болады.
Алматы облысында тұрмыстық қалдықтарды өңдеу жұмысы 30 пайызға арттырылатын болады. Осының нәтижесінде өңірдегі күл-қоқыс орындары 354-тен 16-ға дейін қысқарады. Ақмола облысының «Родина» ЖШС-да орнатылған жел энергиясын өндіру қондырғыларының қуатын 45 МВт-ға дейін арттыру көзделіп отыр. «Степногор-Водаканал» МКК ауыз суды тазарту қондырғыларын жаңғырту мақсатында ЭКСПО-2017 көрмесінде қойылған озық технологияларды пайдалануға бетбұрыс жасады.
ЭКСПО-2017 көрмесінің жетістіктерін жаппай өндіріске енгізу жұмысы Елбасының елімізді «жасыл экономика» бағытына көшіру жөніндегі бастамасымен үндеседі. Көрмеден кейін елімізде бұл өзекті мәселе бойынша түбегейлі бетбұрыс басталды. Бұл ретте Елбасы «ЭКСПО көрмесін өткізу арқылы біздің ел «жасыл» технологияларды дамыту идеясына берік екенін тағы да дәлелдей түсті. Жалпы, біздің көрме «таза энергетиканы» жаһандық деңгейде дамытуға айрықша үлес қосатынына сенімдімін», деп атап көрсетті.
Жаһандық көрме қазақстандық ғылым саласында креативті идеялар мен жаңа ізденістер әкелді. Оған ЭКСПО-2017 көрмесіндегі еліміздің ұлттық павильоны – «Нұр Әлемде» паш етілген ғылыми жобалар нақты дәлел бола алады. Мұнда ел энергетикасының ертеңін айқындайтын отызға тарта озық технологиялық жаңалық көрініс тапты. Қазақстандық өнертапқыштар мен ғалымдардың жаңғырмалы қуат көздері арқылы электр энергиясын өндіруді арттыру мақсатындағы бірқатар тың жобалары қазірдің өзінде іс жүзіне асырылуда. Міне, елдіктің ерен жетістігіне айналған ЭКСПО-2017 көрмесінің жыл ішінде жаһандық және қазақстандық энергетика өндірісін дамытуға тигізген алғашқы табыстары осындай.
Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
