Бұл мәселе көптен бері мазалап жүрген-ді. Алайда оның жазылуына «100 пайыз беларусь» Динара Әлімбекованың жеңісі түрткі болды. Биатлоншы қыз Беларусь құрамасының сапында Пхенчхан Олимпиадасының алтын медалін жеңіп алды. Сосын қазақстандық бұқаралық ақпарат құралдары арасында Әлімбекованы ұлықтау сайысы басталды дейсің. Ең бастысы, кез келген ақпаратта спортшының «қазақ» екендігі баса айтылды. «Қазақ қызының биігі», «Қазақ қызы Олимпиада чемпионы атанды», «Қазақ қызы Беларусь құрамасына алтын сыйлады», «Беларусь құрамасындағы қазақ қызы – Олимпиада чемпионы», «Алтын алған қазақ қызы – Динара», «Лукашенко Олимпиада чемпионы болған қазақ қызын марапаттады». Осылай жалғаса береді тақырыптар легі. Қазақстандық орыстілді сайттар да қалысқан жоқ. «Первая олимпийская чемпионка-казашка», «Ликует не только Беларусь, но и Казахстан: наша Динара Алимбекова – первая в истории казашка-Олимпийская чемпионка» деп бөркін аспанға атып, шаттанады дерсің. «Біздің Динара» болмаса, алтының әдірам қалады екен. Тоқетері, Беларусь елі Олимпиада алтынын алып берген қазақ қызының арқасында Қазақ еліне қарыздар?!
Рас, биатлоншы Динара Әлімбекова Қазақстанның тумасы, Қарағанды облысының Абай қаласында дүниеге келіп, үш жасында Белоруссияға қоныс аударған. Әкесі қазақ, шешесі белорус. Ес білгелі белорус жұртының ортасында, атажұртына ат басын тіреудің сәті түспеген. Қазақстан туралы там-тұмдап қана біледі.
Құжатында «қазақ» деп жазылуы адамның болмысы қазақ екендігін, жүрегі алаш деп соғатындығын білдірмесе керек. Басқа елдегі құжаты «қазақтарды» айтпағанда, санда бар, санатта жоқ бауырларымыз елімізде де жетіп артылады емес пе? Олай болса, шетелдерде тұрып жатқан қандастарымызды «қазақ емессің» деп жазғыра аламыз ба? Қазақтың тарихы түгілі, Қазақстан туралы ақпараттан бейхабар болса ше. Оны мәжбүрлеп қазақ қатарына қосқаннан ұтарымыз қайсы?
Бір қызығы, шетелдегі қазақтардың тағы бір перзенті қысқы Олимпиадаға қатысты. Ол жүлдеге іліккен жоқ. Әйтпесе қазақ баспасөзі кезекті рет айқайлатқан тақырыптармен, қалың оқырманнан сүйінші сұрап, миллиардтан астам халықтың намысын қазақ оғыланы қорғап жүр деп жазатын ба еді кім білсін?! Өкінішке қарай Аршынғазы Шәкен қазақ журналистеріне ондай сый жасай алмады. Ол Қытайдың Үрімші қаласында дүниеге келген. Конькимен 1500 метрге жүгіруден Қытай елінің жеңімпазы. Енді 22 жастағы Аршынғазы 2022 жылы Бейжіңде өтетін Олимпиадаға қызу әзірленетін болады.
«Туып-өскен жерім Қытай. Патриотпын. 2022 жылғы Олимпиадада еліме медаль сыйлағым келеді. Ешқайда кетпеймін, басқа елдің азаматтығын алу ойымда жоқ». Аршынғазы осылай дейді. Міне, біздің алып-ұшқан, өмірдің объективті шындығымен санаса бермейтін ағайынға қытайлық бауырымыздың берген нақты жауабы. Кінәлай алмайсыз. Қазақ болғанымен, басқа елдің азаматы!
Енді кейбір журналистердің қызды-қыздымен «шетелдегі қазақ ұлтының мақтанышына» айналдырып жіберген Динараның айтқанына жүгінелік. «Вся моя сознательная жизнь связана с Беларусью и чувствую себя на сто процентов белоруской», дейді. Осыдан кейін не айтуға болады?
Өзінің ұлылығын айтып, қайта-қайта соны еске салып, ұлттық мақтаныш ретінде көрсету шағын халықтарға тән қасиет екен. Басқалар алдында «өздерінің осал емес екендігін» дәлелдеу үшін. Бұл әлгі «комплекс неполноценности» деген ұғым-түсінікке, өзін кем сезіну, қораш сезінуге дәл келетіндей. Олай болса, қазақтың «мықты қазақты меншіктеу» әрекеті өзін кем сезінуден әлі арыла алмағанымызды көрсетеді.
Жазушы Әбіш Кекілбайдың мына сөзі бүгінгі әңгімеміздің түйіні іспетті: «Біз ешкімге күш көрсетпейміз. Біз де адам перзентіміз. Кем перзенті емес, тең перзентіміз. Керек кезінде кең де бола аламыз. Керек кезінде ер де бола аламыз». Ендеше, бәсекелестік деген осы. Елбасы айтқандай, «жаңғыру ұғымының өзі мейлінше көнерген, жаһандық әлеммен қабыспайтын кейбір дағдылар мен әдеттен арылу дегенді білдіреді». Біздің бүгінгі әңгімемізге ойыссақ, өзін қор көру, қорсыну психологиясынан арылу болып табылады.
Ғабит ІСКЕНДЕРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
