Қаптаған базар, самсаған сауда ойын-сауық орталықтары көз тұндырғанмен, ондағы қауіпсіздік жайы қалай екен деген сұрақ көкейден кетер емес. Көрші елдегі сұрқай сұмдық билікті ғана емес, жалпы жұртты да ойландырды. Меншік иесі, оның қожайыны болып ақша санау нарыққа тән қасиет екені рас. Бірақ өзім білемдікпен халықтың қауіпсіздігін ойламау, заманды желеу етіп қара бастың қамын күйттеу опық жегізбей қоймайтынын білген абзал. Мұның мысалы өзгені қойып өз елімізден де табылып жатады. Өткен жылы Алматыда болған өрт кезінде құлыпталған есіктен шыға алмай 6 адам өртеніп кеткені естен шыға қойған жоқ.
Бұрын өрт болса түтінге шашалып, көз ашығанмен көп жағдайда аман қалып жататын. Қазіргі жасанды заттан шыққан түтін түтін емес, у десе болғандай. Тіпті жаналғыштың өзі екенін ғалымдар дәйектеп отыр. Бір жұтқаннан кейін-ақ естен тандырып, есеңгіретіп тастайды екен. Есеңгіреген адам ес таба ма? У өмір емес, өлім әкелетіні осыдан көрінеді. Оның үстіне бұған бәрі ойдағыдай деп, атынан ат үркетін лауазым иелерінің мәліметтерінің де кейде жарға жықпай қоймайтынын қосыңыз. Шындығына келгенде, бәрін заманға телиміз. Заман жалғанды жалпағынан басқандарға емес, жалпы жұртқа қызмет етуді қалайды. Сонда ғана елдің ішіндегі ала-құла тірлік тыйылып, береке орнайды. Дәулеттілер дейміз, солардың бәрі табанынан тозып, маңдай терін төгіп дәулетке қол жеткізді ме екен? Аз болса да қисық ине, тесік түйме өндіргендер туралы сөз басқа. Әлемдегі байлардың қалай байығаны бүкпесіз айтылады. Нарық халықтықты қарық қылуға, бірі зор, екіншісі қор көрінбей тең дәрежеде, әділетті өмір сүруге әкелетінін дамыған мемлекеттерден байқауға болады. Оның жақсы үлгісін бас басылымда да көрсетіп келеміз. Байлар мен кедей, әлді мен әлсіз болып бөлінген жұрттардың келешегі кемел болуы екіталай. Себебі алакөз тірлік ірілікке апара қоймайды. Біз мұны неге айтып отырмыз. Кемерово қасіретінен кейін ірі қалалардағы демалыс орындарын, өзге де мекемелерді кезектен тыс тексеру басталып кетті. Иә, оларды жиі тексеріп, екі өкпесін қыспау керек дегенге қосылуға болар. Бірақ сол жеңілдікті еркелікке балап еркінсіп кеткендердің қылығы бір күні тығырыққа тіреуі мүмкін ғой. Адам өміріне қауіп төнген кезде шығатын есіктерді ұры-қарыны сылтау етіп тарс жауып, бар кілтті күзетшінің қалтасына салып қойғаннан пайда болмайды. Беті аулақ, бір сұмдық болса есік ашады деген күзетшінің өзі әлгі у түтіннен өз басын қорғаумен әлек болары сөзсіз. Тағы бір айтарымыз, осы бір тексерулерді әттеген-айлардан кейін ғана емес, мәдениетті түрде тұрақты ұйымдастырып отырсақ ұтылмас едік. Ал оның қорытындысына келгенде, су қосқан сүттей сұйылтпай, нақты ақиқатты анықтап, иесінің кім екеніне қарамай шешім қабылдау қажет секілді.
Айталық, қысқа әзірміз деп жүріп, елімізде бар байлықты халыққа дұрыс жеткізе алмай, биылғы қақаған қыста көмір дауына ұрындық. Одан құтыла бергенде, көктемгі су тасқыны килігіп, сол бойынша әлек болып жатырмыз. Мұның бәрі жиындарда көтеріле сөйлеп, көңілді отырып, бәрі жақсы, төрт құбыламыз түгел дегеннің кесірінен шығып жатса керек. Тіпті Қызылағаш, Қарағанды, өзге де өңірлердегі су тасқынынан сабақ алмағанымыз қалай? Алматы, Шығыс Қазақстан облыстарында бұрқ ете түскен биылғы тасқын тағы талма жерден тигендей. Мұндай апаттардың алдын алуға Елбасының бастауымен Үкімет миллиардтаған қаржы бөліп келеді. Мәселен өткен жылы 5,8 миллиард теңге қарастырылғаннан хабардармыз. Сол мол қаржының 3,2 миллиард теңгесімен бір шағын аудан салуға болады деген әкімнің уәжін де естігенбіз. Барлық мәселе сол ақшаны тиімді жұмсамауда болып тұрған секілді. Бұған бір мысал келтірер болсақ, Шығыс Қазақстан облысының әкімі Д.Ахметов Үкімет отырысындағы есебінде су тасқыны кезінде қажетті құрал-жабдықтардың жетпей жатқанын күйіне айтқан еді. Төтеншеліктердің төтенше жағдайға дайындығы осы болғаны ма? Сонда әлгі қаражат қайда жұмсалған? Жыл сайынғы су тасқынын биыл да «Қазгидрометке» сілтей салып отыра береміз бе?
Жалпы, мемлекеттің тұғыры – халық. Халықтың қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Елбасының қабырғасы қатайсын, бұғанасы бекінсін деген үлкен қамқорлығын меншік иелері сезе отырып, қауіпсіздікті ендігі жерде естен шығармауы керек-ақ. Қаланы қойып, елді мекендердегі өзен-көлдерге иелік ететіндер де ес жиса, қане. Алып сауда орталықтары мен қым-қуыт тірлік жүріп жататын базарлар, сән-салтанаты мол мейрамханалардан бастап, адамдар қызмет ететін мекемелерді, оның ішінде ұрпақ оқып, тәрбие алып жатқан ұйымдарды жан-жақты сараптаудан өткізу қажеттігі туындап отыр. Бұл істе бармақ басты, көз қыстыға бармай, көктен сұрағанымыз жерден табылды демей, адамдардың қауіпсіздігі жолындағы жұмыс деп жұрт болып жұмыла отырып жүргізу қажет секілді. Мұның бәрі сақтану өз алдына, қасіреттерден сабақ алу керек деген ұғымды ұлықтаса екен...
Сүлеймен МӘМЕТ,
«Егемен Қазақстан»
