«…Ал, қазақ, мешел болып қалам демесең, тағылымыңды, бесігіңді түзе! Оны түзейін десең, әйелдің халін түзе!» деп өткен ғасырдың басында Мұхтар Әуезов айтқандай, бүгінде тағылымды түзеу әлі де өзектілігін жоймай отыр. Ол уақытта қазақ әйелі негізінен ұстаз ұлағатын сіңіріп, мектеп тәлімін алмауынан зардап шексе, қазіргі проблема оқыған, көзі ашық қазақ қыздарының тарапынан тууда.
Жақында жаппыұлттық ата-аналар жиналысына қатысуға барған ана жиналыс өтетін аудиторияға жақын орналасқан қыздар дәретханасына кіріп, қабырғада жазылғанды оқып, қатты шошып, Уатсаптағы әйелдер арасындағы чатқа жазбаны түсіріп салды. «Түнімен ұйықтай алмадым. Мектепте оқитын қыздарымыз үлкен әйелдердің бір-біріне қысылып айта алмайтын дүниесін қабырғаға жазып, қандай ләззат алғанымен ортақтасыпты. Сұмдық екен. Жалпы, мен бұл мектептен баламды алып кетемін деп жүргенмін. Ал бірақ сонымен іс біте ме? Бүгін басқа қабаттардағы дәретханаларды да барып көрдік, оларда да неше түрлі сөздер жазылған. Директор жазуды ақтатып, сылап, бояп тастаймыз дейді. Жарайды, бояды дейік, бірақ бұл тәрбиесіз, ұлағатсыз ұрпақ өсіп келе жатыр деген сөз ғой. Не істейміз? Өткенде үйімнің самалдығына шығып едім, жас шамалары 5-6 сынып оқушылары деңгейіндегі кішкентай қыз бен ұл аймаласып тұр. Мектеп директорына сол көргенімді айтсам ол: «Қазір ата-анаға 5-ші сыныптағы қызыңыз үлкен сынып баласымен жүреді, деп айтсаң онда шаруаларыңыз болмасын, бұл біздің ішкі отбасылық ісіміз» деп тыйып тастайды дейді. Қай жаққа бетіміз ауып кетті, не істеуге болады? Мектептерге барып, қоғамдық негізде қыздармен тәрбие жұмыстарын жүргізуге аралассақ қайтеді?» деп жаны ауыра жазды.
Ал мына бір хатты «Фейсбук» әлеуметтік желісіндегі парақшасында журналист Жолымбет Мәкіш жариялады. Оған алыстан хат келіпті. «Ассаламуғалейкум, аға! Қалыңыз қалай? Сізге бір өтінішім бар еді. Оқырмандарыңыз көп қой, осыны жариялап жіберіңізші. Мен сізге Оңтүстік Кореядан хабарласып тұрмын. Осы жақта жүргеніме 6 жылдан асты. Корея мен Қазақстанның арасында визасыз режім ашылғаннан бері, қазақтар мұнда көп келіп жатыр. Әсіресе қыздарымыз осында келіп алып, шетінен жеңіл жүріске салынып кетті. Жүз емес, мыңдап жүр. Тіпті аэропорттан сутенерлерімен келіп түсіп жатқанын талай рет көрдік. Осы туралы бір пост жазыңызшы. Әке-шешесі, аға-інісі мен жігіттеріміз ай қарап жүр ме, білмеймін. Ұяттан басымызды көтеріп жүре алмай қалдық» деген жазбаға ендігі бір қолданушы төмендегідей пікірін жазған. «Осындай жағдай тоқсаныншы жылдардың ортасынан басталды. Сол жылдары Дубайға барғанымда толып жүрген қазақ қыздарын көргенде намыстан жылағым келетін. Қазір жезөкшелік деген үйреншікті кәсіпке айналды. Бүкіл әлем қазақ қыздарын біледі. Бұған ешкім кедергі бола қоймас, қандарына сіңіп кетті. Енді әркім өз баласына өте сақтықпен қадағалау жасап, сақтанбаса басқа амал қалмады ма деймін» десе, «Дəл осындай жағдай Түркияның Анталия, Газиантеп қалаларында да болып жатыр екен. Әке-шешесін турфирмада, не даяшы болып істейміз деп алдайды екен. Қанша адамға жаздым, түк өзгеріс жоқ. Ол жақта жезөкшелік заңдастырылған екен. Ең жаманы əлгі қыздар тұқымы белгісіз бала туып, сонда өмір сүріп жүр екен тайраңдап. Санаға бермесе қиын екен...» дейді.
Желіден алынған тағы бір мысал. Гүлісхан Домалайқызы атты ақын қыз өз парақшасында қытай азаматының етегінен ұстаған қазақ қызы жайында жазып, бейнекөрінісін де жариялапты. Онда кілем төселіп ұлттық киім киген қыздарымыз күйеу баланы иіліп, қарсы алып, аузына дəм тосып əспеттеп, керемет рəсім жасап жатқаны түсірілген екен. Ал бірақ күйеу жігіт онымызға пысқырып та қараған жоқ, ыржиып бір күлді де сүліктей қара көлігіне отырып, қайқайып алып тартты. Ұлттық дəстүр, ұлттық киім тəрк етіліп қала берді артында. Бірақ ол ертең Қазақстан азаматы атанады, өйткені алған жары осы елдің азаматы болғандықтан сол құқықты иеленуге оның да қақысы бар. Арты не болар?..
Бүгінде қазақтың қызының тәрбиесі де, намысы да қоқысқа тасталған бесіктей қадірі де жоқ, қорғаны мен тыйымы да жоқ, бетімен кеткендіктің бәйгесі болса, сондағы жүлдені шаппай бер деп дара иелентіндей күйге түскені жан ауыртар ащы шындық. Жатжұрттықтардың арбауына қызымыз түссе де намыс оянбайды. Аяқтары ауыр, жүкті күйлерінде көз жастарын көл етіп, шетелдік тастап кетіп жатса, оны емес, пəле өз қызымыздан деп шығамыз. Иә, негізі жөні бар, ғасырлардан қасиеттелген бесігін тәрк еткен жұрт болғандаймыз.
«Есіктен келіп, төр менікі, ылдидан келіп, өр менікі» дейтіндер қаптап, ертеңгі күн өз жерімізде аз болып қалып жүрмейік! Қыздарымызға ие болу ұлттық деңгейге шыққандай.
Парықсыздық пен намыссыздықты өлтіріп, қара жердің қойнына тапсырып, қонақ сыйлаудан бұрын өзіңді құрметтеуді, бесігіңді түзеп, қыздарымыздың тәрбиесіне қараудың уақытын өткізіп, ұрпақты аздырып алсақ не болмақшы?..
Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
