Сәні мен салтанаты жарасқан ару Астананың 20 жылдық мерейтойы қарсаңында белең алған бұл кешенді абаттандыру жұмыстарының бұрынғыларға қарағанда қайталанбас өзіндік ерекшелігі бар. Біріншіден, бұл бас қаламыздағы апатты көп қабатты тұрғын үйлерді бұзып, оның тұрғындарын жаңа пәтерлермен қамтамасыз ету мақсатындағы әлеуметтік жобаны іс жүзіне асыру барысында босаған жерлерді тиімді игеру шараларын қамтиды. Екіншіден, бұзылған үйлердің орнына қайтадан нысандар салып, онсыз да тынысы тар қала көшелерін толтыра бермей, бұл жерлерге саябақ пен гүлзар, спорт алаңдары мен ойын аулаларын жасақтап, қала тұрғындарының демалатын кешенді орындарын көбейту жолындағы игі бастама.
Астана қаласы әкімдігі тұрғын үй басқармасының басшысы Руслан Ахметовтің айтуынша, 2013 жылы елімізде «Қолжетімді тұрғын үй-2020» бағдарламасы қабылданып, кейіннен ол Өңірлерді дамыту бағдарламасына ауысып, бүгінде «Нұрлы жер» бағдарламасына жалғасты. Міне, осы бағдарлама шеңберінде бас қаламыздағы апатты көп пәтерлі тұрғын үйлерді бұзып, оның тұрғындарын бүгінгі заманның қолайлы да жайлы пәтерлерімен қамтамасыз ету мақсатындағы әлеуметтік жобаны жүзеге асыру туралы бастама қолға алынған болатын. Осы жоба негізінде бас қаламыздың тұрғын үй қорына жан-жақты талдау жүргізіліп, арнайы құрылған ведомствоаралық комиссияның шешімімен негізгі құрылыс құрылғылары мен инженерлік желілері әбден тозған көп пәтерлі тұрғын үйлердің тізімі жасалды. Тізімге 1940-1970 жылдары салынған 228 көп пәтерлі тұрғын үй енгізіліп, бұл үйлер 2018 жылға дейін бұзылуға тиіс болатын. Сөйтіп 2013-2016 жылдар аралығында 117 көп пәтерлі үй бұзылып, осында тұрған 1,5 мыңнан астам отбасы жаңа да жайлы пәтерлерге көшірілді.
2017 жылы осы әлеуметтік жоба аясында 111 көп пәтерлі үй сырылып, оның 1,8 мыңнан астам тұрғындары жаңа пәтерлерге көшірілді.
Ескірген апатты жағдайдағы көп қабатты үйлерді бұзып, тұрғындарды жаңа да жайлы пәтерлерге көшіру мақсатындағы әлеуметтік жобаның шежіресі 2013 жылдан бері ғана жалғасын тапты десек, шындыққа сәл қиянат жасағанымыз болмақ. Бас қаламыздың 20 жылдық жаңа тарихында бұл игі үрдіс ғасырлар тоғысында қолға алынған. Мәселен, 1999 жылдан 2001 жылға дейін елордада ондаған ескі үй бұзылып, одан босаған 64,5 гектар қала аумағына әкімшілік ғимараттары, жол айрықтары мен басқа инфрақұрылымдық нысандар салынған болатын. 2001 жылғы 19 наурызда Елбасының «Астананың өркендеуі – Қазақстанның өркендеуі» атты Астана қаласының 2005 жылға дейінгі кезеңдегі әлеуметтік-экономикалық дамуының мемлекеттік бағдарламасы туралы» Жарлығы шықты. Осы Жарлықтың негізінде Үкімет «2003-2005 жылдар аралығындағы кезеңде Астана қаласында апатты және жекелеген жекеменшік тұрғын үйлерді жеделдете бұзу бағдарламасы» атты арнайы қаулы қабылдады. Бұл мақсатқа бөлінген қаржы 8,5 миллиард теңгені құрады. Салыстыру үшін айта кететін болсақ, апатты үйлерді бұзу жөніндегі соңғы әлеуметтік жобаға 2017 жылдың соңында 48 миллиард теңге бөлінген екен. Сөйтіп «Астананың өркендеуі – Қазақстанның өркендеуі» бағдарламасының шеңберінде бас қаламызда 1 миллион 803 мың шаршы метр аумақты алып жатқан ескірген апатты тұрғын үйлер бұзылып, бұл жерде 903,1 мың шаршы метр жаңа заманауи тұрғын үйлер бой көтерді.
Осы ретте тағы бір ерекше айтып өтетін мәселе, Астана қаласының тәжірибесі негізінде 2017 жылдың 1 тамызында Мәскеуде апатты көп пәтерлі тұрғын үйлерді бұзып, тұрғындарын жаңа пәтерлермен қамтамасыз ету жөніндегі арнайы бағдарлама қабылданды.
Сонымен 2013-2017 жылдар аралығында бұзылған апатты көп қабатты үйлердің орнынан босаған жерлерді абаттандыру жұмысы қызу қарқынмен басталды. «Бұзылған ескі көп пәтерлі үйлерден босаған жер телімдерін біз коммерциялық құрылымдарға берместен бұрын, тұрғындардың тілегі бойынша бұл жерлерге балалар мен ересектерге арналған спорт алаңдары бар саябақтар мен бульварлар жасақтаймыз», – деді қала әкімі Әсет Исекешев қала аумағын аралаған жұмыс сапары барысында. Биылғы жылы бас қаланың оң жағалауында 13 саябақ, келесі жылы тағы 5 саябақ салынады. Мереке қарсаңында Ботаникалық бақ, «Линейный» паркі салтанатты жағдайда ашылып, «Арай» саябағын қайта жаңғырту жұмыстары аяқталады. Жалпы алғанда, осы 18 әлеуметтік демалыс нысандарында балалардың 85 ойын аттракционы, 115 спорт тренажері, 18 футбол, баскетбол және теннис алаңы ашылады. Қашықтығы 17 шақырымды құрайтын велосипед жолы, 12 шақырым жүгіру жолы жабдықталып, 30 субұрқақ кешені бой көтереді.
Жаңадан салынатын саябақтар, гүлзарлар мен бульварлар белгілі бір дәстүрмен безендіріліп, арнайы тақырыпқа сай өрнектеледі.
Мәселен, Біржан сал көшесінің бойындағы №5-үйдің маңайында салынып жатқан паркке «Чемодан паркі» деген атау берілсе, Республика даңғылы мен Дүкенұлы көшесінің қиылысында бой көтеретін демалыс орны «Астрономия және ғарыш саябағы» деп аталмақ. Абай даңғылының бойында Сембинов атындағы көшеден «Егемен Қазақстан» газеті» көшесіне дейін жалғасатын демалыс орталығы «Театр бульвары» атанып, мұнда жаңа амфитеатр бой көтеретін болады. Сонымен бірге «Егемен Қазақстан» газеті» көшесінен басталып, Бейсекбаев атындағы көшеге дейін жалғасатын демалыс орны «Әдебиет бульвары» атанбақ. Бұл бульвардың сыртқы көрінісі кітап сияқты болып келеді де оның аумағы кітап сөрелерімен және оқырмандарға арналған орындықтармен жабдықталады.
Сөз орайы келгенде қала әкімдігінің назарына сала кететін тағы бір маңызды мәселе бар. Ол – «Егемен Қазақстан» газеті» көшесінің бойындағы, тура «Егемен Қазақстан» газеті редакциясы ғимаратының алдындағы саябақтың сорлы халі. Бұл саябақ осыдан тура он жыл бұрын, яғни Астана қаласының 10 жылдық тойы тойланған жылы сол кездегі қала әкімі Иманғали Тасмағамбетовтің тікелей бастамасымен ашылған болатын. Ұлттық құндылықтардың қадірін жете түсінетін әкім қалалық мәслихаттың шешімімен дәл сол жылы еліміздің бас басылымы орналасқан осы тұйық көшеге «Егеменнің» атын бергізген еді. Сол кезеңде ағаш көмкерген бұл алаңқайға демалыс орындықтары қойылып, жаяу жүргінші жолдары салынып, самаладай жарық беретін шамдар орнатылып, жап-жақсы абаттандырылған болатын. Одан кейінгі өткен он жыл ішінде бұл саябақтың жағдайын күйттеп, «шыбық басын сындырған» адам болған жоқ. Соның салдарынан уақыт салмағымен бұл саябақ мүлде жүдеп кетті. Бас қаламыздың 20 жылдық дүбірлі мерекесіне орай қала әкімдігі осы бір шежірелі саябаққа тағы бір назар аударса деген тілегіміз бар.
«Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйініне» келетін болсақ, бас қаламызда ескірген апатты көп пәтерлі тұрғын үйлерді бұзып, оның тұрғындарын жаңа да жайлы пәтерлерге көшіру жөніндегі әлеуметтік жоба ел игілігі үшін бастау алған еді. Енді бұзылған сол ескі үйлерден босаған жер телімдеріне халықтың денсаулығына пайдалы демалыс сәттері үшін саябақтар мен гүлзарлар, спорт алаңдары мен демалыс орталықтарын ашу жөніндегі тағы бір игілікті шара бастау алды. Іске сәт!
Жылқыбай ЖАҒЫПАРҰЛЫ,
«Егемен Қазақстан»
