– Бала кезімізде ауылда жыл сайын көктемде ақтың алды деп қымызмұрындық жасайтын. Бие сауып отырып, қымызмұрындыққа шақырмаса ерсі көрінер еді. Қыстан қалған сүрді асып, қымызын жинап, ауылдастарын, көрші-көлем, ағайын-туысты жинайтын. Сүрленген қазы-қартаны кертіп жеп, шипалы сусынды сіміріп ішкен аталарымыз қай үйдің қымызы қандай екенін қауқылдасып айтып отырар еді. Бүгінде жұрты ғана қалған ауылдармен бірге қайран қымызмұрындық та келмеске кетті ме деп жүретін едім. Міне, арамызға халқымыздың тамаша дәстүрі қайта келді, – дейді «Қымызмұрындық» фестиваліне атсалысқан жылқышы жігіт Құрманғазы Әбдібеков. Осы фестивальді ұйымдастыруға бастама көтерген Қостанай ауданының әкімі Қайрат Ахметов қымызмұрындық үшін «Арғымақ» ипподромына жиналған жұртшылыққа «Рухани жаңғыру» бағдарламасы аясында өткізіліп отырған шараның маңызы туралы айтты.
– Бәріміз де ауылда қымыз ішіп өстік. Дертке – дауа, жанға шипа бұл сусын халқымызбен бірге жасап келеді. Рухани жаңғыру дегеніміз де осы аталарымыздың ұрпаққа мұра еткен дәстүрін, салтын, кәсібін ұмытпау, қайта оны заманға сай дамытып, алға апару ғой. Қымыз – қазақтың ұлттық мақтанышының бірі,– деді Қайрат Жұмашұлы.
Фестивальді ұйымдастырушылар тек Қостанай ауданына ғана емес, облыстың өзге шалғайларына да сауын айтқан болатын. Әр ауданнан қымыз өндіріп, оны кәсібіне айналдырып отырған он жеті кәсіпкер өнімін әкелді. Олар жағалай тұрып, жиналғандарға қымыз ұсынды. Осы фестиваль аясында ұйымдастырылған «Халық таңдауы» байқауының шарты бойынша, әркім қаз-қатар тұрған қыз-келіншектер, үлкен әжелер ұсынған қымыздың барлығынан ішіп көріп, өзіне ұнағанының нөмірін арнайы орнатылған жәшікке салып отырды. Фестиваль соңына қарай жәшіктегі дауыстың саны 350-ге жетті. Қазылар алқасы оларды санай келгенде, қымыз ішкендердің басым көпшілігі дауысын Жанкелдин ауданынан келген Мәлік Бекетке беріпті. Ол бірінші орынды және 300 мың теңгенің сертификатын алды. Расында, Торғай өңірінде дайындаған қымыздың ел аузында да мақтауын келістіреді. Белгілі диқан Ыбыраш Естаев та қымыздың дәмін де, қадірін білетін де кісі.
– Қымызмұрындыққа әкелген қымыздың барлығы да сапалы, жақсы дайындалғаны көрініп тұр. Тіпті дауысымды қайсысына берерімді білмей қиналдым. Жылқышылардың да, қымызды баптаған апа-қарындастарымыздың да еңбегі ұшан-теңіз. Бірақ бір нәрсені айтпауыма болмайды. Қалай десек те,Торғайдың қымызына жетері кем. Жанкелдин, Аманкелді аудандарындағы қымыздың дәмі тіпті бөлек, – деді ол.
Екінші орынды Меңдіғара ауданынан келген Ерлан Айсағалиев алып, оған 200 мың теңге сыйақы берілді. Үшінші орын үшін Қостанай ауданынан келген Құрманғазы Әбдібеков 100 мың теңге алды. Жылқыны жақсы көрмеген кісі оны көбейте де, қымыз да өндіре алмайды. Бейнетіне көнгендер ғана жылқы бағып, бие байлайды, таңнан тұрып қымыз піседі. Соны бүгінгі жастарға көрсету үшін Құрманғазы «Қымызмұрындық» фестиваліне тек қымыз ғана емес, сауып отырған биелерінің бесеуін ала келіпті. Қымыз ішу ғана емес, бие сауу да қымызмұрындықтың қызығына айналды. Көптеген қыз-келіншектер алдына алжапқыш тағып, басына орамал байлап, бие сауып көрді.
«Қымызмұрындық» фестивалінде қолөнер шеберлерінің көрмесі, құлынды бие және сәйгүліктердің шеруі, ұлттық ат спорты және тоғызқұмалақ, асық ату, түйе палуан сайыстарынан көріністер ұсынылды. Жеңімпаздар аудан әкімінің арнайы сыйлығымен, дипломдармен марапатталды. Аламан бәйге, құнан бәйге фестиваль қызығын еселей түсті. Аламан бәйгеде жітіқаралық Сайран Әуезхановтың аты бірінші келді. Қостанай ауданынан Қалиолла Жаздыбековтың аты екінші, Рамиль Салаховтың аты үшінші келді. Ал құнан бәйгеде қарабалықтық Мақсұт Шәгібаевтың қосқан аты мәреге бірінші жетті, Федоров ауданынан келген Мұхамеджан Аққуовтың аты екінші, жітіқаралық Сайран Әуезхановтың аты үшінші келді. Олардың барлығына да ақшалай жүлде тапсырылды.
Қостанай өңірінде алғаш өткен «Қымызмұрындық» фестивалі ұзақ қыстан кейін ауызға алғаш тиген қымыздың қуанышы болған көне дәстүрдің тамырына қан жүгірткендей етті. Қазақ даласындағы ынтымақ пен бірліктің тойындай «Қымызмұрындық» фестивалі енді жыл сайын өтетін болады.
Нәзира ЖӘРІМБЕТ,
«Егемен Қазақстан»
Қостанай облысы,
Қостанай ауданы
