– Расы керек, бұл мәселе бүгінде ушығып тұр. «Мемлекеттік бағдарлама арқылы пәтер алып беремін» дейтін алаяқтар кез келген адамның сеніміне оңай кіреді. Осы орайда жылдап жинаған бар ақшасынан айырылып қалып, сан соғып жүргендер қатары азаяр емес. Қаржысын қайтару үшін ішкі істер бөлімінің табалдырығын тоздырып жүргендер қаншама. Бірақ, өкінішке қарай, көп жағдайда алаяқтар жауапкершіліктен құтылып кетеді. Бұған не себеп дейсіз ғой? Оған себеп, полицияның қауқарсыздығы емес, алаяқтардың алдын ала ұсталмау амалын жан-жақты қарастырып, қандай тығырықтан да шығудың жолын тауып қойғандығында жатыр. Қалай дейсіз ғой. Олар жәбірленушіден ақшаны қолхат немесе қарызға ақша беру туралы нотариуспен бекітілген келісімшартпен алады. Сөйтіп қылмысты азаматтық қарым-қатынасқа ауыстырып, сүттен ақ, судан таза болып шыға келеді. Ал Бас прокуратураның жалпы қылмыс туралы арыз-шағымдарды тіркеу тәртібіне сәйкес, олардың ішінде қолхат немесе келісімшарттар негізінде туындаған қарым-қатынастар бойынша арыздарға қылмыстық іс қозғалмайтыны бекітілген. Алаяқтардың осы амалына көп адамдар мән бере қоймайды.
Ендеше алаяққа жем болудың бірден-бір себебі, күмәнді ұсыныстарға алдану екен. Алаяқтар ұсынған амалдың заңға сәйкес еместігі баршаға мәлім. Кезектен тыс баспана аламын деп ниеттенгендер, мұның заңсыз екенін біліп тұрса-дағы тәуекелге барады. Ал оның ақыры көп жағдайда немен аяқталатынын айтпаса да түсінікті. Сондықтан баспана сатып аларда алаяққа жем болғыңыз келмесе, жоғарыдағыдай күмәнді амалдарға жоламаған дұрыс. Бұл қаражатыңызды үнемдеудің бірден-бір жолы. Баспанаға қол жеткізе алмасаңыз да, ақшаңыз өзіңізде қалады. Ал ақыры, алаяққа алданып, оның қылмысын дәлелдеу керек болса, біраз тер төгуге тура келеді.
Арызданбас бұрын, айғақтарды жинастырыңыз. Алаяқпен кездескеніңізді, оған ақша бергеніңізді көрген куәларды табу қажет. Қолыңыздағы келісімшарт немесе қолхат және басқа да айғақ болар құжаттарды жинау керек. Егер алаяқпен телефон арқылы сөйлескенде әңгіме барысы, жіберілген қысқа хабарлар жазылып қалған болса, тіптен дұрыс. Сонымен қатар алаяқтың әрекетінен жапа шеккен басқа адамдарды табуға әрекет жасаған жөн. Ал оның бір ғана сізді алдап қоймағаны анық.
Жазып алған
Александр ТАСБОЛАТ,
«Егемен Қазақстан»
