1920 жылғы VII жазғы Олимпия ойындарын Бельгияның Антверпен қаласы қабылдағаны белгілі. 14 тамызда дүбірлі доданың ашылуы салтанаты өтіп, бақ сынауға келген 29 мемлекеттің өрендері сап түзеді. Осы жарыста тұңғыш рет бес сақиналы олимпиялық ту көкте желбіреп, барлық спортшылар қауымы атынан жергілікті ватерполшы әрі семсерлесуші Виктор Боэн ант берді. Осылайша 24 спорт түрі бойынша 154 жүлде жиынтығы сарапқа салынған байрақты бәсеке басталды.
Арада екі тәулік өткенде олимпиялық ту белгісіз жағдайда жоғалып кетеді. Халықаралық ұйым басшылары дабыл қағып, Бельгияның билік басындағы азаматтарына шағымданды. Өз кезегінде олар ұйымдастырушылар мен тәртіп сақшыларына байрақты дереу тауып, қайта орнына қоюды тапсырады. Сәйкесінше ұрылар жазалануы тиіс. Бірақ жедел іздестіру іс-шаралары еш нәтиже бермеді. Тудың қайда жоғалғаны және кімнің қолды қылғаны белгісіз. Көрген-білген ешкім жоқ. Ақыры табылмағаннан кейін ол байрақты басқасымен алмастыруға тура келді.
1997 жылы АҚШ-тың Олимпиада комитеті үлкен шара ұйымдастырып, сол жиынға жасы 100-ден асқан ардагер спортшы Хэйг Прист мырза құрметті қонақ ретінде шақырылды. Дәл осы ақсақал 1920 жылғы Олимпия ойындары бағдарламасындағы суға секіру сайысында қола медальды иеленген болатын. Кешкілік банкетте бір ғасыр жасаған қарияны БАҚ өкілдері қаумалап, түрлі сауалдар қоя бастайды. Соның бірі жоғарыда баяндалған оқиғаға байланысты болды. Сонда еш шімірікпеген Прист: «Антверпендегі тудың қайда екенін мен жақсы білемін. Оны кезінде командалық әріптесім әрі өзімнің жақын досым Дюк Кэхэнэмоку екеуміз алғанбыз. Қазір сол байрақ менің чемоданымның түбінде жатыр», деп мәлімдеді.
Ғасырлар тоғысында Сиднейде алауы тұтанған жазғы Олимпия ойындары қарсаңында Аустралияға арнайы ат басын бұрған 103 жастағы Хэйг Прист «Енді осының маған қажеті жоқ-ау» деп байрақты ХОК президенті Хуан Антонио Самаранчқа қайтарып береді. Осылайша, арада 80 жыл өткеннен кейін Олимпиялық ту өзінің заңды орнын тапты.
Бұл күндері бес сақина бейнелеген сол байрақ Лозаннадағы Олимпиялық мұражайда сақтаулы тұр. Ал Хэйг Прист болса, 2001 жылдың 19 сәуірінде 105 жасқа қараған шағында дүниеден өтті.
Ғалым СҮЛЕЙМЕН,
«Egemen Qazaqstan»
