Ер қашанда туған жеріне тартады
Жұма, 30 наурыз 2012 8:03
Бір тарыныңқауызынасыйғызған кеңестікжүйенің жүгі ауып,бірден құрдымғакетті. Осы тұстахалық сең соққанбалықтай күйкешті. Күні ертең«коммунизмде»өмір сүреміздегендердің соқырсенімінің де күлікөкке ұшты. Кейбірэтностар өкілдеріатамекеніне көш түзеді. Сол кезеңді есіме алсам, ауылдағы сәулетті,дәулетті немістердің үйлерін қазекемдер бағасына қарамай, талғамайсатып алып жатты. Құжаттарын түгендеп, соңына қарайламайасығыс шекара асқандардың «сәлемдемелері» де елеңдететін. «Шіркін,тәртібін айтсаңшы, көшелері мұнтаздай таза. Дүкендерінде «құстыңсүті» де бар. Нағыз өмір сонда екен»! Көрмегендер осыны армандайтын.
Жұма, 30 наурыз 2012 8:03
Бір тарыныңқауызынасыйғызған кеңестікжүйенің жүгі ауып,бірден құрдымғакетті. Осы тұстахалық сең соққанбалықтай күйкешті. Күні ертең«коммунизмде»өмір сүреміздегендердің соқырсенімінің де күлікөкке ұшты. Кейбірэтностар өкілдеріатамекеніне көш түзеді. Сол кезеңді есіме алсам, ауылдағы сәулетті,дәулетті немістердің үйлерін қазекемдер бағасына қарамай, талғамайсатып алып жатты. Құжаттарын түгендеп, соңына қарайламайасығыс шекара асқандардың «сәлемдемелері» де елеңдететін. «Шіркін,тәртібін айтсаңшы, көшелері мұнтаздай таза. Дүкендерінде «құстыңсүті» де бар. Нағыз өмір сонда екен»! Көрмегендер осыны армандайтын.
Әрине, Германия Еуропаның өркениетті мемлекеттерінің бірі екені рас. Бірақ, қазақтың қанына сіңген ерекше қасиетінен, туған жердің жусанының жұпар иісінен артық не бар. Халқымыздың асыл қасиеттерін ежелгі атамекеніне барғанда түнде түсінен, күндіз есінен кетірмеген неміс бауырлардың арасынан кейбіреулері көп тұрақтамай қайта келгеніне куә болып жүрміз. Ұзынағаш ауылындағы Виктор Иванович Стецюраның 93 жастағы анасы Мария келіні Света мен немересі Витя Германияға көшкенде бармай қалды.
– Мені қойыңдар, Алатаудың баурайын ешбір жұмаққа айырбастамаймын. Қазақта «Бәлен жерде алтын бар, барсаң бақыр да жоқ» деген тәмсіл бар. Мұнда да жаман емеспін. Сонау жылдары аш-жалаңаш келгендегі қазақ халқының ыстық пейілін аяққа теппеймін, – деді кейуана.
Қазір келіні басқа елде, өзі, ұлы Виктор екеуі Ұзынағашта тұрып жатыр. Немересі Витя да елге оралған. Келіні Света Германиядан жиі келіп, кетеді. Бұл бір ғана мысал.
Ал Еңбекшіқазақ ауданындағы Космос ауылында тұратын Андрей Майердің халқымызға деген пейіл, ниетін білгенде еріксіз риза боласың. Төртінші мүшелін түгендеген ол қазақ тілінде сөйлегенде өзіңді жаңылдырады. Өзі бұрынғы Октябрь кеңшарында өсіп, осындағы І. Жансүгіров атындағы орта мектепті бітірісімен еңбекке араласады. Жасынан көршілердің балаларымен тай-құлындай тебісіп бірге өсіп, қазақтың салт-дәстүрін бойына сіңірген азамат. Көкшіл көзі ғана оның өзге ұлттың өкілі екенін білдіреді. Бірақ, жүрегі Қазақ елі, жері деп соғады. Аттың құлағында ойнап, түлік төресі – жылқы бағады. Әйгілі Асы жайлауын ұзыны мен көлденеңінен түгел шарлап, оның шалғынына аунап, саф ауасынан нәр алған. Жасыл белдің жолдары мен соқпақтарында балалық бал дәуренін өткізсе, ол оның жан-дүниесіне де ізгілікті із қалдырғанын ерекше айтады.
Жаз шығысымен көрші Қырбалтабай асыл тұқымды қой кеңшары, Түргендегі, көршілес Талғар, Іле аудандарындағы шаруашылықтар жайлауда қаз қатар отырып, бір-бірімен араласады. Жаздың жайма-шуақ күндерінде төрт түлік мал бағып, кең жайылымға шыққан жігіттер қолы босағанда өнер қуып, бас біріктіреді. Сәйгүлік баптап, бәйгеге қосса, көкпар тартса, думанға бөлейтін сәттері көп қой, шіркін. Жігіттерден қалыспаған Андрей де көкпар тартуға әбден машықтанады. Тіпті, тақымына басқан көкпарды білекті деген жігіттер ала алмайды.
– Астыңдағы атыңды көкпар тартқан топқа туралап, еңгезердей жігіттердің қолынан серкені күшпен алып, тақымға қысқан сәтті қалай ұмытарсың. Қиқулата сайдан тіктеп, қырға шықсаң, соңыңнан лап қойған албырт жастардың арасынан «айлалап» өтіп, көкпарды қадірменді үйге түсіресің. Бұл келесі көкпар осы үйден берілетінін білдіреді. Сонда Еуропаның ең әйгілі футбол командасының қақпасына «гол» соққаннан артық әсер аласың, жігерленесің, – деген А.Майер қазақтың ұлттық ат спортын тамсана айтты да тарихи отаны – Германияға қашан көшіп, Қазақстанға қалай қайта оралғаны жайлы әңгіме тиегін де әсерлене ағытты.
– Отбасымен 2004 жылы Германияға көшіп бардым. Біраздан соң, екі ұлым өз орнын тапқандай болып, кәсіпке бейімделді. Мен де қарап отырмадым. Жұмыс істеп, кіріс кіргіздім дегендей. Ол жақтың ел мақтаған тәртібіне де, тұрмысына да көндіккендей едім. Бірақ, Еуропаның ең озық осы еліне сіңбедім. Тіпті, үйреніп кете алмадым, тынысым тарылып, өзімді еркін сезінбедім. Бұл ел маған жат болып көрінді. Жылқы бағып, еркін тыныстаған Ойжайлау ойыма түскенде еңсем езілді. Өзіммен бірге өскен достарым Елмырза мен Асхатымды сағынғанда теріме сыймай қапаландым. Екі жыл бойы азаптаған ностальгия, туып-өскен еліңе деген сағыныш мені қайта жетелеп Қазақстаныма алып келді. Қазақтың «Ер – туған жеріне» деген тәмсілінің мағынасын енді түсіндім, – дейді А.Майер.
Ұшақтан түскенде айналасындағы қара көз жандардың бір-біріне деген мейірімі, ақпейілі сағынышын басқандай болыпты. Ауылдағылар да жатсынбай қарсы алған. Қазір ол зайыбы Ольга екеуі Космос ауылында көршілерімен туғанындай араласып кеткен. Қарап отырмай, тұрғындарға қызмет көрсететін дүкен ашқан. Серафимі өсіп келеді.
Жасынан төрт түлік малдың жайын білетін Андрей осы кәсіпті басқа қырынан дамытуды мақсат етеді. Өнімді қайта өңдеп, дайын күйінде тұтынушыға ұсыну жоспары бар. Осы оймен Еңбекшіқазақ ауданындағы кәсіпкерлікті дамыту бөлімінің бастығы Бейбіт Ысқақовпен ақылдасқан. Бастамасы қолдау тауыпты. Енді мал басын көбейтіп, қонысының жанынан тұшпара цехын салуды ойластыруда. Әрі қарай тәлейінен көрмек.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың биылғы Жолдауында ауыл шаруашылығын дамытуды, ет өндірудің экспорттық әлеуетін дамыту жөніндегі жобаны жетілдіруді тапсырғаны мәлім. Бұл өнімді экспортқа шығаруға бағытталғаны істі сенімділікпен бастауға мүмкіндік бергенін айтқан кәсіпкер күні ертең өз өнімін Еуропаға шығарсам деп те армандайды.
Иә, жігітке өнер аздық етпесе керек-ті. Қазақтың салты мен дәстүрін, тілін құрметтейтін Андрей енді мал бағып, өнім өңдеуді қолға алған. Туған жердегі өткен әр күнін бақытқа балайды. Тіпті, осы асқақ ұғымның адам өміріне көрік беретінін де әсерлене жеткізеді. Туған жердің бір уыс топырағы жүзі басқа азаматтың өміріне нәр берген. Іске сәт, туған жерін сүйген азамат дейміз біз де оған шын ниетпен.
Күмісжан БАЙЖАН.
Алматы облысы.