Жапониядан келген 12 ғалымды ботаник Владимир Эпиктетов, аудармашы Жадыра Задақызы бастап жүр екен. Туған жерімізге ат басын тіреген қонақтарды парктің ғылым, ақпарат және мониторинг бөлімінің қызметкерлері күтіп алды. Жапон зерттеушілеріне Тарбағатай өңірінің тарихымен танысуға мүмкіндік берілді. Атап айтқанда, елді мекеннің ХІХ ғасырдың 50 жылдары казак поселкесі ретінде пайда болғаны, 1867-1879 жылдары мұнда Қытай елінің сауда өкілдігі жұмыс істегені айтылды. Сонымен қатар Үржар арқылы Ташкент және Семей керуен жолы өткені туралы мағлұмат берілді. Үржар ауданының Қазақстанның шығысындағы ең үлкен аудандардың бірі болып саналатыны, осы өлкеде талай қиын да, қилы кезеңдер болып, көптеген айтулы тұлғалардың шыққаны да жапон зерттеушілерін қызықтырды. Әсіресе осы аймақ арқылы бұдан 2 мың жыл бұрын Ұлы Жібек жолы өтіп, өлкені бабаларымыздың ежелден мекен еткені қонақтарды таңғалдырды.
Туристердің келу мақсаты паркке қарасты учаскелердің өсімдік әлеміне ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу болғандықтан, Тарбағатай тауы етегіндегі «Алет» учаскесі ареалында кездесетін Сиверс алмасы-Malus sieversii, Дала таушымылдығы-Paeonia, Орал миясы-Glycyrrhiza uralesis өсімдіктеріне ғылыми далалық-зерттеу жұмыстары жүргізілді. Сонымен қатар Ланцет жапырақты кендір – Trachomitum lancifolium немесе Apocynum lancifolium өсімдігінің Тарбағатай мемлекеттік ұлттық табиғи паркін құрудың жаратылыстану және ғылыми тұрғыдағы негіздемесі жобасында қарастырылмағанымен, Көктал ауылына қарасты айналым учаскесі ареалында аталған өсімдіктердің кездесетіні белгілі болып, өңірдің флора тізіміне енгізілді.
Қонақтар Тарбағатай тауы етегінде орналасқан Сегізбай ауылы учаскесіндегі тасбақа мүсінді тас, петроглифтер, тастағы таңбаларды көріп, өсімдік әлеміне зерттеу жүргізді. Сонымен қатар Алакөл жағалауындағы, Барлық-Арасан жеріндегі өсімдік түрлерін зерттеді.
Құрылғанына бір жыл толған «Тарбағатай» МҰТП-не келуші туристердің ең алғашқысы жапондық ғалым-зерттеушілер болды. Келешекте жапондық ғалымдарға тамылжыған табиғатымен тамсандырған өлкеміздің қыры мен сырын ашып, зерттеу жүргізіп, бірлесе жұмыс істеу жөнінде ұсыныс жасадық. Өйткені осындай бай табиғатты аялап, тарихымызға ықтиятпен қарамасақ, кешегіміз түгенделіп, бүгінгіміз бүтінделмейтінін білеміз. Кешегіні түгендеу дегеніміз – ең алдымен барыңды бағалай білу. Ата-бабадан қалған жолға адал болып, даналарымыз көрген қиындық пен қуанышқа баға беріп, табиғат байлығымызды ардақтап, көздің қарашығындай сақтай білсек, сонда ғана өткеннің дұрысы – өнеге, бұрысы – сабақ болмақ.
Ал мұны жүзеге асыру бір адамның немесе жалғыз мекеменің ісі емес. Бұл елін, жерін сүйген, табиғат байлығын сақтаған, болашағым сәулелі болсын деген тілегі бар әр азаматтың міндеті.
Жаңылқан АЛЕМСЕЙТОВА,
«Тарбағатай» МҰТП ғылым, ақпарат және мониторинг бөлімінің басшысы
Шығыс Қазақстан облысы
