Жиында прокуратура органдарының биылғы жұмысы жөнінде Бас прокуратураның қоғамдық мүдделерді қорғау қызметінің бастығы Сапарбек Нұрпейісов айтып берді. Ол басқа елде бой тасалап жүрген қазақстандықтардың қаншасы елге қайтарылғаны, шетелде отырып ел ішінде бүлік шығарып жүргендер туралы сөз қозғады.
– Бүгінде шет мемлекеттермен қылмыскерлерді бірлесіп ұстау бойынша 69 келісім жасалған. Соның ішінде Италия, Испания сияқты Еуропалық одаққа мүше елдер де бар. Биылдың өзінде Солтүстік Македония, Оңтүстік Корея, Болгария сияқты 5 мемлекетпен келісім жасалды. Бұл біздегі қылмыстық-құқықтық реформаларға халықаралық деңгейде сенім бар екенін көрсетеді. Осы прогресс біздің қызметімізде өз жемісін береді деп ойлаймын. Аталған келісімдердің арқасында шетелдерден 53 адам экстрадицияланды. Біз 77 шетелдікті ұстап бердік. Соңғы 5 жылда шетелдерден Қазақстан аумағында қылмыс жасағаны үшін іздеу жарияланған 356 азамат елге қайтарылды, – деді С.Нұрпейісов.
Осы тұста Бас прокуратура өкілі Францияда жасырынып, Қазақстаннан және басқа елдерден жымқырған ақшасын арам мақсаттарға жұмсап, бүлік тудырып жүрген М.Әбіләзовтің ісіне тоқталды.
– Мұхтар Әбіләзов соңғы кезде әлеуметтік желіде белсенді. Шын мәнінде ол кім еді? Тоқсаныншы жылдардың басында Энергетика министрі болған. 1999 жылы қызметін пайдаланып ақша жымқырғаны үшін қызметінен босатылды. 2002 жылы М.Әбіләзов соттың үкімімен 6 жылға бас бостандығынан айырылды. Бір жылдан кейін рақымшылық туралы өтініш түсірді. Сол кездегі ел Президенті оның өкінетініне сеніп, бостандыққа шығарды. Бірақ М.Әбіләзов шындап өкінбепті. Ол өзінің қылмысты жолын жалғастыра берді. Серіктесін өлтіріп, банкті иемденді, миллиардтаған доллар ұрлап, шетелге қашты. Оның аты-шулы қылмыстарын тағы еске салайын. 2005 жылы М.Әбіләзов БТА банктің төрағасы, өзінің серіктесі Ержан Тәтішевті өлтіруді ұйымдастырды. Тапсырысты орындаушы – М.Тоқмәди өзін М.Әбіләзов 4 млн долларға көндіргенін айтып берді. Ол қылмыстың жай-жапсарын толық баяндады. М.Әбіләзовтің жоспары бойынша ол қылмыс аң аулау кезіндегі оқыс оқиға болып көрінуі тиіс болған, – деді Бас прокуратура өкілі.
Ведомство өкілі М.Әбіләзовке Украина мен Ресейде де іздеу жарияланғанын еске салды. Сондай-ақ ол М.Әбіләзов ісі бойынша бүгінге дейін 42 адам сотталғанын айтты.
– Әрине Қазақстан М.Әбіләзовтің ізіне заң аясында түсе береді. Мұны М.Әбіләзов түсінеді және қорқады. Өзін саяси себеппен қудалауда деген ақпарат таратып жүр. Ал шынында оның ісінде ешқандай саясат жоқ. Биыл шілде айында Нью-Йорк соты оның өтірігін әшкерелеп, саяси қуғын туралы уәждерін жоққа шығарды. Бұрын Лондон соты да сондай қорытындыға келіп, одан 4 млн доллар өндіріп, өтірік жауап бергені үшін 22 айға соттаған болатын. Ұлыбритания ІІМ оны саяси тұтқын мәртебесінен айырды, – деп толықтырды Сапарбек Нұрпейісов.
С.Нұрпейісовтің айтуынша, жақтастарымен бірге халықты арандатып, 21 қыркүйекте көшеге шығуға шақырып жатқан М.Әбіләзовтің «ДВК» ұйымы 2005 жылдан бері Қазақстанда экстремистік ұйымдардың қатарында тұр. Сондықтан Бас прокуратура заңсыз митингке қатысқандар жауапкершілікке тартылатынын, оған қатысқандар 15 күнге, егер азаматтардың құқығына, мемлекеттің мүддесіне зиян келтірсе, 50 тәулікке дейін қамау жазасы қарастырылғанын ескертті.
2025 жылға дейінгі Стратегиялық жоспарды іске асыру барысында Бас прокуратура Қылмыстық кодекс пен Қылмыстық-процестік кодекстерін жетілдіру туралы заң жобасын әзірлеген.
– Жыл басынан бері прокурорлар азаматтарды заңсыз ұстаудың 600 фактісін анықтады. 149 адамға қатысты негізсіз қылмыстық қудалау тоқтатылды. Қылмыстық іс жүргізу заңнамасын өрескел бұзғаны үшін 4 177 тәртіп сақшысына жаза қолданылды. Прокурорлардың наразылықтары мен өтініштері бойынша жоғары тұрған соттар 975 азаматқа қатысты үкімдерді қайта қарады, сондай-ақ 220 сотталған адамның жаза, айыптау көлемі төмендетіліп немесе ақтау үкімі шығарылып, жағдайы жақсарды. Осы тектес өтініштермен азаматтық және әкімшілік істер бойынша 524 сот актісі қайта қаралды, – деді С.Нұрпейісов.
Брифингте белгілі болғандай, 129 қадағалау актісімен 40 млрд теңге бюджет мүдделері қорғалды. Бас прокурордың наразылықтарымен Жоғарғы сот 35 сот актілерінің күшін жойды және өзгертілді.
Әлеуметтік-экономикалық салада, соның ішінде «Нұрлы жол» бағдарламасы, жерді мақсатты пайдалану, еңбекақы мен тарифтер бойынша бірқатар ауқымды тексеру жүргізілген. Әртүрлі құқықбұзушылықтар анықталып, жауапкершілікке 11 мың адам тартылған, мемлекетке 25 млрд теңге қайтарылған.
