Қоғам • 04 Қазан, 2019

Бастауыш сынып мұғалімі ер адам болуы ерсі емес

1189 рет
көрсетілді
7 мин
оқу үшін

Журналистік жолда талай жанмен жолығасың, кейбірі тіпті есіңде қалмайды. Бірақ соның ішінде қаншама уақыт өтсе де ұмытылмайтын, қайта құрметің арта түсетін кейіпкерлер болады. Соның бірін елорда­ның іргесіндегі мектептен кездестірдік.

Бастауыш сынып мұғалімі ер адам болуы ерсі емес

Бір бағдарламаға сюжет түсіруге барғанбыз, директор бастауыш сыныптың мұғаліміне жаңартылған бағдарлама бойынша сұхбат беретінін ескертіп қойғанын айтты. Камерамыз бен диктофонымызды сайлап, мектеп басшысынан әлгі мұғалімінің қайда екенін сұраймыз. Ол: «Міне, жаныңызда тұр», деп ер мұғалімді көрсетті. Түсіру тобы түсінбеген күйі: «Бізге бастауыш сыныптың мұғалімі керек», деп нақтылап қоямыз. Сонда мұғалім сөзге араласып: «Мен бас­тауыш сыныптың мұғалімімін», деп күлімсіреді. Ұстаздардың кәсіби мерекесі қарсаңында 2 жылдан кейін Алтынбек Мұқышевті «Үркер» ш­а­ғын ауданындағы №69 мектеп-гимназиясынан тауып, сөзге тарттық.

«Бүгінде мұғалім болып жүргенім – бала күндегі арманымның орындал­ғаны. 2005 жылы ел астанасындағы гуманитарлық колледждің «Бастауыш сынып мұғалімі» мамандығына оқуға түстім. 4 жыл зымырай өтіп, алдымнан оқушылар шыға келгенде толқыдым. Бала арманыма қол жеткізгендегі қуаныш сезімі жауап­кершілікпен астасып, қайнаған қазанға қойып кеттік. Міне, биыл осы қызметте табан аудармай жұмыс істеп жүргеніме 10 жыл толыпты», дейді. Алтынбектің айтуынша, ата-аналар ер мұғалімді көргенде, баласының сынып жетекшісі екенін білгенде сенімсіздікпен күдіктене қарапты. Әлбетте ата-аналарды да түсінуге болады, ер мұғалімді, аны­ғында бастауыш сыныпқа сабақ беретін ағайды алғаш көргендегі біздің күйді кешкен болар. Сол сәтте кейіпкеріміз ата-аналарға алдымен баласын ең болмағанда үш күнге қалдыруын, ұнамаса басқа сыныпқа ауыстырып алуына болатынын айтады. Ал оқушылар үш күннен кейін мұғаліміне бауыр басып үлгереді. Баласының таңдауына көнбейтін ата-ана бар ма? Болса да қазір сирек-ау. Осылайша, Алтынбектің қаріп танытқан балалары бүгінде жоғары сыныптарда оқып жүр. Бұл мектептегі оқушылар жергілікті ата-аналар мен мектеп мұғалімдері үшін тәжірибе алаңы іспетті. Жоғары сынып­тағы мұғалімдер бастауыш сыныпта ер мұғалімнен оқыған ұл балалардың тәрбиесі әйел мұғалімнің сыныбында бітіргендерге қарағанда жігерлі, қажырлы, төзімді келетініне көз жеткізген көрінеді.

Алтынбек осы жылдар ішінде жұмысымен қатар жоғары оқу орнын да алғашқы мамандығы бойынша бітіріп алған. Үш баланы тәрбиелеп отырған әке өзінің кіші ұлын арнайы ер мұғалімге беріпті.

– Бастауыш білім – бәріміз білетіндей, мектеп өміріндегі және онан кейінгі білімнің негізін қалыптастыратын маңызды кезең. Бала осы кезде қалай қалыптасты, кейін сол бағытпен кетеді. Жалпы жауапкершілігі ерекшелеу саналатын білім берудің бұл сатысына ер мұғалімдерді тарту үшін алдымен қоғам қажеттілік тудыруы керек. Ата-аналар кеудеден итермей, керісінше ер мұғалімге мүдделі болуы керек. Бұл тұрғыда заңдық жағынан да қолдау қажет. Айталық, Еуропа елдерінде ер мұғалімдер саны көп, өйткені онда жалақы жоғары және ер мұғалімдерге басымдық беріледі. Ал бізде ер мұғалімдер санының күрт азаюы мұғалім мәртебесінің төмендеуі мен айлығының аздығы­нан орын алып отыр. Өйткені ер адам – отбасының асыраушысы, ол мұға­лімдікті қаласа да мол табыс табатын қызметке мәжбүрлікпен кетуі мүмкін. Жаңа заң қабылданатын 2020 жылдан бастап мұғалімдердің мәртебесі жоғарылайтынына сені­мім аз. Жақында осы заң жобасы­ның тұжырымдамасын талдауға біз секілді жас мамандармен қатар білім саласының ардагерлерін де ша­қырды. Сонда бір ақсақал: «Сонау соғыс жылдарында бір адамды жай ғана мұғалімдік мамандығы болғаны үшін қан майданнан елге қайтарды. Осыдан 50 жыл бұрын ауылдағы екі-ақ адамда соңғы үлгідегі көлік болатын, оның бірі – мұғалім. Мен үшін мұғалім мәртебесі деген – осы», деп еді. Бұдан артық айта алмаймын. Бір қызығы, қандай жағдай болсын оқушыларымсыз, осы қызметімсіз бақытым толыспайтындай көрінеді де тұрады, – дейді кейіпкеріміз.

№69 мектеп-гимназиясының директоры Құсни Қияшқызы бүгін­де ата-аналардың алғысы мен ерек­ше ықыласына бөленіп отыр­ған Алтынбектің мектепке кіріп, оқушыларын көргенде өзін ұмы­тып кететінін айтады. «Біздің ұйым – қанатқақты мектеп. Жаңар­тылған бағдарлама бойынша әлі қай­науы кем жүйені енгізуде біздегі педагог­тардың, соның ішінде Алтынбектің үлесі зор. Жарты жолдан қосылған адам ешқашан ұстаз бола алмайды. Алтынбек – ұстаз болуға жаратылған жан. Мұндай мамандарға ешқандай кедергі тұсау бола алмайды, себебі оларға өзін осы қызметсіз елестету мүмкін емес. Қазір Алтынбектің сынып жетекшілігіне бастауыш сыныптар бойынша директордың оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасары қызметін қоса бердік. Ол осы сатымен шектеліп қалмай, болашақта директор, өзге әріптестерінің жоғын жоқтар халық қалаулысы секілді ірі де жауапты мандаттарға қол жет­кізетініне сенімдімін. Бірақ қан­дай биікті бағындырса да білім сала­сынан қол үзбейтінін сеземін. Себебі оған мұғалімдік жаратылыс­тан берілген», дейді директор. Қ.Қияш­қызының пайымдауынша, мектептерге ер мұғалімдерді көбірек тарту үшін үйінде отағасы ретінде ұял­май­тындай, сағат санын көбейтіп, жауап­кер­шілік жүктеу негізінде жалақы­сын арттырып, сенім арту арқылы жұмысқа шабытын оята білу керек.

P.S. Елімізде ер мұғалімдердің жетіспеушілігі кейінгі жылдары көп көтері­ліп, орны ойсырап тұрғаны анық байқала бастады. Білім және ғылым министр­лігінің дерегі бойынша, Қазақстандағы 301 217 педагогтың 59 528-і, яғни небәрі 19 пайызы – ер мұғалімдер. 2012 жылы сенатор Мұрат Бақтиярұлы: «Елімізде 292 мың мұғалім бар, оның 234 мыңы немесе 80 пайызы – әйелдер», деп дабыл қаққан еді. Мінекей, 7 жыл өтті – ештеңе өзгерген жоқ. Ал біз кейіпкеріміздің осы бір ғажайып қызметін басқа мамандыққа алмастырмай, зейнет жасына дейін үздіксіз жалғастыруына тілектеспіз.