Өңір дамуында оң өзгеріс бар

Облыс әкімі қызметіне тағайындал­ғалы бері республикалық БАҚ өкілдері­мен алғаш рет кездесіп отырғанын атап өт­кен Қуанышбек Досмайылұлы өңір­дің әлеуметтік-экономикалық дамуы, мем­лекеттік және салалық бағдарла­ма­лар­дың іске асырылуы туралы қысқа­ша баян­дады.

Жыл басынан облыс экономикасына 288 млрд теңге инвестиция тарты­лып, өткен жылдың осы мерзімімен салыс­тырғанда бұл көрсеткіш 42 пайызға арт­қан. Мекемелердің мемлекеттік бюджет­ке иек артпай, өз есептерінен инвестиция салуы да 1,5 есеге өсіпті. Осының нәти­жесінде облыста құрылыс көлемі 2 есеге артып, 556 мың шаршы метр тұрғын үй пай­далануға берілді.

 Ауыл шаруашылығы саласында да негізгі капиталға салынған қаржы көлемі 4,1 есе көбейіп, өнім көлемі 3,5 пайызға арт­ты. Осы кезеңде жұмыс істеп тұрған ша­ғын бизнес субъектілерінің саны 9 пайызға көбейді.

Дегенмен, өнеркәсіп өнімі көлемінің төмендеуі әлі де жалғасып келеді. Биыл­ғы 10 айда бұл көрсеткіш 9,8 пайызды көр­сетіп отыр. Өңір басшысының айтуынша, бұған мұнай өнімдерін өндіру көле­мінің күрт төмендеуі себеп.

– Соңғы 6 жылда кеніштердің сар­қылуынан мұнай өндіру көлемі 4,3 млн тоннаға азайып кетті. Осы жылы тағы 1-1,2 млн тоннаға кемиді деп болжап отыр­мыз. Он айда 4,7 млн тонна мұнай өнді­рілді. 2018 жылмен салыстырғанда бұл 12,3 пайызға немесе 700 мың тоннаға кем, – деді аймақ басшысы.

Бұл экономиканың барлық саласына, әсіресе мұнайшылардың тапсырыста­рын орындайтын кәсіпорындар қызме­тіне және осы салаға қызмет көрсететін кәсіп иелері табысына әсер етуде.

Осыдан да қазір өңірде мұнай кен орын­дарын іздестіру, осы салаға жаңа тех­нологияларды енгізу, газ өндіру мен өңдеу бағытындағы мәселені шешу бас­­тамалары қолға алынды. Биыл жыл басында өткен Қауіпсіздік Кеңесінің оты­рысында облыстың даму мәселелері қаралып, көмірсутек шикізатының жаңа кен орындарын барлау және газ өндіру мен өңдеу жайлы баса айтыл­ды. Аймақтың кешенді дамуына қатысты бірқатар мәселе 2019-2022 жылдарға арналған облыстың әлеуметтік-эко­номикалық дамуының кешенді жос­па­рына енгізіліп отыр. Қазақстан Рес­публикасы Үкіметінің қаулысымен бекі­тілген осы жоспар нәтижесінде 2020 жылы Шу-Сарысу шөгінді бассейні бойын­ша мұнай-газ перспективалы құры­лымдарын зерттеу басталады.

Ішкі аймақтық өнімнің – 35, өнеркәсіп өн­дірісінің 70 пайызы мұнай-газ саласына тікелей байланысты болып тұрған қа­зір­гі кезде тығырықтан шығудың бір­ден-бір жолы индустрияландыру арқы­лы экономиканы әртараптандыру. Соң­ғы 5-6 жылда бұл бағытта біршама ди­намикалық өсу бар. Өнеркәсіптің ши­кізаттық емес секторындағы өнім өсімі биыл 5,4 пайызды құрады. Он ай қорытындысында облыс еліміз бойын­ша даму қарқыны жоғары аймақтар қатарына қосылды.

Индустрияландыру бағдарламасы ар­қылы іске қосылған 24 жобаның 18-інде жобалық қуатты игеру 90-100 пайыз­ аралығын қамтиды. Бағдарламаның екін­ші бесжылдығы шеңберінде жыл ая­ғына дейін тағы 2 өндіріс орны іске қо­сылып, 200-ден астам жаңа жұмыс орны ашылады.

– Индустрияландыру бағдарлама­сының игілігі «Аралтұз» АҚ кәсіпорны жұ­мысынан айқын көрінеді. Мекеме 2 ис­пандық цех орнатып, өнім өндіру мен таратуды 3 есеге дейін ұлғайтты. Бүгінде табысты кәсіпорындар қатарынан табы­латын «Аралтұз» өнімінің 79 пайызын Ресей Федерациясының 82 қаласы мен Украина, Әзербайжан, Грузия мен Қыр­ғызстан мемлекеттеріне экспортқа жө­нел­тіп отыр. Қазір Қазақстандағы тұз­дың 65, ал Ресей нарығындағы осы өнімнің 18 пайызы «Аралтұз» компаниясына тиесілі, – деді облыс басшысы.

Бүгінде кәсіпорын үшінші цех салу­ды ойластыруда. Жоспар ойдағыдай орын­далса, өнім көлемін жылына 500 мың тоннаға дейін жеткізіп, оның басым бөлі­гі шетелге экспортқа шығарылады. Ал 2022 жылға қарай тұз өндіру тағы да артып, 700 мың тоннаға дейін жеткізілмек .

 Қуанышбек Досмайылұлы брифингте Қызылорда қаласының іргесіндегі шыны зауытының құрылысы жайлы да айтып өтті. Құрылтайшылар ара­сын­дағы келіспеушілік кесірінен зауыт құрылысының ұзаққа созылғаны рас. Соған қарамастан мердігер мекеме «Чайна триумф» компаниясы құ­ры­лыс-монтаж жұмыстарын биыл жел­тоқсан айына дейін аяқтауды жоспарлап отыр. Брифингте былтырдан бері жұ­мыс істей бастаған тампонажды цемент зауытының өнімі аймақпен қатар көр­шілес облыстарда да сұранысқа ие екен­дігі айтылды. Осы жазда зауыт 17 мың тонна цементті шетелге экспортқа жіберді.

 Индустрияландыру картасы аясында жүзеге асқан жобалар өнімі нәтижесінде өңірдегі өндіріс көлемі 21%, ал олардың экс­порты 49 пайызға өсті.

Кез келген бизнесті өркендететін көр­сет­кіш – өнімнің сырт мемлекеттер­ге шығуы. Өткен жылдың қорытындысымен ауыл шаруашылығы өнімінің экспорт көлемі 28 пайызға өсті. Көрсеткіш биыл да осы межеден кем түспейді.

– Мемлекет басшысы Қасым-Жо­март Тоқаевтың Қазақстан халқына Жол­дауындағы ауыл шаруашылығына баса мән беріп, агроөнеркәсіп өнімдерін экс­порттауға байланысты жұмыстарды күшейту тапсырмасына сәйкес шикізат өңдеуді қамтамасыз ету және сыртқы нарыққа жоғары сапалы дайын өніммен шығу бастамасын қолға алдық, – деді Қуанышбек Досмайылұлы.

Осы мақсатта биыл халықаралық стандарттарға сай келетін, өнімі экспорт­қа бағытталған ет комбинатының құры­лы­сы басталды. Комбинат жылына 5 мың тонна ет өңдейтін аймақтағы ірі кәсіп­орындардың бірі болмақ.

Сонымен бірге құс шаруашылығы, жылыжай, жеміс-жидек дақылдары өн­дірісі, майлы дақылдар өндіретін шаруа­шылықтар сияқты салаларды дамыту да ұмыт қалған жоқ.

Биыл облыс күрішшілері әр гектардан 60,3 центнерден өнім жинап, 530,5 мың тонна өнім қамбаға құйылды. Сонымен қатар күріш тұқымын сауықтыру жә­не вегетациясы қысқа, бәсекеге қабі­летті отандық сұрыптардың үлесін арт­ты­ру бойынша да бірқатар жоба іс­ке асырылуда. Осындай ізденістер нәти­жесінде жаңадан шыққан «Сыр сұлуы», «Ай-Керім» атты жергілікті сұрыптар бір­неше шаруашылықта егілді.

Өңір басшысы агроөнеркәсіптік сек­тордың дамуы азық-түлік тауарлары бағасының негізсіз өсуін болдырмағанын ай­рықша атап өтті. Облыстағы азық-тү­лік тауарларының индексі орташа рес­публикалық көрсеткіштен төмен. Сонымен қатар бөлшек сауда айналымында оң динамика қалыптасып отыр. Бұл халықтың сатып алу қабілетінің артқанын көрсетеді.

Брифингте халықты ауызсумен қам­тама­сыз ету, газ тарту секілді маңызды мәсе­лелердің де жай-жапсары айтылды. Бұл бағытта қазір жүйелі жұмыс бар. Осы­лармен қатар медицина, білім беру салаларына да айрықша мән беріліп отыр.

Аймақ мәдениеті үшін де биылғы жыл табысты болды. Осы жылы Сырда түр­кітілдес елдердің «Қорқыт және Ұлы дала сазы» халықаралық өнер фестивалі бесінші рет өткізілді. Оған Түркия, Иран, Сербия, Саха, Татарстан, Әзербайжан және басқа да елдерден белгілі ғалымдар қатысып, 200-ге жуық өнерпаз бен шы­ғар­машылық ұжым келді.

Сондай-ақ ежелгі және ортағасырлық Сы­ғанақ, Жанкент, Сортөбе, Шірік-Рабат, Жент, Бәбіш-мола, Қышқала қала­шық­тарына археологиялық қазба жұмыс­тары жалғасуда. Сығанақ қа­лашағынан ХІІІ-ХІV ғасырлар мұрасы саналатын алтын бұйымдар табылып, ғылыми зерттеуге жіберілді.

Облыста әлеуметтік мәселелерді мем­­ле­кет-жекеменшік әріптестігі арқы­лы шешудің жақсы тәжірибесі бар. Осы­ның нәтижесінде өткен жылдары «Бала­пан» бағдарламасы мерзімінен бұрын орындалды.

Бүгінде денсаулық сақтау, білім бе­ру, мәдениет, спорт, қоғамдық тәртіп, тұр­ғын үй-коммуналдық шаруашылығы және тағы басқа салаларда осындай 142 жоба бар. Олардың 42-сі бойынша ин­вес­торлар­мен келісімшартқа қол қойыл­ды.

Брифинг соңында БАҚ өкілдері өңір басшысына сауалдар қойды. Қуанышбек Ысқақов тілшілердің САРАТС-2 жобасы, азық-түлік бағасын тұрақтандыру, «Қор­қыт ата» әуежайы, газ бағасы, біріккен кәсіп­орындар жұмысы мен қоғамдық кө­лік мәселесі жайлы сұрақтарына тұ­шым­ды жауап берді.