Содан болар Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Біржан Нұрымбетов 2019 жылғы жұмыс қорытындысы және 2020 жылға арналған негізгі міндеттер бойынша өткен алқа отырысында алдымен әңгімені жұмыссыздар, жәрдемақы, көп балалы аналардың мәселелерінен бастады. Жиынға Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжанов қатысты.
Министрлік 2020 жылғы 1 қаңтардан бастап енгізілген көп балалы отбасыларға арналған мемлекеттік жәрдемақыларды енді 8-ші және одан кейінгі балаға саралауды жоспарлап отыр. Сонымен 2019 жылдың қорытындылары бойынша 486 мың отбасына немесе 2,4 миллионға жуық адамға атаулы әлеуметтік көмек (АӘК) тағайындалды. Жалпы алғанда, АӘК 244,2 млрд теңге сомасында төленді.
– Көп балалы отбасыларға табыстарына қарамастан балалар санына қарай сараланған мөлшерде 42 500-ден 74 400 теңгеге дейін төленетін жәрдемақы енгізілді. Бұл жәрдемақы қазірдің өзінде шамамен 370 мың отбасына төленді. 2020 жылға осы мақсаттарға бюджетте 177,6 млрд теңге қарастырылған. Қазіргі уақытта 8-ші және одан кейінгі балаға арналған жәрдемақыларды шамамен әр балаға 4 АЕК-тен саралау мәселесін қарастырудамыз. Мысалы, 8 балаға берілетін жәрдемақы мөлшері 85 мың, 10 балаға – 106 мың, 15 балаға 159 мың теңгені құрайды, – деді Біржан Нұрымбетов.
Айтпақшы министр жаңа тәсілдерге сәйкес АӘК тоқсан сайын тағайындалатынын атап өтті. Егер еңбекке қабілетті әлеуметтік көмек алушылар жұмысқа орналасуға жәрдемдесу шараларынан бас тартса, онда АӘК көрсету бүкіл отбасына тоқтатылатын болады.
Биыл 1 ақпанда көмек 37,4 мыңнан астам отбасына немесе 187,3 мыңнан астам адамға, соның ішінде 122,9 мың балаға тағайындалды. Сонымен қатар табысы аз отбасылардың балалары үшін кепілдендірілген әлеуметтік топтама енгізілді және беріле бастады. Енді әкімнің әлеуметтік мәселелер жөніндегі орынбасарлары кепілдендірілген әлеуметтік топтамалардың уақтылы берілуін қамтамасыз етуі керек. Табысы аз отбасындағы әрбір балаға мемлекеттік көмек көрсетілуі қажет.
– Жыл сайын елімізде 400 мыңға жуық сәби дүниеге келеді. Ана мен баланы қолдау үшін бірқатар жәрдемақы қарастырылған. Сонымен бала туу және 1 жасқа дейінгі баланың күтімі үшін жұмыс істемейтін аналарға бюджеттен мемлекеттік жәрдемақы, ал жұмыс істейтін аналарға Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан әлеуметтік төлемдер қарастырылған. 2019 жылы бюджеттен 78 млрд теңге, МӘСҚ-дан 167 млрд теңге бөлінді. 2020 жылы бюджеттен 84 млрд теңге және МӘСҚ-дан 187 млрд теңге бөлінеді, – деді бұл жөнінде министр.
Сондай-ақ ол бала күтімі бойынша демалыста жүрген әйелдердің зейнетақы жарналары субсидияланатынын атап өтті. 2019 жылы 5 млрд теңге бөлінгенін, 2020 жылға 6 млрд теңге қарастырылғанын айта кетті. «Алтын алқа», «Күміс алқа» алқаларымен марапатталған, «Батыр ана» атағын алған 235 мың көп балалы анаға арнайы жәрдемақы төленуде. Мүмкіндіктері шектеулі балаға, бала кезінен бірінші топтағы кәмелетке толған мүгедекке күтім жасап отырған 99 мың адам ай сайын жәрдемақы алады.
2019 жылы ана мен баланы қолдауға бюджеттен және МӘСҚ-дан 372,4 млрд теңге бөлінді. 2020 жылға осы мақсаттарға 558,5 миллиард теңге қарастырылған. Енді министрлік бала күтімі бойынша жәрдемақы төлеу мерзімін 1,5 немесе 3 жылға дейін ұлғайту нұсқаларын қарастыруда.
Ал жұмыспен қамту мәселесіне келетін болсақ, «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде жұмыспен қамтуға жәрдемдесу шараларымен қамтуды 660-тан 735 мың адамға дейін арттыруды жоспарлап отыр. Нәтижелі жұмыспен қамтуды және жаппай кәсіпкерлікті дамытудың «Еңбек» мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру аясында 2019 жылы жұмыспен қамтуға жәрдемдесудің белсенді шараларымен 660 мың адам қамтылды. Олардың 36 пайызы – жастар, жартысына жуығы әйелдер және 60 пайызы – ауыл тұрғындары.
– 450 мың адам жұмысқа, оның 383 мыңы немесе 85 пайызы тұрақты жұмыс орындарына орналастырылды. 150 мыңнан астам адам оқытылды, соның ішінде 75 мың адам бизнес негіздеріне оқудан өтті. Өз ісін дамыту үшін шамамен 18 мың жеңілдетілген микрокредит, 40 мыңнан астам мемлекеттік грант берілді. Бұл 18 мың қосымша жұмыс орнын ашуға мүмкіндік берді. Мемлекет субсидиялаған жұмыс орындарына 140 мың адам жұмысқа орналастырылды. Солтүстік өңірлерге 9 мыңнан астам адам қоныс аударды, оның 4,5 мыңы еңбекке қабілетті жастағы адамдар, олардың басым бөлігі жұмыспен қамтылып, бизнесін дамытып, басқа да қолдау шараларын алып жатыр. Қазір жұмыссыздық деңгейі 4,8 пайызды құрайды. Егер арнайы бағдарлама болмаса, бүгінгі таңда жұмыссыздықтың деңгейі 7,9 пайызды құрайтын еді, – деді Біржан Нұрымбетов.
1991 жылдан бері 1 млн 57 мың этностық қазақ тарихи отанына оралып, оралман мәртебесін алған. 2019 жылы республикаға 9 993 отбасы (17,7 мың этностық қазақ) келді. Азаматтық алу үшін құжаттарды тапсырып үлгермеген 8,2 мың этностық қазақ өткен жылғы оралман мәртебесін ұзарту бойынша біржолғы акция шеңберінде Қазақстан азаматтығын алды.
Жамбыл облысында тұрғындардың тұрмыстық табысын жақсарту жобасы қолға алынып, республикалық бюджеттен 7,2 млрд теңге бөлінгені белгілі. Жиында Жамбыл облысы әкімінің бірінші орынбасары Б.Орынбеков осы жоба бойынша бүгінде 7885 аула қамтылғанын айтты. Оның 2459 өтінімі «Тараз» ӘКК АҚ арқылы несиелендіріледі, қалған аулалар кооперативтер арқылы қаржыландырылады. Бұл жоба қосымша табыстың 41,6 мың теңгеден 104,1 мың теңгеге, ауыл шаруашылығы жалпы өнімінің 2,2 есеге өсуіне, 2 229 өзін өзі жұмыспен қамтыған және жұмыссыз азаматтарды жеке кәсіпкер ретінде тіркеуге, АӘК алушылар санын 1 154 отбасынан 799 отбасына дейін қысқартуға, сүт пен етті қайта өңдеу кәсіпорындарының орташа жүктемесін 20-25 пайызға арттыруға мүмкіндік бермек.
Алқа жиналысында сондай-ақ 2020 жылға шетелдік жұмыс күшін тарту квотасы, мүгедектерді әлеуметтік қолдау мен бейімдеу, еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғауды бақылауды және қазақстандықтардың еңбек құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету және басқа да салалар бойынша кеңінен әңгіме болып, мамандар өз ой-пікірлерін ортаға салды.
