Жетісай ауданында ауыл шаруашылығы өнімдері егіледі деп жоспарланған 78,5 гектар жердің 45,1 гектарына мақта дәні себіледі. Екінші басымдық бақша дақылдарына берілмек. Биыл жетісайлық диқандар 17 мың гектар жерге қауын мен қарбыз егуді жоспарлап отыр. Бүгіннің өзінде аудан бойынша 65 593 гектар жер айдалып, 43 961 гектар жерге пал алынған. Аудан шаруалары 1055 гектар алқапқа ақпан айынан бастап қырыққабат дақылын еккен. Шардара ауданының диқандары да мақтаға басымдық беріп отыр. Яғни биыл ауданда 18 мың гектарға ақ алтын дәні себілетін болады. Ал 10 710 гектарға бақша дақылдары отырғызылмақ. Қазіргі таңда аудан диқандары жер жырту, егістікті дайындау жұмыстарына кірісіп кеткен. Ал «Тұрар» ауыл шаруашылығы кооперативі ақпан айының аяғында 50 гектарға пияз егіпті. Тамшылатып суару әдісін 5 жылдан бері тиімді пайдаланып келе жатқан кооператив иелігінде 110 гектар жер бар. Соның бүгінде 3,5 гектарына ерте көктемде пісетін қырыққабат пен 12 гектарына мамыр айында дайын болатын пияз отырғызылыпты. «Пиязымыз мамыр айының ортасында пісіп қалады. Қырыққабатымыз да осы уақытта жинала бастайды. Негізгі өнімдерімізді Нұр-Сұлтан, Алматы секілді ірі қалалармен қатар Ресей, Беларусь елдеріне жөнелтеміз», дейді кооператив төрағасы Юрий Ан. Былтыр ауыл шаруашылығы өнімдерін мол жинап, жоғары көрсеткіштерге қол жеткізген өңір биыл ол жетістікті еселей түсетін бірқатар жобаны жүзеге асырмақ. Мысалы, Түркістан қаласы маңайында қалыптасатын азық-түлік белдеуінде жалпы құны 27 млрд теңге болатын 6 ірі инвестициялық жоба жүзеге асады. Бұл жобалардың алды өткен жылы басталған. Атап айтқанда, «Түркістан Агро-ХХІ» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі 125 ауыл шаруашылығы тауарларын өндірушіні біріктіріп, мың гектарға жаңбырлатып суару әдісін енгізген-ді. «Сауран» өндірістік кооперативі де жаңбырлатып суару әдісімен мал азықтық дақылдар өндіріп, 10 мың басқа арналған мал бордақылау алаңын қамтамасыз етпек. Яғни «Сауранда» да мың гектарға жоғары сапалы тұқым, ауыспалы егіс, жоғары қарқынды техникалармен қамту және жаңбырлатып суару технологиясы қолданылады.
Қазір облыстық ауыл шаруашылығы басқармасы Түркістан маңындағы азық-түлік белдеуіндегі ғана емес, барлық аудандардағы 1-2 гектар жері бар шаруаларды осылай іріленуге, бірігіп дамуға шақыруда. Бірігуді қош көрмейтіндер болса, онда сол алқаптан жылына екі-үш рет өнім алу жобасы ұсынылмақ. Мысалы, Түлкібас ауданында бір жерден екі өнім алатын 154 шаруашылықтың тізімі жасалған. Жалпы көлемі 265,33 гектар жерге қызанақ, қияр, жүгері, ноқат, сарымсақ, картоп көкөністерін отырғызып, мол өнім алу көзделуде. Жылына 2-3 рет өнім алу бойынша жұмыстар былтыр да жүргізілген. Нәтиже бар. «Қазірдің өзінде алғашқылары қырыққабатты келісін 120-150 теңгеден саудалап үлгерді. Олар бірінші өнімдерінен гектарына 2 млн теңгеден табыс тауып отыр. Екінші өнімдерінен тағы да 2 млн, үшіншісі де солай. Яғни бір гектардан 200 мың теңге орташа табыс тауып келген болса, екі-үш рет өнім алу арқылы табысты 6 млн теңгеге дейін жеткізуге мүмкіндік бар. Өткен жылы «1 алқаптан жылына 2-3 өнім алу жобасы» бойынша ғалымдармен бірлесіп, барлық ауданда жобаның тиімділігін агроқұрылымдарға түсіндіру нәтижесінде 107 жоба іске асырылған болатын. Биыл әрбір ауылдық округте 10 жобадан жалпы 1 242 жоба іске асырыла бастады», дейді ауыл шаруашылығы басқармасының басшысы Нұрбек Бадырақов.
Азық-түлік белдеуіндегі келесі жоба – жоғары сапалы тұқым, ауыспалы егіс, жоғары қарқынды техникалармен қамту және жаңбырлатып суару технологиясымен алынған өнімдерді әрі қарай құс фермасына өткізу. Бұл орайда жылына етті бағыттағы 20 мың тонна құс етін өндіретін кешен салу жоспарланып отыр. Қызығушылық танытқан инвестор анықталып, жобалық-сметалық құжаттары «Аграрлық несие» корпорациясына тапсырылған. Мақұлданса, азық-түлік белдеуінде құс фермасы салынады. Бұдан басқа мың басқа арналған сауынды түйе кешенін салу, жылыжай кешенін дамыту, қарқынды бау өсіру, бақша дақылдарын егу сынды жобалар бар. Екінші бір салалық бағдарлама – мақта шаруашылығы саласын дамыту. Табиғи ерекшелігіне сәйкес Түркістан облысында ғана өсетін дақылға байланысты бірқатар өзекті мәселе де жоқ емес. Сумен, тұқыммен, агротехникамен қамту, жинау және ең өзектісі – мақта бағасы. «Осы өзекті мәселелерді шешу үшін Үкіметке шығып, «Атамекен» ҰКП-мен бірлесе отырып, қарапайым заттар экономикасымен мақта өңдеу зауыттарына қаржы бөлуді ұсындық. Былтыр байқағанымыз, мақта өңдеу зауыттары ортадағы трейдерлік компанияларға қызмет көрсетіп қана отырған. Сондықтан зауытты қаржыландыру арқылы таразыдан бастап зертханасына дейін толығымен қайта жарақтандырып, шаруаларға фьючерлік қаржылар тарқатып, ору жұмыстарына комбайнмен жәрдем беріп, Ливерпуль биржасындағы индекс бойынша шаруадан мақтаны қабылдап алуға жағдай жасаймыз», дейді басқарма басшысы.
Су шаруашылығындағы өзекті мәселелер де өз шешімін табуда. Ордабасы, Отырар, Бәйдібек аудандары мен Түркістан, Кентау, Арыс қалалары бір ғана су көзімен – Бөген су қоймасы арқылы қамтамасыз етіледі. Былтыр облыстағы су нысандарының барлығы республикалық меншіктен коммуналдық меншікке өткізілген. Сөйтіп Үкіметтің қаулысымен бес ірі су нысанында күрделі жөндеу жұмыстары басталды. Оның ішінде 60 шақырымын бетондау көзделген Арыс-Түркістан магистралды каналының 5 шақырымнан астамы бетондалған. Кеңсай-Қосқорған су қоймасын салу, Сырдариядан машиналы канал тарту, Шошқакөл жүйесін жаңғырту, Түркістан маңайындағы бұрын жарамсыз болып қалған 134 тік дренажды ұңғыманы қалпына келтіру арқылы облыс орталығының маңайындағы аудан-қалалардың су мәселесі түбегейлі шешімін таппақ. Ордабасы ауданының Тоқсансай елді мекенінде израильдік технологиямен сусыз өнім алу қанатқақты жобасы аясында 120 гектарға дақыл егілген болатын. Жоба оң нәтиже бергендіктен биыл 500 гектарға енгізілмек. Облыста мақсары, бидай егіліп жүрген сусыз жерлер көп. Сол жерлер ауыспалы егіс ретінде ұсынылуда. Ауыл шаруашылығы саласының мамандары бақша дақылынан кейін егілген бидай, мақсарының өте жоғары өнімділігіне қол жеткізуге болатынын айтып отыр. Бұл ғылыми өндірісте дәлелденген. Жерді демалдыру үшін ештеңе екпегеннен гөрі шаруалардың басқа да шығындарын жауып, табысқа кенелуіне мүмкіндік беретін бұл жоба өңірдегі тың бастамалардың бірі.
Түркістан облысы
