Әміржан Дулат Ерболатұлы 10 сынып оқып жүрген кезінде мүгедек жандардың қолы жете бермейтін автоматты арбаны жасап көруге оқталыпты. Сөйтіп өз ойын STEM зертханасының мұ­ғ­а­­ліміне айтты. Ұстазы оның идеясын құп көргенімен, әлем­де өндіріске енгізіліп қой­ған өнер­табысты қайта құрас­ты­рып, жасағаннан гөрі оны бұ­рын­ғыдан жақсартуды немесе автоматтандырудың жеңіл жолын табуды ұсынды. Осылайша талапкер ізденуші мұғалімінің кеңесімен қарапайым, яғни кез келген мүгедек арбасын өздігінен екінші бір адамның көмегінсіз басқаруға көмектесетін құрылғы ойлап табуға кірісті. 1 жылға жуық жұмыстың нәтижесінде да­рынды Дулат өнертабысын өмірге әкелді.

«Менің құрылғым қолжетімді заттардан жасалған, сондықтан да оның бағасы сатылымдағы автоматты арбалардан арзан. Ең алдымен қазір қолданыстағы арбаларды зерттедік, дөңгелектерінің қуатын, аккумуляторын қарадық. Құрылғыға «Лада» маркалы көліктің терезесін ашып-жабуға ықпал ететін мотор-редукторды орнаттық. Балалардың ойыншық машинасындағы 12 вольттық аккуму­лятор жоғарыдағы мотор-редукторға жақсы сәй­кес келетінін анықтадық. Мен тек осы екі затты, мотор-редуктор мен аккумуляторды са­тып алдым, қалған керек-жа­рақ­­тар мектептен табылды», деді кейіпкеріміз. Оның ойлап тапқан құрылғысын кез келген қарапайым мүгедектердің арба­сына орнатуға болады, ең тиімдісі орнатқаннан кейін қайтадан шешіп те ала аласың. Әрі аккумуляторы бір рет толық қуатталса, бір күнге жетеді екен. Құрылғы авторының айтуынша, өнертабысының арқасында тұтынушы арбасын өзі басқарып, дұрыс бағытта әрекет етуіне, со­нымен қатар қалаған жеріне кедер­гісіз жетуіне жәрдемдеседі. Өйткені құрылғы белгілі бір бағдарламалау тіліндегі сигнал беру арқылы, орнатылған чиптегі бағдарлама миы болып саналатын арнайы жүйе негізінде тікелей әсер етіп, өз функциясын жылдам әрі сапалы түрде орындауға мүмкіндік береді.

STEM зертханасының мұға­лі­мі, яғни кейіпкеріміздің жоба жетекшісі Жанат Еркебұланұлы шә­кір­тінің математикалық қабі­­ле­ті жоғары екенін айтады. «Дулаттың құрылғысы 3D моделдеу, инженерия, бас­қа­руды бағ­дарламалау сынды үш ірі жұ­мысты қамтыды. Мен шәкір­тім­нен болашақта мықты инженер шығатынына сенімдімін. Бағдарламалау мен электрониканы да меңгере алатын қабілеті бар, математикаға жүйріктігі бір нәрсені ойлап табуға жетелейді. Ал байқап, істеп көруге деген құлшынысы өз кезегінде ойлап табумен шектеліп қалмай, өнертабысын өндіріске енгі­зу­ге итермелейді», дейді Ж.Ерке­бұ­ланұлы. Оның ойынша, оқу­шысы ойлап тапқан құрылғы – бізде ғана емес, әлемде бірегей өнертабыс. Себебі қазіргі нарықта өздігінен басқарылмайтын қара­пайым және толық авто­мат­тан­дырылған арбалар бар. Толық автоматтандырылған мүгедектер арбасы 200-250 мың теңгеден басталады. Орташа сападағы өнімдер 500 мың теңгенің айнала­сын­да, ал ең жақсылары 2 млн теңгеден асады. Кейіпкеріміздің құрылғысы кез келген қарапайым әрі арзан арбаны автоматтандыра алады. Тұтынушы құрылғыны арбасына орнатқан соң, не джойс­тикпен, не мобильді қосымшамен басқарады.

Құрылғы өндіріске енгізілсе, шамамен 60-70 мың теңге болады. Қарапайым арбасы бар мүмкіндігі шектеулі жан орташа 600-700 мың теңге тұратын автоматты арбаны ала ма, жоқ 60-70 мың теңгелік құрылғыны орната сала ма? Әлбетте екінші жолды таңдайды. Ойлап тапқан дүниесі Дулатқа алғашқы табысын беріп те үлгерді. Кейіпкеріміз өнертабысының арқасында бірне­ше байқауларға Nur Otan пар­тиясы ұйымдастырған «Nurin­teck» республикалық жас­тар инновациялық байқауы, «Qazindustry» Қазақстандық ин­дус­­трия және экспорт орталығы ұйымдастырған ұлттық иннова­ция­лық байқау) қатысып, азын-аулақ қаржылай сыйлықтар ұтып алған. Бұл кәсіпкерлерге де едәуір табыс әкелетіні сөзсіз. Бірақ Дулат құрылғысына инвестиция са­лып, өндіруге мүдделі адамды әлі кезіктірмепті. «Шетелде болса, инвесторлар мұндай жо­баны іліп әкетер еді», деген ол ата-анасының шетелде оқу­ға әзір рұқсат бермей отыр­ға­нын жеткізді. Бүгінде ҰБТ-ға қызу дайындалып жатқан өнертапқыш оқушы «Машина жасау» мамандығын таңдап отыр. Ал біз: «Жас инженерлерді, өнертапқыш оқушыларды қалт жібермей қадағалап отыратын шетелдік университеттер болса, құрылғыны көрген кезде-ақ оның авторына ЖОО-ның грантын тағайындар еді», дедік іштей...