Маңызды шешім

Пікір • 02 Маусым, 2020

Маңызды шешім

34 рет көрсетілді

Адамзат тарихында XX ғасырдың 1920-1950 жылдарын рухтың үстемдігі және техникалық ақыл-ойдың салтанат құра бастаған кезеңі деп айтуға болады. Осы уақыт химия өнеркәсібі мен медицина дамуының басталу сәті болды.

Egemen Qazaqstan

Алғашқы антибиотиктер, инсулин пайда болды, ядролық медицина өз дамуын бастады. Көліктің дамуы жаңа деңгейге көтерілді, әуе өнеркәсібі дамыды. Осы кезеңде атомдану іске асты, адамзаттың космосқа шығуына мүмкіндік берген ракета құрылысы саласындағы жаңа зерттеулер жүргізілді. Бұл теледидар мен компьютер жасау қолға алына бастаған кезең.

Бірақ, өкінішке қарай біздің тарихымызда 1920-1950 жылдар – саяси репрессиялардың қасіретті кезеңі болды. Қазақстандық 100 мыңнан астам адам заңсыз саяси қудалауға ұшырады, 20 мыңнан астам адам атылды. Отбасы мүшелері – әйелдер мен балалар да репрессия құрбандарына айналды.

18 мыңнан астам әйел «АЛЖИР»-ге қамалды. 1951 жылға дейін балаларды да лагерьде ұстады. Қазақстан аумағында барлығы 11 лагерь құрылды, онда репрессияға ұшырағандар мен олардың отбасылары болды.

1919-1922 және 1932-1933 жылдардағы ашаршылық үлкен апат болды. 14 жыл ішінде Қазақстанда ашаршылық 3 млн адамның өмірін жалмады. Ойластырылмаған мемлекеттік саясат және көшпелі халықты күштеп отырықшыландыруға бағытталған зорлық-зомбылық ашаршылықтың себебіне айналды.

Жекелеген адамдар және олардың отбасыларын ғана емес, тұтас халықтарды да репрессияның жалыны шарпыды. Қазақстан аумағына жекелеген халықтардың өкілдерін күштеп көшіру біздің еліміздің келешек тағдырын анықтап берген қайғылы оқиға болды. Қазақстанға депортациялау үш кезеңмен жүргізілді, соның нәтижесінде миллионнан астам адам жер аударылды.

Бүгінде Қазақстанда өткен ғасырдың алғашқы жартысындағы саяси репрессияның салдары ізін қалдырмаған отбасы жоқ.

Қазақстанда сол жылдардағы сабақ боларлық жағдайды есте сақтау үшін Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күні аталып өтеді. Бұл еске алу этностық шығу тегіне, конфессиялық тиістілігіне немесе жасына қарамастан Қазақстанның барлық азаматтарын біріктіреді.

Жаппай саяси репрессияға ұшыраған адамдарға қатысты әділеттілікті орнату мақсатында 1993 жылы «Жаппай саяси қуғын-сүргiн құрбандарын ақтау туралы» заң қабылданды. Заңда ақтауға жататын азаматтардың санаттары анықталды. 23 жыл ішінде ауқымды жұмыс атқарылды.

Саяси қуғын-сүргін және ашаршылық құрбандарын еске алу күніне орай Мемлекет басшысы қазақстандықтарға үндеу жасап, жазықсыз жазаланғандарды есте сақтауға шақырды. Сол жылдардағы қасіретті есте сақтау арқылы ғана кемел келешекке жол ашамыз. Сондай-ақ Мемлекет басшысы саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау үшін арнайы Мемлекеттік комиссия құруды тапсырды, оның негізгі міндеті тарихи әділдікті қалпына келтіру болмақ.

Леся КАРАТАЕВА,

тарих ғылымдарының докторы, Президент жанындағы ҚСЗИ-дің бас ғылыми қызметкері

Күннің маңызды және өзекті жаңалықтарын «Егемен Қазақстан» телеграм каналынан оқыңыз