Соның ішінде маған ерекше ұнағаны – аталған салаға бөлінетін қаржының арттырылатыны туралы шешім болды. Білім беру жүйесі лайықты нәтиже көрсетіп, елдің дамуына қарқынды үлес қосып отырған Финляндия, Сингапур секілді елдер білімге қаржы бөлуден алдыңғы орында тұр. Ал бізде білім беруге бөлінетін қаржы жоғарыда атап өткен елдермен салыстырғанда екі есеге дейін төмен. Бұл өз кезегінде мектептеріміздің сапасына, мұғалімдеріміздің дайындығына тікелей әсер етеді.
Бұдан бөлек Президент қазақстандық мектеп оқушыларының PISA (Programme for International Student Assessment), TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) сынды халықаралық зерттеулердің қорытындысындағы төмен көрсеткішіне де тоқталды. Мұндай нашар нәтижеге бірнеше факторлар себеп болады. Соның басында екі және үш ауысымды мектептер мәселесі тұр. Сонымен қатар шалғай елді мекендерде, ауылдарда орналасқан оқу ошақтарының жайы да көңіл көншітпейді. Онда мұғалім жетіспейді, яки оқушы таппайды. Бұл – тиынның бір бетіндегі түйткілдер. Ал екінші жағында «осы мектептер қалай басқарылып жатыр?» деген салмақты сұрақ бар. Себебі министрлік тарапынан оңтайлы шешімдер мен реформалар қабылданып жатса да оны орындауға, түбегейлі өзгертіп, іске асыруға директорлардың әлеуеті немесе қаржы жетпей жатады. Ал бұған жергілікті атқарушы органдар немесе білім басқармаларының министрлік пен мектептер арасында алшақтық орнатып, кедергі келтіруі түрткі болып отыр. Ірі қалаларда бәлкім білінбейтін болар, шет аймақтардағы білім басқармалары мен бөлімдерінің басшылары өздерін министрлік тағайындамағандықтан әкімдіктің айтқанымен жүреді. Осыдан түрлі қарама-қайшылық туып, реформаның нәтижелі іске асуына зияны тиеді.
Мемлекет басшысы қолға алған оң өзгерістер бұрынғыдан да қарқынды орындалады деп сенемін. Оған барлық жағдай жасалып жатыр. Айталық, педагогикалық мамандықтардағы студенттердің стипендиясын 42 мың теңгеге дейін арттыру бәсекелестікті күшейтіп, үздік түлектердің ұстаздық жолды таңдауына септеседі. Негізінен педагогикалық жоғары оқу орындарының да беделін көтеру керек. Сондай-ақ кеңесте айтылған мамандық таңдау мәселесін жолға қою арқылы үлгерімі жоғары оқушыларға мұғалімдік мамандықты дәріптеуіміз қажет.
Сөзімді түйіндей келсем, ең алдымен үш ауысымды мектептер мәселесін шұғыл шешуге тиіспіз. Екіншіден, мұғалімдердің сапасын арттыру да кезек күттірмейді. Бұл істі педагогикалық мамандықтарға түсу талаптарын күшейтуден бастаған жөн және ең бастысы мектептерді Білім және ғылым министрлігінің тікелей қарауына беру қажет. Мектептер мен министрлік арасында тура байланыс болғанда ғана реформаның қай-қайсысы болмасын жемісті жүзеге асады.
Шәкәрім СЕЙСЕМБАЙ,
Нұр-Сұлтан қаласындағы №54 мектеп-лицейінің директоры, «Жүз жаңа есім» жобасының жеңімпазы
