Жүргізілген аудиттік іс-шаралардың нәтижелері облыстағы бірқатар мекемелер мен кәсіпорындарда еңбекақы төлеу мен іссапар шығындарын есептеу кезінде бюджет қаражаты негізсіз, артық жұмсалғанын көрсетеді. Кейбір бюджеттік бағдарламалар бойынша тиісті өтінімдер әзірленбеген. Тіпті оны растайтын құжаттар атымен жоқ екенін білгенде еріксіз жағаңызды ұстағандай күй кешесіз. Әрі бюджеттік бағдарламалардың бекітілмегені, сондықтан тікелей және түпкілікті нәтижелер көрсетілмейтіні де таң қалдырады.

Мұның салдары өңірдегі кәсіпорындарда сапасыз жоспарлаудың пайда болуына әкеліп соқтырмақ. Осындай нақты көлемдегі аудиторлық ауытқу көріністері қазірдің өзінде байқалып отыр. Оған өзгерістер енгізілмесе, жоспар катып-семіп, жансыз күйінде қала бермей ме? Бұған қоса жүргізілген іс-шаралар облыс аудандарында тиімді салықтық жүйенің жеткіліксіздігін алға тартады. Соның салдарынан салық түсімінің қолда бар әлеуеті толық көлемінде пайдаланыла бермейді. Осы орайда бюджеттің едәуір ысырабы таза табыстың бір бөлігін уақытында аудармаған немесе оны толық көлемде төлемеген кезде құралатыны ескерілмеген. Талдаулар жіберілген үстірттіктер көп жағдайда бір үлгідегі пішінде және қайталанып тұратынын көрсетті дейді Ақтөбе облысы бойынша тексеру комиссиясының төрағасы Сағат Еңсегенұлы.

Оның айтуынша орын алған кемшіліктер бюджеттен бөлінетін қаражатты басқарудың төмен деңгейін байқатады екен. Сөйтіп, өңірдегі өкілетті лауазымды тұлғалар республика заңдылықтарын сақтамай, мемлекеттік қаражат пен активтерді пайдалану ісінде жауапсыздық пен енжарлық танытқан. Бұл жәйт аз шығын мен жоғары нәтижелерге қол жеткізуде әрі бюджет қаражатын тиімді пайдалану ісінде бірізділік жоқ екенін көрсетеді. Сондай-ақ бюджеттік бағдарламалар әкімшілері тарапынан тиісті бақылаудың болмауы да алдыңғы пікіріміздің айғағы. Бір сөзбен айтқанда қаржы-шаруашылық қызметін жүргізу дегеніміз өзгеше бір тылсым әлем деуге болады. Аудиторлық іс-шаралар облыста оның талаптары орындалмай отырғанын айғақтайды. Сонымен бірге мұндай жәйт жергілікті мемлекеттік органдарда үйлесімді жұмыстың жеткіліксіздігін көрсетеді. Бюджет қаражатын оңды-солды бақылаусыз жұмсау осының салдарынан басталып жүрмесіне кім кепіл.

- 2019 жылы жүргізілген аудиторлық іс-шаралардың нәтижесі бойынша 48 лауазымды тұлғаға қатысты тәртіптік шаралар қабылданып, 60 лауазымды тұлғаға әкімшілік айыппұл түрінде 6,8 миллион тенге көлемінде әкімшілік шаралар белгіленді. Анықталған бұзушылық деректерінің аясында қылмыстық белгілері бар 23 материал құқық қорғау огандарына тапсырылды, - деді бұл тұрғыда тексеру комиссиясының төрағасы С.Еңсегенұлы.

Өткен 2019 жылдың қорытындысы бойынша өткізілген аудитрлық тексерулер барысымен жан-жақты танысқан кезде жоғарыда көрсетілген бірқатар бұзушылықтар Мәртөк ауылдық округі әкімінің аппараты мен Мәртөк балалар-жасөспірімдер спорт мектебіне "Ақтөбе әлеуметтік-кәсіпкерлік" корпорациясы АҚ-на облыстағы Шалқар ауданы мен Ақтөбе қаласына тән екенін айтқан жөн.

Бұған қоса өткен 2019 жылы Ақтөбе облыстық құрылыс, сәулет және қала құрылысы сондай-ақ Ақтөбе энергетика және тұрғын-үй коммуналдық басқармаларында 2015-2019 жылдарға арналған "Нұрлы жол" инфрақұрылымдық даму мемлекеттік даму бағдарламасы шеңберінде бекітілген жобаларды жүзеге асыру кезінде де қаржылық бұзушылықтар мен бюджет қаражатын тиімсіз жоспарлау көріністері орын алғаны белгілі болып отыр. Сондай-ақ аудит барысында бұл бағытта орындалмаған жұмыстарға 68 милион тенге аударылғаны анықталған.

Түйіп айтқанда, өңірде бюжет қаражатын сапасыз жоспарлау көріністері жеткілікті екенін аудит тексерулері анықтап берді. Жұмсалған қаражат пен жоспарланған нысандардың арасында тиісті байланыстардың болмауы да елеулі кемшілік екені хақ. Сөйтіп, бірқатар бағдарламалық құжаттар өз мақсат-міндеттеріне сәйкес келмеген. Сондай-ақ заңмен бекітілген нормалар мен мемлекеттік сатып алуды құқықтық тұрғыдан реттеу қағидаттары да ұмыт, елеусіз қалып қойыпты. Осының бәрі бюджеттік бағдарламалар башылары тарапынан тиісті бақылаудың болмағанынан орын алғаны жасырын емес.

Айталық, бүгінгі материаламызға желі болған бюджет қаражатын тиімді пайдалану мәселелерін реттеу мен жолға қоюда облыс әкімінің экономика және қаржы жөніндегі орынбасары серпінді іс-қимыл танытқан болса, мүмкін бюджет қаражатын пайдалану ісінде осыншама теріс іс-әрекеттер орын алмас па еді. Әйтсе де аталған сала бойынша бекітілген орынбасарлар тікелей функционалдық міндеттерін атқара алмағандықтан соңғы уақытта бірнеше рет ауысқанын айта кетудің орайы келіп тұрғандай.

Дегенмен ештен де кеш жақсы дегендей, облыстағы жаңадан жасақталған қаржы-шаруашылық корпусы мен бюджеттік бағдарламалар әкімшілері бұдл бағыттағы шешімін таппаған түйткілдерге жан-жақты әрі тереңнен назар аударса, орын алған олқылықтардан нақты әрі нәтижелі сабақ алынатыны анық.

АҚТӨБЕ