Ақындық, сазгерлік әрі орындаушылық қасиеттер қатар дарыған өнерпаз заманында домбырада шебер ойнаған, қобызды да құйқылжытқан. Ал сырнай тартуды Көкшедегі нағашы жұртына барғанда үйренген екен. Яғни Тайжан ақынның анасы Мейіз Үкілі Ыбырайдың туған апасы болған. Әкесі Қалмағамбет елге сыйлы, діни сауаты бар, ауылда бала оқытқан беделді кісі екен.
«Тайжанның найзағайдай жарқылдап шыққан сәті – 1934 жылы Алматыда өткен көркемөнерпаздардың республикалық слеті. Өнерінің шарықтаған шағы – Мәскеуде өткен Қазақстанның алғашқы онкүндігі. Оған Үлкен театрдағы салтанаттың шымылдығын ашу бақыты бұйырды. Жыр алыбы Жамбыл бастаған бір топ ақиық ақынның арасынан таңдау Тайжанға түсті. Көптеген өлеңі орысшаға аударылып, «Правда» мен «Известияға» басылды», деп жазады өлке тарихын терең білетін әріптесіміз Әлібек Әбдіраш.
Тайжан ақын 1937 жылы жазықсыз жаланың құрбаны болып, «Халық жауы» ретінде атылып кеткеннен кейін, ел арасында оның есімін еске алып, әнін айту былай тұрсын, жұрт қолына домбыра, қобыз, сырнай ұстауға қорыққан. Кейінде, ақынның өмірі мен шығармашылығын зерттеуге өлкетанушы Сүтемген Бүкіров ден қойып, 1984 жылы «Ой ағысы» атты шағын жинақ шығарады. Одан кейін Тайжанның зайыбы Өлмесектің інісі Мұқанның баласы Өмірбек Мұқанов 2000 жылы ақын өмірбаяны мен шығармашылығын кең қамтып зерттеген «Талайды таңдандырған Тайжан ақын» атты еңбегін оқырманға ұсынды. Ақынның туғанына 135 жыл толуына орай алғашқы жинаққа бірқатар тың туынды қосып, «Дала дауылпазы ақын Тайжан» деген туындысын ел игілігіне жаратты.
Тайжан поэзиясын ғылыми тұрғыда зерттеу ісіне үлес қосқандардың бірі – қазақтың көрнекті ақыны Кәкімбек Салықов болды. Қайраткер тұлға 2004 жылы жарыққа шыққан «Сақ-сақ күлсін сырнайым» жинағында Тайжан туындыларын кеңінен қамтыды. Сол жылы «Ақын Тайжан» атты лирикалық поэмасы енгізілген «Ақын Тайжан» атты екінші жинағы жарық көрді.
Ал Жүсіпбек Елебековтің шәкірті, жезтаңдай әнші, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі Ғалым Мұхамедин болса, Тайжан ақынның ұмытыла бастаған әндерінің басын құрастырды. Сапарғали Боранбаев пен Тілеуғазы Бейсенбектің көмегіне сүйеніп, нотасы да таңбаланды. Отыз жылдай ізденістің нәтижесінде өнерпаз тұлғаның ұмыт болған он бір әні «Алтын кесе» жинағына енді. Бұл әндердің нотасы түсіріліп, үнтаспасының да шығарылғанын айта кеткен ләзім.
Қарағанды облысы,
Жезқазған қаласы
