Бүгін Алматыда Prime Sourse компаниясының өкілдері осы мәселе бойынша өз ойларымен бөлісті.
Цифрлық және технологиялық процестерді автоматтандыру және роботтандыру қызметтері - әлемдегі ең қарқынды дамып келе жатқан салалардың бірі. Коронавирустық дағдарыс кезінде ғана Google акциялары 20% -ға, Amazon - 100% -ға, посткеңестік кеңістіктегі ең ірі IT аутсорсері - EPAM - 60% -ға, Yandex - 80% -дан өсті. 2007 жылдан 2019 жылға дейінгі халықаралық ақпараттық технологиялар нарығының жылдық өсуін сарапшылар орта есеппен 8% құрайды деп бағалайды және бұл көрсеткіштер тек өсуде.
ITC сауда картасы бойынша Үндістандағы IT қызметтерін сатудан түсетін сыртқы кіріс көлемі жылына 51 миллиард долларды, Филиппиндер - 5 миллиард доллардан астам, Украинада - 3,2 миллиард доллар, Беларуссияда - 1,6 миллиард доллар, тіпті Арменияда - 194 миллион долларды құрайды. Молдова - $ 148 млн.
Жоғарыда айтылғандардың барлығын ескере отырып, Қазақстанның IT-қызметтерін сатудан жылына 22 миллион АҚШ долларын құрайтын экспорттық кірісінің қазіргі деңгейі апатты түрде төмен болып көрінеді. Бұл Молдовадан 7 есе, Беларуссиядан 73 есе, Украинадан 145 есе аз. Сонымен қатар, халықтың жалпы білім деңгейі салыстырмалы түрде жоғары деңгейде қалып отыр: бұған біздің оқушылар мен студенттердің физика, математика және информатика пәндерінен халықаралық олимпиадалардағы нәтижелері дәлел.
Даму әлеуетін іске асыра отырып, отандық кәсіпкерлер Алматыда ІТ-қызметтер кластерін құру тұжырымдамасын әзірледі. Жоба бойынша жұмыстарға Synchlarity Partners, Infin IT Solutions, Prime Sourse компанияларының негізін қалаушылар және Қазақстандағы ірі ІТ-бизнесті құруда сәтті тәжірибесі бар басқа да мамандар қатысады: өнімдер мен қызметтер экспорты, білім беру. Жобаның мақсаты - Алматыда жылына 500 миллион доллар табысы бар 10 мың маманға арналған ІТ-дамыту орталығын іске қосу. Жобаның қазірдің өзінде жұмыс істеп тұрған Astana хабы мен Almaty Tech Garden арасындағы айырмашылығы - әлемде сұранысқа ие IT мамандарын экспорттауға қатаң назар аудару.
IT кластерін құру бойынша іс-шаралар келесі бес бағытқа бағытталады.
Біріншісі - нарықтық күштерді шоғырландыру. IT аутсорсинг орталығын құру бойынша жұмысты үйлестіру үшін үш деңгейден тұратын қауымдастық ұйымдастырылады: халықаралық сарапшылардың бақылау кеңесі; АТ және білім беру нарығына мүдделі қатысушылардың атқарушы органы; жедел жобалық кеңсе.
Екіншісі - сату нарығы. ІТ-қызметтерге сұраныстың ірі орталықтарындағы серіктестіктер арқылы АТ қызметтерін ұсынуға келісімшарттар тарту жоспарлануда: АҚШ (жыл сайынғы АТ импорты - 32 млрд. Доллар), Сингапур (12,6 млрд. Доллар), Жапония (11,6 млрд. Доллар) және т.б. Нарықтың қызып кетуі және АТ қызметтерінің экспорттаушы елдерінде - Беларуссияда, Украинада және басқаларында жалақының өсуі әлемде сұраныстың бар екендігін растайды.
Үшіншісі - мамандарды, оның ішінде әзірлеушілер мен инженерлік кадрларды даярлау. Қазақстанда қазірдің өзінде жұмыс істеп тұрған Alem, Attractor School, Alfa Data School, QWANT және басқаларының бағдарламалау мектептері жұмыс істейді.2020 жылы тамызда Қазақстанда Ecole 42 компьютерлік бағдарламалаудың сенсациялық жеке коммерциялық емес мектебінің оқушысы Николас Садирак бірлесіп құрған Қазақстанда "01" білім беру платформасының ашылуы жарияланды. Осы орталықтардың жұмысы білікті ІТ-мамандардың өндірістік қуатын жылына бірнеше мыңға дейін арттыруға мүмкіндік береді. Инженерлік біліктілікті дамыту қолданыстағы ІТ-компаниялар шеңберінде, сондай-ақ университеттер базасында жүргізілуі керек.
Төртіншіден, өндірістік стандарттар және жобалау тәжірибесі. Халықаралық стандарттарға сәйкес өндірісті құра отырып, кадрлардың маңызды массасын құру коммерциялық жобаларды іске асыру негізінде жүзеге асырылуы керек. Жобаның жеткілікті тәжірибесі ғана компанияларға процестерді құруға, персоналдың қажетті деңгейіне қол жеткізуге және командалардың жұмысын ұйымдастыруға мүмкіндік береді. Айтпақшы, қазақстандық заңдарға сәйкес, жер қойнауын пайдаланушылар өздерінің табыстарының 1% -ын ғылыми-зерттеу жұмыстарына жұмсауға міндетті. Нарықтық қаржыландыру тетігі құрылды, Салық кодексіне және Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңға тиісті өзгерістер енгізілді.
Бесіншіден, инфрақұрылым. Алматы және оның айналасы тек Қазақстанда ғана емес, сонымен қатар бүкіл аймақта - Оралда, Сібірде, Орталық Азияда ІТ кластерін дамыту үшін тартымды орталық бола алады. Алматының шеттері, мысалы, «Алатау» инновациялық технологиялар паркінің аумағы, қолайлы экологиялық ортаға ие, ыңғайлы орналасуы: тау шаңғысы курорттарына, Қапшағай жағажай аймақтарына, Көлсай, Шарын, Алтын-Емел туристік бағыттарына жақын. Бұл факторлар адамдардың өмірі үшін тартымдылықты анықтайды. Әрине, инфрақұрылымды кезең-кезеңімен дамыту қажет болады - кеңсе бөлмелері, тұрғын үй, емханалар, балабақшалар. Үндістандағы (Бангалор) және Беларуссиядағы (Hi-Tech Park) ІТ орталықтардың тәжірибесі мұндай жобаны Қазақстанда іске асыру біздің мемлекетіміздің экономикасының дамуына мультипликативті әсер етеді деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Бұған дейін Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев жыл соңына дейін ең танымал сертификаттар мен қағаздан жасалған растаулардан бас тартуды, ақпаратты цифрлық растауды қамтамасыз етуді тапсырған болатын. Оның айтуынша, қазірдің өзінде мекен-жай, мүлік және басқа да осыған ұқсас анықтамалар үшін жақсы тәжірибе бар.
