Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, EQ
Бүгінде әкімдер әлеуметтік желілерге қосылып, жеке парақшаларын ашты. Жаппай Twitter мен Facebook-ке тіркеле бастады. Алайда көпшілік әкім-қаралардың өз аккаунттарын өздері жүргізетініне күмәнмен қарайды.
– Мысалы, мен үшін Instagram ыңғайсыз болды. Өте көп пікір жазылады. Оның бәрін оқып, жауап беру мүмкін емес. Аудиториясы көп болғаны үшін ғана Instagram-ға тіркелген дұрыс деп ойламаймын. Желіде ұзақ отыру – жұмысқа кедергі. Сондықтан жиі қабылдау жүргізу арқылы біраз адамның өтінішін уақтылы қарастырып, мәселені дер кезінде шешіп отырдық, – дейді бұрын аудан әкімі қызметін атқарған бір ағамыз.
Бұған дейін өзге ресурстар арқылы халықпен байланысты жолға қойған пысық әкімдер үшін әлеуметтік желіге тіркелу қажет те емес. Әрине технология заманына ілескен жақсы. Заманауи әкім атанады.
Бірақ өңірлерде, әсіресе аудандарда әкімнің желіде отырғанынан пайда жоқ. Жергілікті жердегі әкімдер көзге таныс тұрғындармен бетпе-бет кездесулеріне де болады ғой. Яғни әкімдер әлеуметтік желілерде емес, әлеуметпен, жұртшылықпен бетпе-бет жүздесетін ашық алаңда белсенді болуы керек. Ауыл маңайындағы жайылымдық жерлер мен бос жатқан жерлерді игеру жайын айту үшін қарапайым халыққа «жанды кездесулер» қажет. Ауыл тұрғындарының алдына шығып, қаптаған сандар, пайыздық өсімдер жайлы сағаттап екі тілде баяндама жасауды қоятын уақыт жетті.
Екіншіден, кейбір үлкенді-кішілі әкім-қаралар мен басшыларға қарапайымдылық, адами тілдесу мәдениеті жетіспей жатады. Оны біз жолсапарларға шыққанда үнемі байқап жүреміз. Өңіріміздегі аудан, ауыл әкімдерінің тең жартысы мемлекеттік тілде сөйлей алмайды. Солардың қатарында Екібастұздың әкімі Ержан Иманзайыпов, Железин ауданының әкімі Қанат Қашқиров, Ақтоғай ауданының әкімі Қаршыға Арынов және басқа да ауыл әкімдері бар. Бұл әкімдер қабылдауына келген қазақы адамның не айтып тұрғанын аудармашы арқылы түсінбесе, басқалай түсінуі екіталай.
Елімізде жүргізіліп жатқан реформалардың, мемлекеттік саясаттың мән-мақсатын халыққа қызметкерлері дайындап берген жаттанды баяндама арқылы емес, көзбе-көз түсіндіріп бере алатын әкім аз.
Үшіншіден, халыққа ашық қызмет көрсетуге қажетті барлық коммуникациялық құралдар іске қосылды дейміз. Біздің өңірімізде де қарапайым тұрғындарға арналған сервистік әкімдіктер құрылып, жұмысын бастады. Мақсат – мемлекеттік органдардың қолжетімділігі мен ашықтығы, әуре-сарсаңға салу мен бюрократияны жою, қызметтер мен кеңес алуға келген тұрғындар үшін қолайлы жағдай жасау. Мемлекеттік органдар мен қоғам арасындағы барлық кедергілерді жою. Тұрғындардың мәселелерін жедел шешетін мемлекеттік аппараттың сервистік моделін қалыптастыру.
Алайда нәтижесі біз күткендей болмай шықты. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Павлодар облысы бойынша департаментінің басшысы Айдар Тастеміровтің мәліметінше, іс жүзінде сервистік әкімдіктердің көпшілігінің қызметі – көзбояушылық. Мазмұнға мән берілмейді. Мысалы, Аққулы, Тереңкөл, Ақтоғай, Железин және Успен аудандарындағы сервистік әкімдіктер талапқа сай келмейтін ғимараттарда орналасқан. Баянауыл ауданының сервистік әкімдігі бір күн ғана ашылып, кейіннен жабылып қалған.
Сонымен қатар аудандардағы сервистік әкімдіктерге ескі жиһаздар мен компьютерлерді, ескірген техникаларды орнату фактілері де орын алыпты. Осындай сервистік әкімдік Шарбақты ауданында ашылған кезде компьютерлер тіпті, интернет желісіне де қосылмаған болып шықты. Алайда сервистік әкімдіктер ашылатын күні қызылды-жасылды көптеген шар ілініп, жерге кілем төселіп, ұлттық киім киген қыздар табаққа салған кәмпиттерін әкім-қаралар мен басшыларға қарата шашу ретінде шашып, кішігірім той жасалатыны тағы бар. Өте ыңғайсыз жағдай. Яғни «Ашық әкімдіктер» бюрократия мен формализмді болдырмау үшін құрылды дегенімізбен, іс жүзіне келгенде оның ішкі мазмұны болмай шықты. Елең еткізер атауы ғана бар.
Газет тарапынан «Жергілікті басшылардың халықпен жұмыс жасауына не кедергі?» деген тақырыпта тапсырма алғанымда «осы өңірде елмен етене араласып, жоспарларымен әлеуметтік желіде бөлісетін, талқылайтын мәселені ашық диалог алаңында айтып, жүзбе-жүз кездесетін қандай белсенді әкімдер, іскер басшылар бар еді?» деп ойға баттық. Ойлап отырсақ, ондай ешкім жоқ екен ғой. Бәрі жуас, томаға тұйық, артық ауыс жарқ етіп көзге түсе бермейтін басшылар, әкімдер. Президент Қ.Тоқаев айтып өткендей, жылда жөндейтіндері 2-3 көше, салатындары 2-3 үй. Одан аспайды.
Ал ауыл әкімдері ше? Еліміздің барлық ауылдарына ортақ мәселе біздің өңірде де бар. Интернет желісіне қосылмаған, байланыс аясынан тыс ауылдардың тозығы жеткен трансформаторы, жиі үзілетін электр желісі, теңселген көпірі, әупірімдеп әзер тұрған әлеуметтік нысандары, ескі мектептері, оқушылар тасымалына тапшы автобустары, бірде бар, бірде жоқ тамшылаған суы, жөндеусіз жолдары талай тұрғынның жүйкесін жұқартты. Осындай мехнатты тартып, ызаланған халықтың назына, өтінішіне аудандардағы сервистік әкімдіктердің, желідегі жеке парақшалар мен жазбалардың пайдасы тиер-тимесі белгісіз.
Қазір еліміздің солтүстік өңірлеріне оңтүстіктен, жазу-сызуы бөлек Қытайдан көшіп келген қазақтар қоныстануда. Өңірде бос қалған ауылдарға ел қонуда, мектептерге бала тола бастады. Мұндай кезде әкімдер мен әкімдіктің қызметкерлері алыстан жеткен ағайынның үнін тыңдап, үйлерін аралап, жергілікті жердің тыныс-тіршілігімен таныстырып, ерулігін жасап, тұрғылықты халықпен араласып кетулеріне барынша ықпал етіп, өтініш-арыздарын тыңдауға тура келеді. Алайда бес саусақ бірдей емес. Сол аудан, ауылға келіп-кетіп жатқандардың санынан, олардың немен айналысып жүргенінен, ішкі көші-қон бойынша қоныс аударған отбасылардың әлеуметтік жағдайынан бейхабар әкімдер де бар.
Жергілікті билік пен қарапайым тұрғындардың арасындағы байланыстың үзілуіне ең алдымен әкімдердің, басшылардың немқұрайдылығы, енжарлығы, төмен белсенділігі, әлі де болса бәрі жақсы деп жалған ақпарат беруден арылмайтын жағымсыз қасиеттері себеп болуда. Ашық саясатты қолдағылары келмейтіндері, халық үніне құлақ асуға асықпайтындары байқалады.
Айтпақшы, Баянауылдың Мұрынтал ауылының тұрғындары өздері 1 млн теңге қаражат жинап, жуырда ауылды екіге бөліп, ағып жатқан өзенге көпір салып алыпты. Әкімдіктің қатысынсыз...
Павлодар облысы
