Жасыл құрлықтағы жарыс

Дәл сол жылдың қоңыр кү­зінде Кеңес Одағы әскерлері Мажарстанға баса-көктеп кіріп, жергілікті халықты қан-жоса еткен еді. Кейбір дереккөздерге сүйенсек, көтеріліс кезінде 4 мыңға тарта адам өліп, 15 мыңнан астамы түрлі жарақат алған екен. Соған наразылық білдірген Испания, Швейцария және Нидерланд сынды мемлекеттер Олимпиадаға қатысудан бас тартты. Суэц дағдарысына байланысты Ирак, Ливан және Камбоджа бойкот жариялады. Тайпейді жарысқа қатыстырдыңдар деген желеумен Қытай Халық Республикасы жасыл құрлықтағы жарысқа келмеді. Ол аздай, бюджеттен бір тиын да шығармаймыз деп, жергілікті билік байбалам салды. Бірақ жо­ғарыдағы келеңсіз жайттардың кесірінен Олимпия ойындарының қызығы еш кеміп қалған жоқ. Жарыс жолына шыққан спортшылар жеңіс тұғырына көтерілу үшін барын салып, өрелі өнерлерімен сан миллион жанкүйерді қуаныш пен шаттыққа бөледі.

Жасыл құрлықтағы жарыстың жалпыкомандалық есебінде КСРО құрамасы алдына жан салмады. Олар 98 (37 алтын+29 күміс+32 қола) медаль олжалады. Екінші орын алған АҚШ спортшылары 74 (32+25+17) жүлде иеленді. Үшінші сатыға жайғасқан Аустралия 35 (13+8+14) медаль еншіледі. Сондай-ақ Мажарстан (9+10+7), Италия (8+8+9), Швеция (8+5+6), Германия (6+13+7), Ұлыбритания (6+7+11), Румыния (5+3+5) және Жапония (4+10+5) өрендері үздік ондықтың қатарына енді. Бұл жарыста барлығы 25 мемлекеттің әнұраны шырқалып, тағы 45 елдің туы көкте желбіреді.

Жекелеген спортшылар арасы­нан да теңдессіз өнерімен төрткүл дүниені тамсандырғандар аз бол­ған жоқ. Мәселен, спорттық гим­нас­шылардың жарысында сарапқа салынған 16 бас жүлденің 11-ін КСРО өрендері олжалады. Бір ғажабы, бас-аяғы бір сағат ішінде Мельбурндегі зәулім спорт кешенінде Кеңес Одағының ән­ұраны 11 мәрте шырқалды. Солардың арасында Лариса Латы­нинаның (суретте) шоқтығы биік болды. Украинаның Херсон қала­сында дүниеге келген 22 жас­тағы қыз 4 алтын, 1 күміс және 1 қола медаль иемденіп, Олим­пиаданың абсолютті чемпионы атанды. Аустралиядан оралған бетте Лариса сыйақыға алған 50 мың сомның 32 мыңына су жаңа «Волга» автокөлігін сатып алды.

Мажарстанның тумасы Агнеш Келетидің де қарқыны күшті болды. Өз елінің қоржынындағы төрт алтынның барлығын да дәп осы гимнасшы жеңіп алды. Одан бөлек, ол тағы екі рет екінші орын алды. Жарыс аяқталған бетте Ма­жарстандағы төңкерістен соң коммунистік режімге ашық түрде наразылығын білдірген Агнеш сол мемлекеттің 44 атлетімен бірге Аустралияда қалып қоюды жөн көрді. Кейіннен әйгілі спортшы Израильге қоныс аударды.

Гимнасшылардың ерлер ара­сындағы бәсекесінде Виктор Чу­карин мен Валентин Муратов үш реттен жеңіс тұғырының ең биік сатысына көтерілді. Сондай-ақ Чукарин бір күміс пен бір қолаға қол созса, Муратов екінші орынға табан тіреді. Валентиннің зайыбы Софья Муратова да дәл осы жа­рыс­­та жасындай жарқылдап, 1 ал­тын мен 3 қола еншіледі.

Жеңіл атлеттер жарысында АҚШ құрамасы алдына жан салмады. Сарапқа салынған 33 бас жүлденің тең жартысына жуығын америкалықтар иемденді. Әсіресе, Бобби Марроудың мықтылығы еш күмән туғызған жоқ. 23 жастағы Техас штатының тумасы 100 жә­не 200 метрге жүгіруде, 4х100 эстафеталық сайыста шашасына шаң жұқтырмады. Әйелдер арасында Бетти Катберттің қарқыны қуантты. 18 жастағы аустралиялық бойжеткен де дәл сол қашық­тық­тарда қарсыластарынан қара үзіп кетті.

Мельбурндегі додада ма­жар­стандық боксшы Ласло Папп қатарынан үшінші мәрте Олим­пиада чемпионы атанды. Кейіннен бұл нәтижені Куба қабыландары – Теофило Стивенсон мен Фе­ликс Савон қайталады. Алайда әлі күнге дейін осы көрсеткішті ешкім жаңарта алған жоқ. Былғары қолғап шеберлерінің бәсекесін КСРО құрамасы үш алтынмен қорытындылады. Міне, жасыл құрлықтағы ойындардың басты қаһармандары осылар.

 XVI жазғы Олимпия ойындарында Кеңес Одағы құрамасы сапында Қазақстанның өкілі Евгений Кадяйкин де өнер көрсетті. Ол 3 000 метр қашықтыққа кедергілер арқылы жүгіруде бақ сынады. Бірақ жерлесімізге жеңіс тұғырына көтерілу бақыты бұйырмады. Есесіне айтулы жарыста Қазақ­станның үш бірдей түлегі Мель­бурнде олжаға кенелді. Олар – Владимир Сухарев, Анатолий Са­моцветов және Геннадий Нико­лаев. Енді осы спортшылар жайын­ша қысқаша мәлімет берейік.

Жеңіл атлет Владимир Су­харев 1924 жылы қазіргі Жамбыл облысының Қордай ауданында дүниеге келді. Ұлы Отан соғы­сына қатысып, елге аман-есен орал­ған соң спортқа мықтап ден қойды. Бүкілдодақтық жарыс­тарда көзге түскеннен кейін халықаралық додаларға қа­тыса бастады. 1952 жылы ол Хель­синки Олимпиадасының 4х100 эстафеталық сайысында күміс медальді мойнына ілді. Арада төрт жыл өткен соң жасыл құрлыққа сапар шекті. Құрамында Леонид Бартенев, Борис Токарев, Юрий Коновалов және Владимир Су­харев сынды желаяқтары бар КСРО құрамасы Мельбурн Олим­пиадасында екінші орынды ие­ленді. Бұл жолы да олар АҚШ-тың жүйіріктерінен қалып қойды.

Балға лақтырудан КСРО-ның еңбек сіңірген спорт шебері Анатолий Самоцветовтің қай өңір­дің түлегі екені жайында қо­лымызда нақты мәлімет жоқ. Кейбір деректерде оның Иркут­скіде өмірге келгені көрсетілсе, кейбірінде Алматы облысының Сарқан ауданының тумасы деп жазылған. Қалай болғанда да, Анатолийдің балалық және жас­тық шағы Жетісу өңірінде өткені анық. Бойы 184 сантиметр, салмағы 100 килодан асатын алып талай дүбірлі додада атой салды. Мельбурндегі ойындарда Самоцветов қола медаль олжалады. Ол америкалық Гарольд Коннолли мен өзінің командалық әріптесі Михаил Кривоносовтан ғана қалып қойды.

Жүзуші Геннадий Николаев Ашғабадта туды. Десек те Алатау баурайында жаттығып, елеулі та­быстарға біздің елде жүріп қол жеткізді. Эстафеталық сайыста Николаев әлемдік рекордты бір және Еуропа рекордын алты мәрте жаңартты. 200 метр­ге еркін тәсілмен жүзуде КСРО рекордшысы. Мельбурнде ол дәл сол қашықтықтың эстафетасында қола медальді мойнына ілді. Сол команданың сапында жерлесмізден бөлек, Виталий Сорокин, Владимир Стружанов және Борис Никитин өнер көрсетті.

 

АЛМАТЫ