Пікір • 06 Қаңтар, 2021

Ел тәуелсіз болмай, тіл тәуелсіз болмайды

173 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

Тәуелсіздік алған 30 жылда қол жеткізген биігіміз, сондай-ақ алдағы алынар асуымыз, бағындырар бағытымыз туралы Президентіміз Қасым-Жомарт Тоқаевтың толғамдары жүрекке жылы тиіп, зиялы қауымға, әсіресе тілші-ғалымдар мен жоғары оқу орындарында білікті мамандар даярлауда елеулі еңбек етіп жүргендерге жол көрсетер мемлекеттік маңызы мол мәселеге үн қосуды азаматтық парызым санап, қолға қалам алған жайым бар.

Ел тәуелсіз болмай, тіл тәуелсіз болмайды

«Тәуелсіздік мерейтойы аясында біртуар тұлғаларды еске алып, олар­дың мұрасын жастарымызға және бүкіл әлемге керек» дегені де көпші­ліктің көңілінен шығары сөзсіз. «Құр­меттеп, көтермесе көрегенді, Қаза­ғым қайдан алады кемеңгерді...» деп аяулы ақынымыз айтқанындай, кемең­гер­леріміздің қайраткерлігін көкке көтеріп, ба­ғалай білсек, елдік, мемлекеттік мүд­деге, туған тілді ту етіп ұстауда өзін­дік ұстанымдармен ерекшеленген ар­дақ­тыларымызды ардақтау арқылы жас­­тарымыздың бойына патриоттық се­зімді әбден қалыптастыратынымыз хақ.

Тілші-ғалым ретінде Прези­ден­тіміздің мемлекеттік тіл туралы ойлары ең алдымен тіл жанашырларының көп­­тен күткен үмітінің ақталуына апарар жол іспеттес көрінді маған. Өйт­­кені соңғы кезде бұқаралық ақпа­рат құралдарында «Қазақ тілін төр­ге шығаратын уақыт жетті», «Тілі­міз­ді тұғырына қондырайық», «Қазақ тілін дамытамыз десек...» сияқты ел аға­ларының, зиялы қауым өкілдері мен тіл жанашырларының мемлекеттік тіл­дің мәртебесін көтеруге байланыс­ты мақалалары көптеп жарияланып, мем­­лекеттік тілді дамытуға байла­ныс­ты өздерінің ұсыныстарын айтып, оның іске асуына мүдделі меке­ме­лердің мән беруін өтінген өзекті ойлар қоғамдық ой-пікір туғызған еді. Мем­­лекет басшысының мақаласы «Ха­лық үніне құлақ асатын үкімет» тұжы­­рым­дамасының жалаң сөзге емес, нақты істерге негізделгенінің дәлелі ретінде көптің көңілінен шығып отыр­ғанын ас­тын сызып айтқым келеді. Мем­­­лекет­тік тілді білетін қазақтың да, өзге этнос өкіл­­дерінің де үлесі едәу­ір арт­қанын, мә­­селе ниетте еке­нін айтқан ел басшы­сы­ның пі­кірі құрметке лайық. Біздің ойы­мызша, ниетпен бірге, Үкі­мет мем­ле­кет­тік тіл­ді меңгеруге қажет­тілікті де туды­ру те­­тіктерін қарас­тыр­ғаны дұрыс болар еді.

Ең алдымен, депутаттардан бастап, барлық мемлекеттік қызмет­кер­лерді өз салалары бойынша мемлекеттік тілді мең­геру деңгейін анықтайтын, ат­қа­ра­тын қызметіне сай тілді меңгеру құ­­­зы­­­рет­тілігі қанағаттандырады деген тес­­ті­ден өткізуді қолға алатын кез кел­ді деп есептеймін. Елдің де күтетіні – осы!

«Мемлекеттік тілді білу – еліміздің әрбір азаматының парызы. Міндеті деп те айтуға болады...» деген үндеуі тіл жанашырлары тілегінің ескерілгені деп бағалауға болады. Шы­нында да, ел бірлігі жарасқан тәуелсіз еліміздің азаматтары мем­лекеттік тілді меңгеру парыз ғана емес, міндетім деп түсінетін болса, қазақ тілін тұғырына қон­дыратын күн де алыс еместігін сен­діретіні сөзсіз.

Жастар өзге тілдерді аз ғана уақытта мең­гере ала­тынын көріп отырмыз. Тұтас буын алмасқан осы жылдарда қазақ тілін үй­ренгісі келген адам оны әл­де­қашан біліп шығар еді... Жастары­мыз бір­неше тіл білу өздерінің көкжие­гін кеңей­­тіп, көкірек көзін оятатынын жете тү­сінгені абзал», деген Мем­ле­кет басшы­сының елге жолдауы – ха­лық қол­дауына ие болатынына күмән ту­дыр­майды. Президенттің сөзін толық қол­дай отырып, Алаш ардақтысы Халел Досмұхамедұлының: «Ана тілін жақ­сы біліп тұрып, бөтенше жақсы сөй­ле­сең, бұл – сүйініш. Ана тілін білмей тұрып, орысша жақсы сөйлесең, бұл – күйі­ніш», деген қағидасын жастардың санасына сіңіруге шаршамауымыз керек. Біздің тараптан қосармыз – шет тілді білуді ана тілінен бастау қажет деген ұс­та­нымды әрқашанда есте ұста­ға­ны­мыз абзал.

Енді Елбасының «Болашақ» бағ­дар­ламасының жемісті жалғастырылып жат­қанының куәсіндей азаттық жыл­дарын­да дүниеге келген, әлі танылып үлгер­меген талантты жастарды қолдау мақ­­сатында «Тәуелсіздік ұрпақтары» атты грант тағайындауды тапсыруы – Мемлекет басшысының ақиық ақын Мағжан Жұмабаевтың «Мен жастарға сенемін...» деген жалынды жырымен астарласып, жастардың Отанға шексіз сүйіспеншілікпен қарауына және хал­қына қалтқысыз қызмет етуге жол ашу деп бағалауға болады.

 

Кәрімбек ҚҰРМАНӘЛИЕВ,

ҰҒА академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор