Осы кезеңде Қазақстандағы кіші және орта бизнесті дамытуға айрықша көңіл бөлінді. Өндірісті қолдауда бірқатар заңнамалық, нормативті-құқықтық актілер қабылданды. Ауыл шаруашылығындағы, өнеркәсіптегі жекеменшік – нарықтық жолға түскен еліміз үшін тың үрдіс болды. Алғашқы уақытта экономикада қаржылық ресурстың жетіспеушілігі өткір сезілді. Өндірісте айналым қаражатының үлесі төмендігіне қарамастан, көптеген проблеманың шешімін бірден табуға тура келді.
Елбасының бастамасымен қабылданған сол кездегі реформалар нәтижесін берді. Экономиканы дамыту, әлеуметтік саланы қолдау, қоғамдағы тұрақтылықты сақтау мақсатында көптеген маңызды шаралар уақтылы ұйымдастырылды. Кәсіпкерліктің қалыптасуы оңайға соққан жоқ: әр жасалған қадам мемлекеттің бақылауында болды. Кіші және орта кәсіп үшін бұл ауыр кез еді. Осыған орай, Елбасымыз кіші және орта кәсіпті тексеруге мораторий жариялады. Бұл шешім Парламенттен қолдау тапты және экономикалық реформаны іске асырудың көптеген жаңа тетіктері қалыптастырылды. Солардың бірі әрі бірегейі – «Бизнес-2020» мемлекеттік бағдарламасы Парламент енгізген заңнамалық өзгерістердің нәтижесінде табысты іске асырылды. Аталған бағдарламада кіші және орта кәсіптің, кәсіпкерлік пен микробизнестің дамуына қажетті құралдар қарастырылды.
Солтүстік Қазақстан облысының әкімі қызметін атқарып жүрген кезімде мен көршілес Ресей Федерациясының Тюмень облысының губернаторы В.Якушевтің шақыруымен «Кіші және орта кәсіпті қолдау» тақырыбындағы дөңгелек үстел отырысына қатыстым. Оның модераторы ретінде Ресей Федерациясы Мемлекеттік думасының төрағасы Е.Нарышкин сөз сөйледі. Екі жүзге жуық адам жиналған кездесуде Тюмень облысының инвесторларынан бөлек, шетелдік азаматтар да жиналған салиқалы аудитория болды. Губернатордың кіріспе сөзінен кейін, келесі сөз кезегі маған берілді.
Мен ресейліктерге Қазақстанда шағын және орта бизнес субъектілерін тексеруге мораторий жарияланғанын айттым. Даму қорының несие алу үшін 50-85 пайызға дейін кепілдік мүлікті субсидиялауға құқығы және инвестициялық жобаларға 5-7 пайыздық несие беруі туралы ақпараттармен бөлістім. Сөзімнің барысында аудитория жанданып кетті. Тіпті дөңгелек үстелге қатысушылардың бірі Ресей Федерациясында менің айтқаныма ұқсас бағдарлама енгізуді ұсынды.
Өз басым автомобиль жолдары инженер-құрылысшы маманы ретінде біздің Парламент автомобиль жолдарын дамытуға қажетті заңнамалық база жасады деп сеніммен айта аламын. Өйткені өткен ғасырдың 90-шы жылдарында еліміздегі автомобиль жолдарын жөндеуге 10 жылдай уақыт қаржы бөлінбей қалғаны есімізде. Соның салдарынан жолдардың жағдайы нашарлап кетті. Осыған орай 2001 жылы Парламент «Автомобиль жолдары туралы» заңды қабылдады. Президент Жарлығымен «Қазақстан Республикасының автожол саласын дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы» қабылданып, мемлекеттік желілік ауқымды жол жөндеу жұмыстары басталды. Осы кезең аралығында елімізде алғашқы сапалы әрі қауіпсіз автобандар пайда болып, республикалық маңызы бар жолдардың 80 пайызы қалпына келтірілді. Бұрын қазақстандықтардың сүйікті демалыс орны Бурабай курортына бару да қиын болғаны жадымызда. Қазір оны ең жақсы жол ретінде үлгі етеміз. Жол жөндеу Астана-Алматы бағытынан басталып, Павлодар, Көкшетау, Қостанай жолдарын жаңғыртуға жалғасты. Кейінгі жылдары да еліміздің автомобиль жолдарын жақсарту ісі заңнамалық тұрғыдан уақтылы да сапалы қамтамасыз етіліп, бірқатар реформа жүзеге асты. Соңғы кезеңде қолданыстағы заңнамаға көптеген өзгерістер енгізілді.
Қазақ жері ұлан-ғайыр. Жетпіс мың шақырымға жуық жергілікті автомобиль жолдарын жөндеу қазіргі таңда қолға алынып, Парламент алыстағы елді мекендерге апаратын жолдарды қалпына келтіруге барынша жағдай жасады.
Ширек ғасыр ішінде Парламент ауқымды заңнамалық база жасап, еліміздің ілгері дамуына аса қажетті заңдарды қабылдады. Олардың ішінде Қылмыстық, Қылмыстық-іс жүргізу, Әкімшілік, Салық, Кеден кодекстерін атап өткен жөн. Жалпы, қазақстандықтардың өмірінің барлық саласының жақсаруына Парламенттің қосқан үлесі зор.
Бұл туралы еліміздің Президенті Қ.Тоқаев өзінің «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» Жолдауында «Еліміздің қоғамдық-саяси өмірін жаңғыртпай, табысты экономикалық реформаларды іске асыру мүмкін емес. Бұл – біздің ұстанатын басты қағидатымыз», деп атап өткен болатын. Жолдауда еліміздің саяси жүйесін дамытуда «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» формуласы ұсынылып, осы бағыттағы жұмысқа бар күш-жігерімізді салуымыз қажет екені айтылған болатын. Бұл саяси жүйе формуласы – мемлекет тұрақтылығының негізі саналады.
Бүгінгі Парламентте мемлекетіміздің дамуына, еліміздің саяси-экономикалық өркендеуіне аса қажетті сапалы заңдар қабылданып келеді. Тек өткен жылдың өзінде еліміздің заңнамалық базасы нығая түскені кәміл. Ол туралы Сенат Төрағасы М.Әшімбаев: «Парламент жыл бойы Мемлекет басшысының реформаларын және еліміздің стратегиялық саясатын заңнамалық тұрғыдан қамтамасыз ету үшін ауқымды жұмыс атқарды. Жалпы, биыл Парламент 110 заң қабылдады. Оның 30-ға жуығына Парламент депутаттары бастамашы болды», деген болатын.
Мұның өзі депутаттардың қарқынды қызметінің көрінісі екені даусыз. Экономиканы қалпына келтіру, бизнесті қолдау және азаматтарды әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ету бойынша көптеген заң қабылданды. Бұл туралы Сенат басшысы «Жұмысымыздың негізгі басымдығы – ел экономикасын өркендету және халықтың әл-ауқатын арттыру» деп атап өткен болатын. Сондай-ақ Парламентте демократиялық процестерді нығайтуды, адам құқықтарын қорғауды және қоршаған ортаны қорғауды көздейтін бірқатар құжат қабылданды. Әрине, ауылдық жерлерді дамыту, шағын және орта бизнеске қолдау көрсету және ұлттық құндылықтарды дәріптеу мәселелері де күн тәртібінен түскен емес. Өткен жылы Сенатта ұйымдастырылған бірнеше Парламенттік тыңдау осы маңызды бағыттар бойынша атқарылып жатқан жұмыстардың нақты көрінісі болып табылады.
Таяуда ғана сенаторлар еліміздің аймақтарында жұмыс бабындағы сапарда болып, жергілікті жерлерде заңдардың орындалу, реформалардың жүзеге асырылу барысымен, халықтың тұрмыс-тіршілігімен танысып қайтты. Өңірлердегі тұрғындардың айтқан талап-тілектері мен ұсыныстары заң жобаларын талқылау барысында ескерілетін болады. Мемлекетіміздің даму қарқыны мен экономиканың өркендеуіне сай қолданыстағы заңнамаға да тиісті өзгерістер енгізіліп, жетілдіріліп отырады. Заңдар заман талабына сай болуы керек. Бұл – біздің басты міндетіміз.
Ерік СҰЛТАНОВ,
Парламент Сенатының депутаты
