Қазақстан экономикасы 2021 жылы 2,5% өсіп, кейінгі жылдары прогрессивті өсу қарқынын көрсетуі мүмкін. Сонымен қатар, елеулі құлдырау тәуекелдері әлемдік экономиканың біркелкі қалпына келмеуі және әлемдік қаржы нарығында қарыздық тәуекелдердің жоғарылауы салдарынан сақталады. Жуырдағы Дүниежүзілік Банктің Қазақстандағы экономикалық есебінің осы негізгі нәтижелері, COVID-19 дағдарысының баяу қалпына келуі, ұлттық сарапшылардың қатысуымен өткен онлайн-шарада талқыланды.
БҰҰ-ның осы мәселе бойынша арнайы баяндамашысы Оливье де Шуттер кәрі құрлықта 92 миллион адам кедейлік құрсауында екенін айтты. Халықаралық ұйым өкілінің айтуынша, пандемия жағдайды нашарлата түскен. Салдарынан биылғы күзде Еуропада қайыршылық шарықтау шегіне жетеді. Жоқшылық қазірдің өзінде Еуроодақ халқының 20%-іне кері әсер еткен. Аймақта жалақының азаюынан 20 миллиондай азамат қиындыққа тап болған. «Еурокомиссия Одақ елдеріне әлеуметтік жағдайға көп көңіл бөлу керектігін ескертті. Ал жоқшылықпен күресу үшін атқарылып жатқан шаралар жеткіліксіз. Мысалы, салық, жалақы мәселесі әрдайым жетілдіріліп отыруы тиіс. Айтпағымыз әлеуметтік мәселелерге көп көңіл бөлінуі қажет» деді ол.
Дүниежүзілік банктің сарапшылары 2020 жылды Қазақстан экономикасы үшін соңғы жиырма жылдағы ең қиын жыл деп атайды. COVID-19 пандемиясының салдары экономикаға 2008 және 2015 жылдардағы дағдарыстарға қарағанда көп зиян тигізді. Пандемияның таралуы 2020 жылдың екінші тоқсанында дүниежүзілік белсенділікті тоқтатты және Қазақстанның негізгі экспорттық тауарлары - әлемдік сұраныстың және мұнай бағасының құлдырауына алып келді. Пандемия ішкі экономикалық белсенділікті де едәуір қысқартып, 2020 жылы экономика 2,5% қысқарады деп болжады.
Дүниежүзілік банктің Қазақстандағы аға экономисі Самсу Рахаржа экспорттық сұраныстың артуына, ішкі экономикалық белсенділіктің жоғарылауына және қолда бар кірістің жоғарылауына байланысты 2021 жылы қалыпты экономикалық қалпына келетінін айтты.
Сарапшылар экономикалық құлдырау халықтың осал топтарына қатты соққы беретінін атап көрсетеді. Пандемия бөлшек сауда, қонақжайлылық, көтерме және көлік салаларына қатты әсер етті, бұл қалалық жұмыспен қамтылғандардың шамамен 30% құрайды. Алайда, ең ауыр соққыны ауыл тұрғындары бастан өткереді.
Қазақстанда кедейлік деңгейі дағдарысқа дейінгі 2016 жылғы 6% деңгейден 2020 жылы 12-14% дейін көтерілуі мүмкін деп есептеледі.
Сарапшылар Қазақстанның экономикалық қалпына келуіне әсер ететін факторларды, Қазақстан экономикасының тұрақтылығын арттыру жөніндегі әлеуетті саясат шараларын, сондай-ақ туындайтын тәуекелдер мен қиындықтарды, мысалы, кедейліктің өсуі, қазба отынына деген әлемдік сұраныстың төмендеуі, инвестициялар үшін аймақтық бәсекелестіктің артуы және қаржылық тұрақсыздықтың жоғарылау тәуекелдерін талқылады.
Қазақстан билігі пандемияның адамдарға және экономикаға әсерін барынша азайту үшін уақтылы және шешуші шаралар қабылдады. Сарапшылар компаниялар мен осал отбасыларға көрсетілетін қолдауды талқылады. Стратегиялық бастамалар орталығының (CSI) құрылтайшысы және аға серіктесі Олжас Құдайбергенов пандемия кезінде Қазақстан экономикасын қолдау шаралары қысқа мерзімді болмауы керек екенін айтты. Сарапшының болжамынша, біз пандемияның әсері тағы 2-3 жыл жалғасады.
Сарапшылар өнімділіктің өсуін төмендететін және халықтың әлжуаз топтарын қорғау жөніндегі әлеуметтік шаралардың сапасын жақсартатын проблемаларды шешудің өзектілігі туралы бір пікірге келді.
