Өнер • 04 Мамыр, 2021

Көктем концепциясы

724 рет
көрсетілді
3 мин
оқу үшін

Астанаға көктем асықпай келеді. Содан ба, біз оны әр жерден іздейміз. Найзағай жарқылынан, күннің күркірінен, жапырақ сыбдырынан, бұлақтың былдырынан, ұйытқып соққан желден, тіпті сұлудың жанарынан да. Оның бір кереметі, келмей жатып бізді жастық шақтың үздігіп жеткен әдемі әуеніндей еміндіріп қояды. Сол сәтте қалғып кеткен қамсыз сезімдерге жан бітіп, ұйқылы-ояу көңілді сілкіп-сілкіп алса ғой дейсің іштей. Сосын сезім шақпағынан ұшқын болып шашырап бірте-бірте алауға айналған сағыныш түстері не өлеңге, не картинаға айналса...

Көктем концепциясы

Жер-анаға деген перзенттік борышын әртүрлі бояу пер­несінен іздеп, өзінің көктеміне мәңгілік ескерткіш орнатқан бұл қай суретші дейсіз ғой?! Бел­­гілі қылқалам шебері Бахыт­нұр Бүр­десбеков. Біз бүгін кейіп­ке­ріміздің «Көктем» туындысы­нан алған әсерімізді өз биі­гіміз­де сөйлетеміз.

Суретшінің шеберлігі, әсі­ресе, табиғатпен тілдескенде анық сезіледі. Ол жылдың қай мез­гілінен болсын, көз тояттай­тын көрік, құлақ құрышын қан­дыратын күй таба біледі. Тауып қана қоймайды, сол көрініс, сол музыканы жаратылыстың өз қаламымен, өз әуенімен қайта жазып шығады. Оны оқып отырып, сезімтал оқырман суреттің атына қарамай-ақ, автордың қай мезгілді, қандай құбылысты суреттеп отырғанын ұға қояды.

Мұндағы табиғилық – бояу табиғилығы. Суретші бұл тұста салмақты сан алуан бояуға сал­ған да, картинаның идеялық жү­гін соған көтерткен. Қою түс­тер мен ашық түстердің ай­қасы адамзатты өзіне шақырып тұр­ғандай. Өйткені, онда қоп-қоңыр ауыл бар.

Пейзаж реалистік өнердің кең таралған жанры саналады. Көктемге оралғандай, әрбір су­ретші оған ауық-ауық оралып тұрады. Дегенмен де өзін тек осы жанрға арнаған суретшілер де бар. Әйтсе де автор соғыс, портрет, пейзаж сынды әртүрлі жанр­ларда жазып, жазып қа­на қоймай өз қолтаңбасын қал­­дырып келеді. Ол үнемі шығар­­ма­шылығында ұлттық ерек­­ше­лікті бейнелеп, қазақ аспаны мен даласын жырлайды.

«Көктем» картинасы пейзаж кескіндемесіне жатады. Суретші көктемнің ауылға келуін бейне­леген. Біз аса биік емес дөң­дер­дің етегіндегі ағаштардың ара­сындағы сыланған үйді көріп тұрмыз. Бір түстің екінші түске жайлап өтуі айналада керемет үйлесімді жағдай тудырады. Картинадан салқын самал мен көріктілік сезіледі. Суретші пі­шін­ді стильдеп, картинаның бояу шешімін тартымды етіп жа­саған.

Бірде көктемгі даланың қызыл да жасыл гүлдеріне құмар­та қарайды. Бірде сандуғаштың құйқылжыған сиқырлы әнін еліте тыңдайды. Бірде балауса шалғынның жұпар иісін құныға жұтады. Әдемі сурет табиғат іспеттес. Адам оны бүкіл болмысымен сіңіреді. Бұл картина – суретшінің өзі. Ал ақын болса қалай жырлайтын еді? Мысалы, Есенғали Раушанов:

Көктем кешiктi.

Көңiл жабырқау. Көктайғақ.

Көше талдары көкке

қол жайған көп бейбақ.

Көп керек емес

Алматыға да, маған да,

Сәл ғана мейiрiм,

аз ғана шуақ жетпейдi-ақ.

Біз де, сіз де осы көктемнен бір мейірім іздеп тұрамыз. Осы көктемнен ғана...