Қазіргі кезде қоғамда адамдардың арасында өз өзіне қол салу жиілеп барады. Бұл қауіпті құбылыс, әсіресе жастардың арасында жиі кездеседі. Қит етсе қыл арқанға қылғынып қалуға, төбеден өзін тастап жіберуге, болмаса адамның ойына алудың өзі ауыр басқа да жағдайларға баруға атүсті шешім қабылдай салады. Соның салдарынан қаншама отбасы қайғыдан қан жұтты. Адам баласы үшін ең қымбат, баға жетпес байлық деген өмірдің өзін әп-сәтте қиып жіберу түк болмай қалғандай.
Өмірдің түрлі соқпақтары адамды әр қиырға салады ғой. Тағдырдың да, сәттің де жас таңдамайтынын ескерсек, жалғанда жұмыр басты пенденің басында әрқилы жағдай болуы мүмкін. Психологтер, әсіресе жасөспірімдердің мұндай қадамға сол қиындықтардан құтылу үшін баратынын айтады. Бірақ талай рет бұл мәселе көтерілсе де, өзін өзі өлтіруден құтылудың жолы табылмай отыр.
Жамбыл өңірінде де суицид мәселесі өзекті болып тұр. «Бүгінгі таңда жасөспірімдердің өз өзіне қол жұмсау әрекеттері жиі кездесуде. Өкінішке қарай оның көбі бала өлімімен аяқталады. Суицидтік белсенділік 14-15 жастан бастап жасөспірімдер арасында күрт артады. Ал 16-19 жас аралығында барынша жиі орын алады. Ағымдағы жылдың төрт айында облыс бойынша суицид жағдайларының 42,8 пайызға төмендеуі тіркелді. Оқиға жетіден төртке дейін азайған. Биыл сәуір айында орта білім беру мекемелерінде үш қыз бен бір ұл бала өз өзіне қол жұмсауға әрекет жасаған. Жасөспірімдердің өз өзіне қол жұмсауын азайту және оған жол бермеу мақсатында облыстық Полиция департаменті Жергілікті полиция қызметі басқармасының ювеналдық полиция қызметкерлері прокуратурамен, облыстық білім және денсаулық сақтау басқармаларымен, үкіметтік емес ұйымдармен, сондай-ақ өзге де мүдделі органдармен бірлесіп, жыл басынан бері 272 алдын алу іс-шарасын өткізді», дейді облыстық Полиция департаменті Жергілікті полиция қызметі басқармасының бастығы Рахымберді Әшкеев. Ол суицидтің алдын алу мәселесінде балалардың заңды өкілдеріне басты назар аударатынын айтты. Бұл ретте ата-аналардың балаларымен сенімді түрде сөйлесу, балаларға мүмкіндігінше жақын болуға тырысу, баланың бос уақытына және күн тәртібін сақтауға назар аудару да маңызды. Ал облыс бойынша Білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету департаменті басшысының орынбасары Жасұлан Атеновтің айтуынша, биылғы жылдың бес айында балаларға қатысты 21 оқиға орын алған. Оның ішінде 2 жағдай өзіне өзі қол жұмсауға талпыну, біреуі өзіне өзі қол жұмсау, 6 оқиға үйден кетіп қалу сияқты келеңсіздіктер бар. Сол сияқты, 12 басқа оқиға тіркелген. Өкінішке қарай 4 бала қайтыс болған. Қазіргі кезде барлық мәселе түсіндіріліп, қоғам болып оның алдын алып жатқанымен, бәрібір мұндай қауіпті құбылыстың қарқыны басылар емес.
Жалпы, өзін өзі өлтіру – қазақтың ежелгі бабатанымына да, дінге де жат дүние. Бұл ретте әрбір адам өзінің өмірін, өміріндегі болып жатқан барлық құбылысты ақыл таразысына салып, содан оң қорытынды шығара білгені абзал. Осы орайда, Қазақстан Мұсылмандары діни басқармасының облыс бойынша өкілі, облыстық орталық «Һибатулла Тарази» мешітінің бас имамы Бейбіт Мырзагелдиев аталған мәселе турасында өз пікірін білдірді. «Жасөспірімдер арасында өз өзіне қол жұмсау тыйылмай тұр. Оған апаратын жолдарды біз ата-ананың баламен арасындағы қарым-қатынасынан іздеп көруіміз керек. Қазір ата-ана басқа әлемде, бала басқа әлемде жүреді. Арада байланыс жоқ. Міне, осыдан келіп бала өзін қоғамнан алшақтап, жалғыз қалдым деп ойлайды. Мектептер мен жоғары оқу орындарында да мұғалім мен баланың арасында ресми байланыс қана бар. Осыны көрген балада «теңсіздік», «әділетсіздік» деген ой қалыптасады. Өзінің ойын толық жеткізе білмеген бала уақыт өте келе, оқшаулана береді. Өмірінде қиындыққа түскен адамға Алла Тағала жол көрсетіп, «Юнус» сүресінің 57-аятында «Уа, адамдар! Шүбәсіз сендерге Раббыларыңнан насихат, көкіректегі дерттерге шипа әрі мүміндер үшін тура жол мен рақым болған Ислам мен Құран келді», дейді. Осы аятта бізге төрт нәрсені айтып отыр. Насихатқа құлақ салған адам жүректегі дертіне шипа табады. Сонда барып Алланың тура жолын танып, Раббысының рақымына бөленеді», дейді ол. Сондай-ақ Бейбіт Мырзагелдиев өзін өзі өлтірудің дініміздегі ауыр жағдай екенін жеткізді.
Бүгінде қоғамда болып жатқан қауіпті құбылыстарға қарсы тұрудың өзі оңай емес. Одан қалса, жастардың санасын жаулап, еркін алған интернет деген нәрсе тағы бар. Мұнда да толқымалы кезеңде жүрген жастарды түрлі әрекетке итермелейтін, ойына әрнені салатын нәрселер көп. Сондай-ақ қазір көпшілік үшін бәсеке заманы болған соң, жасөспірімдердің психологиясына бұл да әсер етуде. Қазіргі кездегі суицидтен бөлек, үйінен кетіп қалу деген сұмдық тағы шықты. Теледидарды басып қалсақ та, әлеуметтік желіні ашып қалсақ та, жоғалып кеткен жасөспірімдерді іздеп жатқан жұртты көреміз. Содан оларды ата-аналары, жақындары мен тәртіп сақшылары табанынан тозып іздеп жүргені. Мәселен, биылғы төрт айдағы мәлімет бойынша, Жамбыл облысында кәмелетке толмаған балалардың үйінен кетуінің 60 дерегі тіркелген. Бұл өткен жылдың осы кезеңінен 32 дерекке, яғни 87,5 пайызға көп екен. «Бұл күндері барлық жасөспірім табылып, ата-аналарына қайтарылды. Оларды іздеуге еріктілер мен жанашыр азаматтар да белсене қатысты. Облыстық Полиция департаменті ата-аналардан қырағы болуды, балаларының бос уақытын және достық қарым-қатынастарын ұйымдастырып, қадағалауды сұрайды», дейді облыстық Полиция департаменті Криминалдық полиция басқармасының бастығы Ардақ Мадимаров.
Қазіргі кезде қоғамда адам психологиясы күрделі өзгерістерді басынан кешіруде десек те болады. Себебі көп жағдайда қараның ақ деп танылуы да содан болса керек. Мәселен, бір жағдайдан шығу үшін міндетті түрде өлу немесе үйінен кетіп қалу шарт емес қой. Бірақ өзгерген сана талай жасты осыған әкелуде. Бір-ақ рет берілетін ұлы байлықтың қадірінің қара бақыр құрлы болмағаны кейде жанды ауыртады...
Жамбыл облысы
