Әлем • 23 Маусым, 2021

Қазақстан: 2021 жыл өзгеріспен және реформалармен ерекшеленді

501 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін

2021 жылы Қазақстанда үлкен өзгеріс басталып, 2 қаңтарда өлім жазасы алынып тасталды, ал одан кейінгі айларда орын алған оқиғалар кейінгі ұрпақтың есінде тарихи жыл болып қалады деген ойды күшейтті. Әзербайжанмен Каспий теңізін ортақ өркендеу кеңістігіне айналдыру туралы пактіден бастап, көршілеріне және алыс елдерге, мысалы, Үндістанға гуманитарлық көмек көрсетуде жетекші рөл атқаратын, Covid-19-ға қарсы жергілікті QazCovid-In вакцинасын шығаруға дейін.

Қазақстан: 2021 жыл өзгеріспен және реформалармен ерекшеленді

Осылайша, 2021 жыл халықаралық деңгейде қол жеткізілген көптеген мақсаттан басқа, ұлттық саясатты, қоғам мен экономиканы неғұрлым демократиялық мағынада қайта жазуын жалғастырып отырған Қазақстан жылы болады. Қоршаған ортаға да, әділеттілікке де әсер ететін осы реформалық қозғалыстың қозғаушы күші – Қ.Тоқаевтың Президенттігі, ол бір жылға арналған ішкі реформалардың барынша көп пакетін бекітуде. Соңғысы, өткен жылдың ақпан айынан бері күтілгені, 25 мамырда шындыққа айналды.

 

Реформалар пакеті

Н.Назарбаев биігінен кейінгі ішкі реформалардың үшінші максимумдық пакеті 25 мамырда Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қол қойған соң заңға айналды. Ресми түрде жұмыс үстіміздегі жылдың 15 қаңтарында басталды, ол кезде Президент Қ.Тоқаев парламентті төменгі Палатаға кіру шегін 7%-дан 5%-ға дейін төмендетуге шақырды, наразылық білдіру арқылы дауыс беру заңдастырылды, азаматтық өтініштер институты заңдастырылды, Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің тұлғасы күшейтіліп, дебюрократтандырылды, жастар саясатының тиімділігін өлшейтін даму индексі қабылданды, ал ең бастысы, тікелей облыс әкімдерінің аудандық және ауылдық басшыларды тағайындау дәстүрі жойылды.

Жұмыстар дереу басталып, мамыр айының соңында Парламенттің қос палатасының келісімінен соң және Президенттің мақұлдауынан кейін аяқталды. Жұртшылықпен (сарапшылар, азаматтық белсенділер және оппозициялық партиялар) талқылауға ашық және саясаткерлер де, азаматтық қоғам да қалаған заңдар пакеті бастапқы жолдаулардың көңілін қалдырмады:

Парламенттің төменгі палатасына (Мәжіліске) өту шегі 7-ден 5 пайызға дейін төмендетілді, сондықтан бұрынғыдан да плюралистік және бәсекеге қабілетті болатын келесі сайлаудан бастап 5% дауыс алатын партия орындарды бөлуге қол жеткізе алады;

Аудандар мен ауылдардың басшыларын тікелей облыс әкімдері тағайындайтын дәстүр ресми түрде артта қалды: жаңа заңнама оларды сайлау кезінде тұрақты дауыс беру жүйесін құруды қарастырады және үміткер ұсынылған кезде орындалуы керек міндетті талаптарды енгізеді;

Наразылық дауыс беру барлық бәсекелестік деңгейлеріндегі «таза дауыс» беру тәжірибесін енгізу арқылы заңдастырылды.

 

Нәтижесі

25 мамырдағы реформалар пакеті – Президент, оппозиция, ғалымдар, азаматтық белсенділер және саясаткерлер мен қоғам арасындағы диалогты дамытуға бағытталған басқа да ұйымдар арасындағы бес айлық ашық және жан-жақты пікірталастардың жемісі. Сондықтан мақұлдағаннан кейін заң туралы бірден Президенттің Telegram каналында жарияланғаны және академиялық әлемде қуанышты қабыл алынғандығы еш таңғалдырмайды.

Шын мәнінде, нәтижесі терең болады: саяси жүйе одан да плюралистік болып, наразылардың даусы естіледі, демократияландыру үдерісі шешуші қарқын алып, азаматтық қоғамның шалғай және ауылдық өмірге саяси араласуы кеңейе түседі. Осыған байланысты заң шығарушылар тұрақты даму, салық жинау, ресурстарды оңтайлы бөлу және саяси құқықтарды кеңейту тұрғысынан өте жағымды әсерлерді күтеді.

25 мамырда орын алған нағыз құқықтық революция – төменнен ынталандырылып, жоғарыдан мақұлданды. Бұл қазақстандық басшылыққа шындықпен немесе азаматтық қажеттіліктермен байланыста болуға және ұлттың халықаралық деңгейдегі имиджін жақсартуға мүмкіндік береді.

 

Эммануэль ПЬЕТРОБОН,

италиялық сарапшы

InsideOver жаңалықтар сайты

Соңғы жаңалықтар

Су үнемдейтін қондырғы

Технология • Кеше