Нарықтың тағы төрттен бір бөлігі Маңғыстау, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан және Қарағанды облыстары мен Шымкенттің еншісінде. Қалған аймақтардың үлесі 4-тен 6%-ға дейін.
Осы облыстар мен қалаларда ипотекалық несиелеудің өсу қарқыны 2020 жылы 23-тен 48%-ға дейін жетті. БЖЗҚ мәліметтері бойынша 2021 жылдың маусым айының соңында жылжымайтын мүлік сатып алуға және ипотекалық несиені өтеуге 1,5 трлн теңгеден астам қаражат аударылды. Бір реттік төлемдердің орташа мөлшері 4,6 млн теңгеге жетті, төлемдердің ең көп мөлшері Қазақстанның батысында - Маңғыстау мен Атырау облыстарында, сондай-ақ Алматы мен Нұр-Сұлтанда байқалды.
Тұрғын үй сатып алуға және «Отбасы» банкінен несие беруді кеңейтуге арналған мемлекеттік бағдарламалардың нәтижесінде тұрғындардың жоғары сұранысы нарықты алға жылжытты. Жылжымайтын мүлік құны, пандемияға және елдегі іскерлік белсенділіктің төмендеуіне қарамастан, 2020 жылы бастапқы нарықта 5%-ға, қайталама нарықта - 14%-ға өсті. Биыл тұрғын үй жылжымайтын мүлігінің қымбаттауы зейнетақы қорлары есебінен жалғасып жатыр.
«Бұл шаралар бағаның өсуіне әсер еткені сөзсіз: қаңтардан мамырға дейін бастапқы тұрғын үй бағасы 9%, екінші деңгейлі тұрғын үй 16%-ға өсті. Екінші деңгейлі тұрғын үй нарығындағы бағалардың өсуінің жоғарылығы бастапқы және екінші деңгейлі тұрғын үйлер арасындағы баға айырмашылығымен байланысты. Бұл қазіргі кезде бастапқы тұрғын үйдің пайдасына 25-27% құрайды (2019 жылы тұрғын үй арасындағы баға айырмашылығы 46% құрады). Сондай-ақ елдегі инфляциялық процестердің және құрылыс материалдары мен компаниялардың қызметтері қымбаттаған сайын құрылыс компанияларының баға саясаты өзгереді», дейді ҚҚҚ сарапшылары
«7-20-25» және «Баспана ХИТ» жеңілдетілген несиелеу бағдарламаларын аяқтау, ҚҚҚ пікірінше, ипотекалық несиелендірудің қол жетімділігіне әсер етпейді екен. 2021 жылдың маусым айынан бастап көптеген банктер қаражат лимитінің сарқылуына байланысты бағдарламасына өтінімдер қабылдауды тоқтатты. Демек, қыркүйек айында ел көлемінде тұрғын үй бағасы арзандайды деген пікірдің шындықпен сәйкесіп жатқан тұсы осы.
Соңғы екі жылдағы тұрғын үй нарығында несиелендірудің жоғары қарқыны болашақта қосымша тәуекелдер тудыруы мүмкін. Осыған байланысты мемлекеттік бағдарламаларды біртіндеп қысқарту жағдайды тепе-теңдікте ұстап отыруы керек. Ипотекалық несие нарығы ол үшін табиғи қарқынмен өсе береді, мұнда тұрғындардан қалыптасқан сұранысы нарық өсуінің факторы болып қала береді», дейді сарапшылар.
Еске салайық, «Баспана ХИТ» бағдарламасының 600 миллиард теңге лимиті 2021 жылдың соңына дейін игеріледі. Ипотекалық несиелендірудің сұранысы мен өсуін ескере отырып, 7-20-25 бағдарламасы бөлінген 1 трлн теңге лимиті игерілгеннен кейін 2022 жылдың аяғына дейін жалғасуы да мүмкін. Мемлекеттің несиелік бағдарламалардан біртіндеп шығуы нарық қағидаттарына жол ашады. Әзірше халықты тұрғын үймен қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік тұрғын үй саясатын «Отбасы» банк жүзеге асырады.
