Тарих • 19 Шілде, 2021

Ақбауыр – қаланың орны

778 рет
көрсетілді
2 мин
оқу үшін

Өткен жылдардан Өскеменнің іргесіндегі Ақбауыр археологиялық кешенінде сақтардың қоныстары зерттеле бастаған. Ерекшелігі сол, Ақбауырға ат басын бұрсаңыз, ежелгі адамдардың егіншілікпен, металлургиямен айналысқанына куә боласыз.

Ақбауыр – қаланың орны

Белгілі археолог Зейнолла Сама­шевтың жетекшілігімен сақтардың отырықшы болғанын айшықтайтын 20 шақты ежелгі қоныс табылған.

– Санамызда сақтар атқа мініп алып, көшіп-қонып жүре берген деген біржақты ой қалыптасып қалған. Алайда олай емес. Мысалы, бірінші қоныста олар шахта әдісімен қалайы кенін шығарған екен. Онда кішкентай кен сақталып қалғанын, процесс кезінде тастардың күйгенін байқауға болады. Керек десе, еңбек құрал­дарын да таптық. Сақтардың кен алу техно­ло­гиясының өзі ерекше болған. Шұң­­қырға от жағып, үстіне мұздай суық суды құйып жібергенде таудың тасы жа­ры­лып кетіп отырған, – дейді Зей­нолла Самашев.

Оның айтуынша, тағы бір қоныста сақтар әртүрлі тағам өндірген. Сол орыннан табылған көптеген пеш, дән үккіш және дәнді дақылдардың қал­дығы – соның айқын дәлелі.

– Осы қоныстардың бүкіл желісі бір хронологиялық кезеңге, біздің дәуірімізге дейінгі 11-9 ғасырларға жатады. Жалпы алғанда, Ақбауырдың етегі үлкен қала болып шықты. Біз енді бұған қатысты «прото-қала» деген ұғымды енгізе бастадық, – деді археолог.

Сонымен қатар «Алтай-Тар­ба­ғатай қола дәуірінен ерте орта ға­сырға дейін» жобасы бойынша об­лыстың бірнеше аймағында да қаз­ба жұмыстары жүр­гізіліп жа­тыр. Айтар болсақ, Тар­ба­ға­тай ауда­нындағы Елеке сазынан да ерек­ше жәдігерлер табылды. Олар­ды ар­хеолог З.Самашев өзімен бірге Ақ­бауыр­ға алып келген екен. Елеке са­зындағы қаған кешенінде қа­ған­дардың денесін өртеген екен. Ар­хео­логтер дәл сол жерді тауып алған. Таң­­қаларлығы, қойылған заттар­дың ішінде тақта отырған хан бейнеленген екі алтын салпыншақ болған.

 

Шығыс Қазақстан облысы